Bugün, Cumhuriyetin 95. yaş günü; sevenlerine kutlu olsun.
Cumhuriyet, Osmanlı’da başlayan yenileşme girişimlerinin Mustafa Kemal’in öncülüğünde toplumsallaşması ve devrim niteliğinde bir çağdaşlaşmaya dönüştürülmesidir. Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın hamurunda yoğrulan, egemenliğin kaynağının gökten yere indirilmesiyle temellenen bir değerler toplamıdır:
Ulusal bağımsızlık ve bunun ekonomik bağımsızlıkla taçlandırılması; hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü; kadın-erkek eşitliği; laik, çağdaş bir eğitim düzeni; güçlü kurumlarıyla bir kamu yönetimi; Latin harflerine geçilmesi; sanayileşme ağırlıklı yerli üretim; bilimsel bilginin yol göstericiliği; ülkede ve dünyada barış. Bunlara, Türkçeye önem verilmesi; ulusun kökenlerinin Orta Asya’dan kaynaklandığının vurgulanması; insanın emeğine, üreticiliğine ve yaratıcılığına, kültüre ve sanata önem verilmesi eklenebilir. Bir bütün olarak bu değerler, gerçekte, ülke insanının bedeni ve aklıyla özgürleşmesinin de temelleridir.
Bu topraklardan kazınıp çıkarılmak istenen bu değerlerdir.

Dinci ve ırkçı sağ ile bağdaşmaz
Siyasal İslamcıların ve onların kuyruğuna takılan sözüm ona milliyetçilerin düşünce yapıları Cumhuriyetin değerleriyle uyuşmaz.
Başta düşünce ve ifade özgürlüğü olmak üzere bu ülkede hak ve özgürlükler iyice sınırlandırıldı.
Ek olarak üç büyük uyuşmazlık alanı var. Bir: Siyasal İslam, her şeyden önce bilgilerimizin kaynağı konusunda Cumhuriyetin anlayışı ile bağdaşamaz; ona yakın duramaz. Aşırı milliyetçi anlayışta ise. eşitlik ve barış yer bulamaz.
İki, AİHM’den geçen hafta Andımız konusunda karar alan Danıştay’a kadar yargı kararlarını tanımayan bir anlayışta, Cumhuriyetin hukukun üstünlüğü ve hukuk devleti ilkesine elbette yer yoktur.
Üç: Ülkenin eğitiminin siyasal İslamın Sünni kolunun oyun alanına dönüştürüldüğü biliniyor.
Başkan Erdoğan ve Milli Eğitim Bakanı Prof. Selçuk tarafından geçen hafta Saray’da açıklanan 2023 Eğitim Vizyonu adlı çalışma, AKP iktidarının oluşturduğu şimdiki bilim dışı yapıyı veri alıyor; yalnızca zorunlu derslerin sayı ve sürelerini azaltarak çocukların ve gençlerin daha iyi gelişeceğini öne sürüyor. Oysa öğrencilerin boş zamanları, çoktandır, devlet bütçesinden beslenen tarikat ve cemaatler tarafından doldurmuş bulunuyor. Bu konuya hiç değinmeyen Vizyon, asıl amacını: imam hatip okullarının yapılacak düzenlemelerden sonra bir model olarak başka ülkelere örnek olma potansiyelinin artırılacağı(nı) vurgulayarak açıklıyor. Cumhuriyet, laik, bilimsel ve çağdaş Tevhidi Tedrisat ya da Eğitimin Birliği ile birlikte kuruldu. 2023 Vizyonu ile eğitimin imam hatipte birliği gerçekleştirilmek isteniyor.

Sosyalist solun dayanağı…
Sosyalizmin doğuşu insanlığın gelişmesinin belli bir düzeye gelmesinin sonucudur. Bu gelişim süreci içinde bakılırsa anlaşılır ki, Cumhuriyetin değerleri sosyalist bir gelişmenin nesnel temelleridir.
1946 ve 1950’lerde kurulan sosyalist partilerin yaşatılmadığı bu ülkede yasal olarak kurulan ve kısa bir süre de olsa büyük etkinlik kazanan ilk sosyalist parti Türkiye İşçi Partisi-TİP’tir. Genel Başkan Mehmet Ali Aybar’ın vurguladığı gibi, TİP’in kuruluşunda dayandığı ideolojik temellerden biri bağımsızlık, diğeri de emeğe verilen önceliktir. Bağımsızlık olmadan sosyalizm olmaz diyen bu görüşünü Ulusal Bağımsızlık Savaşı’na bağlayan Aybar, emeğin önemini de: Ölümsüz Atatürk’ün dili ile “çalışmak sayesinde bir hakkı iktisap ederiz (kazanırız)” görüşüne dayandırır. Çünkü özünde Cumhuriyet, kurucusunun sözleriyle, kimsesizlerin kimsesidir.
1930’larda lise edebiyat kitaplarında Nâzım Hikmet’in şiirleri yer alırdı; Marx’ın Das Kapital’inin Sermaye adıyla bir özet çevirisi yayımlandı; Kadro dergisi her türlü görüşün tartışma alanıydı.
Resepsiyonunun bile İstanbul’a taşınmasının da kanıtladığı gibi AKP iktidarı Cumhuriyetin ışığından korkuyor. Ancak, ne kadar silinmek istenirse istensin, Cumhuriyetin değerleri bu toplum tarafından er geç sahiplenilecek ve günümüzün koşullarına taşınarak yaşatılacaktır.