8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü ve Türk kadını-2

Mustafa Kemal Atatu¨rk, Tu¨rk kadınına her zaman gu¨venmis¸tir. Tu¨rk kadınının toplumda hak ettigˆi yere gelebilmesi ic¸in o¨ncu¨ reformlara imza atmıs¸tır. Tu¨rk kadınının haklarını elde etmeleri su¨recinde asıl o¨nemli do¨nu¨m noktası Kurtulus¸ Savas¸ı’dır. C¸u¨nku¨ savas¸ın kazanılmasında kadının rolu¨ yadsınamayacak o¨lc¸u¨de bu¨yu¨ktu¨r. Bizim kadınlarımızın kazandığı savaş, var olma savaşı, emperyalizme karşı durma savaşıydı. Elinde silah, şehitlerin üzerinden uçarcasına sıçrayarak siperden sipere koşan 12 yaşında ki bir kız çocuğunu bu yazımda anımsatmak istiyorum. İşte çok iyi silah kullanan ve at üzerinde uçarcasına dağlar, tepeler aşan 12 yaşındaki Nezahat Hanım; bu kahraman alayın kumandanı Hafız Halit Bey’in kızından başkası değildi. Küçük ve kahraman Nezahat, Çanakkale Muharebeleri sırasında 8 yaşındadır ve annesini kaybetmiştir. Halit Bey’in hemen hemen bütün yakınları savaşlarda tükendiği için kızını emanet edecek bir yakınını bulamayınca Çanakkale Cephesi’ne birlikte gelmişlerdi. İşte bu küçük kahraman, Çanakkale Savaşları’nın barut, şarapnel, kan ve ölüm cehenneminde yetişmiştir. Alay, İzmit’e geldiği zaman Nezahat 12 yaşındadır. Demek 4 yılı savaş meydanlarında geçmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Bursa Milletvekili Operatör Emin Bey’in şu önergesi okur:

Kadın Efeler - 23.07.1939

“Büyük Millet Meclisi Başkanlığına; çeşitli cephelerde, bilhassa son Gördes ve İnönü Meydan Muharebelerinde bilfiil çarpışmalara katılan ve her an askere ve zabitlere moral veren 70. Alay Kumandanı Hafız Halit Bey’in kızı 12 yaşındaki Nezahat Hanım’a ilk İstiklal Madalyası’nın verilmesini teklif ve bu teklifi Genel Kurul’un tasdikine arz edilmesini rica ederim.’” 

Türk askeri, yedi düvelle savaşırken, Türk kadını oturup evinde yas tutmayıp, cepheye koştuğunu biliyoruz. Aziziye Tabyası’nı Ruslardan kurtaran Erzurumlu Nene Hatun, kurduğu çetesiyle İnönü, Sakarya ve Büyük taarruzda görev yapan Kara (Fatma) Seher, Kastamonulu Halime Çavuş, Kastamonulu Şerife Bacı, Adanalı Nezahat Onbaşı, Tayyibe Hatun, Gördesli Makbule, Nazife Kadın, Bilecikli Ayşe Çavuş, İzmirli Ayşe Hanım, İstanbullu Asker Saime Hanım, Tarsus’lu Adile Onbaşı, Yirik Fatma, Yemine Vardarlı, Bodrumlu Ümmüşen Hanım’ı ve isimlerini bilemediğimiz binlerce Türk kahraman kadınını rahmetle ve minnetle anıyorum.  

KURULAN KADIN ÖRGÜTLERİ

1908 yılından itibaren, Meşrutiyet döneminde yaşanan değişim ve gelişim süreçlerine koşut olarak, hak ve özgürlük taleplerini gündeme getiren kadınlar, erkeklere nazaran bulundukları konumu sorgulayarak bir kadınlık bilinci geliştirmişlerdir. 

Osmanlı’da kurulan kadın dernekleri şunlardır: ‘Kadınları Çalıştırma Cemiyeti’, ‘Cemiyeti Hayriye-i Nisvaniye’, ‘İstihlakı Milli Kadınlar Cemiyeti’, ‘Hilali Ahmer Kadınlar Merkezi’, ‘İslam Kadınları Çalıştırma Cemiyeti’, ‘Biçki Yurdu’, ‘Musiki Muhipleri Hanımlar Cemiyeti’, ‘Kadıköy Hanımları Müdafaa-i Milliye Merkezi’, ‘Asri Kadın Cemiyeti’, ‘Darülmuallimat Cemiyeti’, ‘İnas Darülfünun Cemiyeti’, ‘Ticaret Mektebi İnas Cemiyeti.’

1919 yılında, Sivas Valisi Reşit Paşa’nın eşi Melek Reşit Hanım ve arkadaşlarının kurduğu ‘Sivas Kadınları Ülkeyi Savunma Cemiyeti’nin, Kurtuluş Mücadelesindeki önemini ve yerini unutmamamız gerekir. Adı yerine kocasının adını kullanan Melek Hanım, kıt olanaklarla kısa sürede Burdur, Yozgat, Konya, Pınarhisar, Kayseri, Amasya, Erzincan, Niğde, Maraş, Kastamonu, Eskişehir, Viranşehir ve Aydın’da derneğinin şubelerini açmıştır.

Nezahat onbaşı

Sivas Kadınları Ülkeyi Savunma Derneği’nin örnek çalışmasının değerlendirmesini Mustafa Kemal şu telgrafla yapmıştır:      

“Değerli hemşirelerimiz, bütün Anadolu Hanımları tarafından, derhal kabul edileceğinden emin bulunduğumuz bu girişimin, birincilik şerefini kazanmış olmalarından dolayı Sivas hanımları cidden tebrik edilmeye layıktır. Toplumsal ve medeni duygularımız adına, çok mutlu gelecekler vaat eden saygın girişimlerinizde, her türlü yardıma ve her türlü emre hazır ve beklemede olduğumuzu arz ile saygılarımızı takdim ederiz, efendim.” 

Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti

Temsilciler Heyeti Adına 

Mustafa Kemal

Atatürk’ün güvendiği kadınların; cephede savaşırken ve kurdukları derneklerle neler yaptığını makalemde özetledim. Sıra 3. Yazımda kadınları siyasi hayatta göreceğiz…

19 Mart 2024

Ahmet Gürel

ADD Genel Başkan Baş Danışmanı