Türkiye 30 Mart’a ve sonrasında yapılacak seçimlere bir demokratik anayasa yapamadan gidiyor.
Daha olumsuz olan, ülkenin merkezi yönetiminde tam bir kurumsal çöküntü yaşanmasıdır. Hukukun etkin ve bağımsız işlemediği görülüyor; bürokrasi darmadağınık kılınıyor; bağımsız düzenleme ve denetleme kurulları tamamıyla hükümete bağımlı kılınmış bulunuyor; üniversite özerkliği iyice gündemden düşüyor; yazılısı, görseli ve sanalıyla basın-yayın iyice baskı altına alınıyor.

***

Kentlerde gecekondudan apartmana geçilmesi sürecinin neredeyse tamamlanmış olması; her ilde en az bir üniversitenin varlığı; doğal ve tarihsel çevrenin sermayenin saldırısına uğraması ve öbür toplumsal ve ekonomik gelişmeler, siyasetin yerelleşmesinin nesnel altyapısını oluşturacak gelişmelerdir. Buna karşın siyaset yerelleşmiyor.
Ancak çok önemli bir nokta var; AKP’nin merkezi yönetimde giderek daha baskıcı bir özellik kazanmış olması, toplumun özgürlük isteğini güçlendiriyor; özgürlük özlemleri kitlesel hak arayışlarına dönüşüyor.
Genel olarak Karadeniz’deki, özellikle de Hopa’daki HES karşıtlığından Gezi Parkı’na, Mersin ve Sinop’taki nükleer santral eylemlerinden ODTÜ’de kitlesel karşı çıkışlara uzanan yerel özgürlük istemleri, eğer doğru değerlendirilirse, ülkede demokrasinin güçlenmesine katkı yapacak gizilgüce sahiptir.
Yerel düzeyde kendi doğallığıyla oluşan demokratik uyanış öbekleri bütünleştirici bir demokratikleşmenin temelleri olabilecek mayayı içinde taşıyor.
Bu durumda, sosyal demokrat görüşü benimsemiş olan yerel yönetimlerin tabanda demokratikleşme konusunda yapabileceği çok şey olabilir.

***

Anımsamakta yarar var. 12 Eylül faşizminin en karanlık günlerinde Osman Özgüven Dikili’de ve Hakkı Ülkü Aliağa’da, yerel demokratikleşmenin en seçkin örneklerini verdiler; bu ülkenin özgürlük, eşitlik, dayanışma, emek ve barış güçlerinin bir araya gelmesini, nefes almalarını sağladılar. Son yıllarda Osman Özgüven, suyu, ulaşımı, halk plajı, jeotermal enerjisi ile toplumcu belediyeciliğin en başarılı örneğini çok ağır bedeller ödeme pahasına verirken Konak’ta Dr. Hakan Tartan, eğitimi, kültürü, sanatı ve sporu toplumsallaştırarak, özgürlüğü, eşitliği ve katılımcı yönetimi yerel düzeyde yaşama geçirmeyi başardı.
Ne yazık ki CHP üst yönetimi, bunları sosyal demokrat belediyeciliğin burada sayamadığım başarılı örneklerini 30 Mart sonrasına taşıyamadı. Katılımcı bir yaklaşım ve önseçimle aday saptama ve bunu yerelde demokratikleşmenin itici gücü yapacak beceri gösterilemedi; yeterince kadın aday gösterilmediği gibi, kimi aday adaylarının kişilikleri zedelendi. Yine de üst yönetimin yanlışları partiden ayrılmayı ve başka partilerden aday olmayı haklı kılmıyor.

***

Ülke yönetiminin ve CHP üst yönetiminin merkezci tutumuna karşın, sosyal demokrat belediyelerde yerel demokrasinin yeşermesine çalışılabilir.
Söylemeye gerek yok ki, sosyal demokrat belediyelerin adının rüşvet ve yolsuzluğa karışması düşünülemez. Sosyal demokrat belediyeler, alacakları kararlara, hiçbir ayırım yapmaksızın hizmet sundukları tüm halkın etkin katılımını sağlamalı; bunu kurumsallaştırmalıdır. Sosyal demokrat belediyeler, belediyelerinin temel işlevlerini eksiksiz yapmalı, çağdaş eğitime, sanata ve kültüre olabildiğince önem vermeli; daha özelde, kadın, genç, işsizlik, engelli ve çevre konularında çok daha duyarlı olmalı; korumasızları koruyan bir tutum sergilemelidir.
Sosyal demokrat belediyeler halkı yanlarına aldıkları, karar süreçlerine katarak sorunlara duyarlı kıldıkları ölçüde, basın yayın başta olmak üzere yerel güç odaklarını da yanlarında bulacaklardır. Örneğin eğer yerel yönetim herhangi bir konuda halkı bilgilendirir; olasılıkları halkla paylaşır ve halkla kol kola olursa, yerel TV istasyonu bu konuyu geçiştirerek penguen belgeseli yayımlayamaz; halkın gücü buna izin vermez.

***

Kim bilir, ülkeye çatıdan bir türlü gelemeyen demokratikleşme, gerçek yerinden, yerelden giriş yapar da kalıcı ve sağlıklı demokrasi yolunun taşları sağlam döşenmiş olur.