Anımsanacaktır; çok başlı vergi inceleme sistemine son verildiğine ilişkin gelişmeleri sizlerle paylaşmıştım. Doğrudan Maliye Bakanı’na bağlı olarak, vergi incelemesi, vergi dairesi teftişi, memur soruşturması ve diğer denetim görevlerini yerine getirecek Vergi Denetim Kurulu temmuz ayında kurulmuştu.

Geçiş döneminde, halen “vergi denetmeni” kadrosunda çalışanların Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı’nda, “maliye müfettişi, hesap uzmanı ve gelirler kontrolörü” kadrolarında bulunanların ise Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı, Organize Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele Grup Başkanlığı ve Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlığı’nda görevlendirilmeleri öngörülmüştü.

Bu kurula ilişkin yapılanma Ekim 2011 sonuna kadar tamamlandı ve ilgili yönetmelikler de hayata geçti. Bu anlamda özellikle, Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, mükellef hak ve hukuku açısından son derece önemli. Yıllardır tüm mükellefler, keyfi olarak yapılan ve uzun süren vergi incelemelerinden şikâyetçiydi. Şimdi bu ve benzeri pek çok şikâyet hakkında standartlar getiriliyor. İşte; anılan yönetmelikteki can alıcı konular özetle şöyle:

Keyfi incelemelere devam mı?

Bir mükellefin incelemeye alınması için risk analizi neticesinde riskli bulunması ya da hakkında ihbar veya şikâyet olması şart değil, bu sayılanlardan herhangi biri olmasa dahi mükellefler incelemeye alınabilecek. Bu durum ne yazık ki keyfiliği çağrıştırıyor.

Mükellef hak ve hukuku

Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların, bu incelemeler sırasında uyması gereken temel ilkelerin başında, “yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediğini, mükellefin hak ve hukukunu da gözetmek suretiyle denetlemek” olduğu vurgulanmış.

Ayrıca vergi incelemelerindeki amacın, ödenmesi gereken vergi tutarını doğru olarak tespit etmek ve bu çerçevede inceleme sonucunda, gerekirse mükellef lehine düzeltmelerin de yapılması ilkesi belirtilmiş. Artık vergi incelemeleri körü körüne matrah veya vergi farkı bulmak için değil, doğruyu bulmak için yapılacak.

Belge isteminde yeni dönem

Artık vergi incelemelerine; incelemeye tabi olan nezdinde düzenlenecek “İncelemeye Başlama Tutanağı” ile başlanılacak. Düzenlenen tutanaklardan mükellefe, inceleyicinin bağlı bulunduğu birime ve mükellefin vergi dairesine gönderilecek. İncelemeye başlama tarihi ise mükellefin tutanağı imzaladığı tarih olacak. Mükellefin imzası yoksa tutanağın vergi dairesi kayıtlarına intikal tarihi esas alınacak. Ayrıca, tutanakta incelemenin gerekçesi mutlaka belirtilecek. Gerekçenin mükellefçe bilinmesi son derece önemli. Uygulamada, inceleme görev yazısının tarih ve sayısı inceleme gerekçesi olarak belirtilmekte. Bu konuda mükelleflerin son derece hassas davranmaları ve incelenme gerekçelerini ısrarla öğrenmeleri gerekiyor.

Tutanak sonrası, yazılı olarak defter ve belgelerin istenmesi ve bunların tutanakla inceleme elemanına teslim edilmesi gerekiyor.

Kanuna aykırı \t\trapor düzenlenemeyecek

Anılan yönetmelikte, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların, vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı vergi inceleme raporu düzenleyemeyecekleri belirtilmiş. Bu belirlemenin neden yapıldığını anlamakta zorlanıyorum; demek ki daha önce bu nitelikte raporlar düzenleniyormuş, ama artık düzenlenemeyecek!

Yıllarca süren vergi \t\tincelemelerine son

Yıllarca süren vergi incelemeleri mükellef haklarını zedeliyordu. Mükellefleri haksız hesaplanan gecikme faizleri ile baş başa bırakıyordu. Artık incelemeye başlanıldığı tarihten itibaren, tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise en fazla altı ayda inceleme bitirilecek. Bu sürede bitmezse inceleme elemanları hakkında disiplin hükümleri uygulanacak.

Görüldüğü üzere, yapılan düzenlemeler, genel itibarıyla mükellef hak ve hukukunu koruyucu yönde. Bu andan itibaren görev, mükellefler ve onların temsilcileri meslek mensuplarına düşüyor. Çünkü yükümlülüklerin hep hatırlatılması gerekiyor. Yoksa bu hükümler sadece kâğıt üzerinde kalır.

Sendikalar Yasası ve getirdikleri

12 Eylül’ün sendikal harekete getirdiği prangalar sürerken, Toplu İş İlişkileri Kanun Tasarısı ile getirilmek istenen değişiklikler konusunda tartışma sürüyor. 84 maddeden oluşacak tasarı için hükümet sosyal tarafların uzlaşısını ararken örneğin DİSK “bu yasaya reform denilemez” diyerek yürütülmekte olan üçlü danışma kuruluna katılmayacağını açıklamıştı. Peki, tasarı neler getiriyor, olumlu ve olumsuzluklar neler?

Tartışılan maddelerden biri; 15 Ocak 2012 tarihine kadar tasarı yasalaşırsa halen mevcut yasada 28 olan işkolu sayısının, 18’e inecek olması. Yine yürürlükteki Türkiye genelinde yüzde 10’luk işkolu barajı ve hem de işyerinde yüzde 50+1 işyeri ve işletme barajı oranları aşağıya çekilirken, ILO normlarında olmayan çifte barajın korunması ile sendikalılıkta SSK verilerinin esas alınması eleştiri konusu.

Buna karşın; sendikalara üyelik işlemlerinde noter şartının aranmayacak olması, işçinin, işsiz kaldığında sendika üyeliğinin bir yıl devam edebilecek olması, yetki itirazı konusundaki açılan davaların süreci etkilemeyecek olması olumlu yaklaşımlar.

Aynı şekilde yabancıların sendika kurucusu olabilmesi, sendika yöneticileri suç işlendiğinde sendika tüzelkişiliğinin korunacak olması da savunulacak düzenlemeler. Ancak bu tasarı konusunda en temel eleştiri grev yasaklarında hiçbir şekilde olumlu gelişme olmaması konusunda öne çıkıyor. Bizce böylesine yaşamsal bir konuda en önemlisi, tasarının hayata geçmesi öncesi iktidarın “uzlaşma arayışı”nın devam ettirilmesidir.

SSK’DEN DUL AYLIĞI ALANLAR YETİM AYLIĞI ALABİLİR Mİ?

Eşimin vefatıyla, SSK’den dul maaşım var. 1990’da SSK emeklisi babamı kaybettim. Annem ise 2010’da vefat etti. Kız kardeşim evli. Bu durumda babamdan yetim aylığı alabilir miyim? Yener Günel

SSK’den dul aylığı almanız münasebetiyle SSK’den yetim aylığı alamazsınız.

SORU - CEVAP

Sorularınız için malicozum6ismmmo.org.tr adresine mail atabilirsiniz. Tüm sorular e-posta ile tek tek cevaplanacaktır.