Vergi borçları vadesinde ödenmediği zaman vergi dairesi cebren, yani zorla tahsil hükümlerini uygulamaya başlar. Düzenleyici yasa, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’dur. Buna göre, cebren tahsil, “ödeme emri” tebliği ile başlar.

Vergi borçluları, idarenin tüm işlem ve eylemlerine olduğu gibi ödeme emrine de dava açma hakkına sahiptir. Bu hak hukuk devleti ilkesinin bir gereğidir.

Ancak, 6183 sayılı kanunun 58. maddesinde, ödeme emrine açılan davanın kaybedilmesi durumunda yüzde 10 “haksız çıkma zammı” ödeneceği belirtilmiştir. Yani size tebliğ edilen 100 bin TL vergi borcunu içeren bir ödeme emrine karşı dava açar ve bu davayı kaybederseniz, 10 bin TL haksız çıkma zammı ödersiniz. Bu, ödemedeki gecikmenin cezası olarak kabul edilen gecikme zammına ilave olarak ödenen bir zamdır.

Bazı idare ve vergi mahkemeleri haksız çıkma zammının anayasaya aykırı olduğunu iddia ederek kanun hükmünün iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne dava açmışlardı.

“Dava açar kaybedersem yüzde 10 zam öderim” korkusunun “hak arama hürriyeti”ni zedelediği savunuluyordu.

Aslında bu doğru bir düşünceydi. Vatandaşın hakkını yargı yoluyla özgürce arayabilmesinde bu tür sınırlayıcı hükümlerin bulunmaması gerekir.

Haksız çıkma zammı benzeri bir düzenlemenin İcra İflas Kanunu’nda da bulunduğu, bu nedenle kamu alacakları için de bulunması gerektiği düşünülebilir. Ancak, İcra İflas Kanunu uyarınca yapılan ilamsız takiplerde ödeme emrine açılan dava, alacağın takibini durdurmaktadır. Oysa ki, 6183 sayılı kanuna göre açılan davada alacağın takibine devam edilir. Bu nedenle özel alacakların takibinde uygulanan haksız çıkma zammının, kamu alacakları açısından da uygulanması gerektiğini söylemek doğru olmaz.

Sözün özüne gelirsek... Bizce, ödeme emrine açılan davanın kaybedilmesi ayrıca bir “zam” ödenmesini gerektirmemelidir.

Ancak, ne yazık ki Anayasa Mahkemesi, 14 Mayıs tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan E:2009/83, K:2011/23 sayılı kararı ile “haksız çıkma zammı” uygulamasının devam edeceğine karar verdi.

Anayasa Mahkemesi, anılan kararda, “haksız çıkma zammı”nın hak arama özgürlüğünü engelleyen bir yönünün bulunmadığını ifade etmiştir.

6183 sayılı kanunun 58. maddesinde, ödeme emrine dava açma süresi ise 7 gün olarak belirtilmiş.

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda idare mahkemelerinde açılacak davalar için 60, vergi mahkemelerinde açılacak davalar için 30 günlük dava açma süresi öngörülmüşken, ödeme emri için 7 günlük süre öngörülmesi yine “hak arama hürriyeti”nin kısıtlanması olarak görülmüş ve Anayasa Mahkemesi’nde dava konusu edilmişti.

Anayasa Mahkemesi ise ilgili kararı ile 7 günlük dava açma süresini anayasaya uygun bulmuştur.

Eski memurun

‘ikramiye’ sevinci

Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’na göre; emekli olduğu tarihte devlet memuru olan memurlara, en fazla 30 fiili hizmet yılı esas alınarak devlet memurluğunda geçen süre üzerinden her tam fiili hizmet yılı için emekli ikramiyesi verilir. Çalışmış ama emekli olduğu tarihte devlet memuru olmayanlara ise emekli ikramiyesi ödenmiyordu.

Örneğin, 20 yıl memur olarak çalışıp istifa ederek ayrılan ve daha sonra SSK veya Bağ-Kur’dan emekli olan bir kişiye 20 yıllık memuriyet süresi için ikramiye ödenmemektedir.

Hatırlanırsa; Anayasa Mahkemesi “Son defa TC Emekli Sandığı’na tabi görevlerden emekliye ayrılan ve...” ibaresini anayasaya aykırı bulmuş, kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından bir yıl sonra yürürlüğe girmesini uygun görmüştü.

Şimdi 5997 sayılı Torba Kanun’la yapılan düzenleme bu konuyu açıklığa kavuşturdu. Tanım şöyle: “hizmet sürelerinin tamamı 5434 sayılı kanun ve/veya 5510 sayılı kanununun geçici 4’üncü maddesi kapsamında geçenlerden emekli, adi veya vazife malûllüğü aylığı bağlanan veyahut toptan ödeme yapılan asker ve sivil tüm iştirakçilere, her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarların bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilecek.”

Bu hükmün de yeniden Anayasa Mahkemesi’ne götürülmesi üzerine, 12 Mayıs 2011 Perşembe günü yapılan toplantıda alınan kararla; Emekli Sandığı Kanunu’nun 89. maddesinin değiştirilen birinci fıkrasının ikinci cümlesinin “Son defa bu kanun veya 5510 sayılı kanunun geçici 4’üncü maddesi hükümlerinin uygulanmasını gerektiren görevlerde çalışmakta iken emekliye ayrılan ve ...” bölümünün anayasaya aykırı olduğuna ve iptaline karar verildi.

Böylece eskiden bir süre devlet memurluğu yapıp SSK veya Bağ-Kur’dan emekli olanların da ikramiye alabilmeleri mümkün oldu. Hatırlanırsa bu köşede “Yüz binlerce emekliye dava yolu” ve “Eski memura ikramiye çilesi” başlıklarıyla iki kez konuyu gündeme getirmiştik.

Anayasa Mahkemesi son hükmüyle ilgili gerekçeli kararını bir süre sonra verecek. Dileğimiz, eski memurları mahkeme kapılarında süründürmeden bir çözüme kavuşturulmasıdır.

10 GÜN SSK’Sİ OLAN SAĞLIK

HİZMETİNDEN YARARLANIR MI?

1954 doğumlu bir yakınımın 1978 yılında 10 günlük SSK kaydı var. Prim ödeyip emekli olabilir ve sağlık hizmetlerinden yararlanabilir mi? Levent Hırdavatçıoğlu

Eski yıllardaki gün boşluğu olan süreleri borçlanmak mümkün değildir. Bir sosyal güvencesi yoksa SGK’ye gelir testi yaptırmak suretiyle genel sağlık sigortası kapsamına girerek primli veya primi devlet tarafından ödenerek sağlık yardımı alabilir.

SORU - CEVAP

Sorularınız için malicozum6ismmmo.org.tr adresine mail atabilirsiniz. Tüm sorular e-posta ile tek tek cevaplanacaktır.