Erdoğan - Putin diyaloğunu dünya basını nasıl gördü?

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya'nın Soçi kentinde bir araya gelerek yaklaşık iki aydır askıda olan tahıl anlaşmasını görüştü. Tahıl anlaşmasının yanı sıra turizm, enerji, ticaret konularını da konuşan iki liderin görüşmesi, dünya basınında geniş yankı buldu. 

İşte dünya basınından, Erdoğan-Putin görüşmesine ilişkin yankılar:

ABD

Bloomberg

OdaTV'de yer alan habere göre, Erdoğan ile Putin, Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana kapsamlı irtibatlarını sürdürdüler ve gaz ithalatını ve nükleer enerji işbirliğini genişletme planları konusunda birlikte hareket ettiler. Liderler her iki hedefte de ilerlemeyi ela aldıklarını söyledi.

The New York Times

İki ay önce Batı’da birçokları, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir V. Putin ile olan fazlaca yakın ilişkisinden uzaklaşıyor olabileceğini düşünüyordu.

Erdoğan, Başkan Biden ile samimi bir görüşme yapmıştı. Türkiye, tutsak takası anlaşması kapsamında ülkede tutulan bir grup Ukraynalı komutanın savaş meydanına dönmesine izin vererek Rusya’yı kızdırmıştı. Erdoğan, İsveç’in NATO üyeliğine karşı çıkmayı bırakarak bu askeri ittifakın

Rusya’yı izole etme çabalarını güçlendirmişti.

Fakat pazartesi günü Erdoğan ile Putin Soçi’de yan yana dururken ve ülkelerin arasındaki ortaklığı genişletmekten bahsederken Erdoğan’ın Rusya ile Batı arasında kurduğu dengede büyük bir değişiklik olduğuna dair bir emare yoktu. Erdoğan’ın NATO müttefiklerinin Rusya’nın ekonomisine

zarar verme ve ülkenin küresel enerji piyasalarına erişimini sınırlandırmaya yönelik çabalarına rağmen Erdoğan ve Putin, ticareti artıracaklarını ve enerji konusunda birlikte çalışacaklarını söyledi.

Aynı zamanda daha acil bir jeopolitik konu olan Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden ihracatına izin veren anlaşmanın sürmesini de ele aldılar ama somut bir ilerleme açıklamadılar.

Analistlere göre liderlerin birlikte boy göstermesi, büyük oranda iki tarafın da bu ortaklıktan kaybetmekten daha çok kazanacak şeyi olduğu için ilişkilerinin sürdüğünü ve muhtemelen gelişmeye de devam edeceğini gösterdi.

Rusya, Batı’dan dışlanırken Türkiye, Batı’nın yaptırımlarına katılmayı reddederek ve Rusya’ya çokça ihtiyaç duyulan ürünleri göndermeye devam ederek önemli bir kanal oldu. Ekonomik krizle boğuşan Türkiye açısından da Rusya, Türk ihracatı için verimli bir piyasa oldu ve doğalgaz ödemesini geciktirerek ve Türkiye Merkez Bankası'na para yatırarak Türk hükûmetinin maili durumunu destekledi.

The Wall Street Journal

Rusya Türkiye'nin en büyük petrol ve doğalgaz tedarikçisi ve iki ülke, Türkiye'nin Akdeniz kıyısında Rusya'ya ait 20 milyar dolarlık bir nükleer santralle nükleer enerji alanındaki işbirliğini derinleştirdi.

Pazartesi günü Putin, tesisin ilk ünitesinin gelecek yıl faaliyete geçeceğini ifade etti.

Ancak Türkiye, Ukrayna'ya savaş uçakları sağlayarak ve NATO'ya katılma hedefini destekleyerek Ukrayna ile yakın ilişkilerini de sürdürdü. Erdoğan, Rusya'nın geçen yıl mahkum değişimi kapsamında serbest bırakmasından bu yana Türkiye'de tutulan beş Ukraynalı askeri komutanın temmuz ayında Ukrayna'ya dönmesiyle de Kremlin'i kızdırdı. Moskova Türkiye'nin aracılık ettiği bir anlaşmanın şartlarını ihlal ettiğini dile getirdi.

Pazartesi günü iki Devlet Başkanı, ekonomisini Batı'dan ayırmaya çalışan Moskova'nın hedeflerinden biri olan yerel para birimiyle ticaretin artırılmasını ve Rusya'nın Türkiye'ye gaz ihracatını da görüştü.

ALMANYA

Frankfurter Allgemeine Zeitung

Rusya devlet televizyonu, Karadeniz'deki Soçi'den gelen görüntüleri beğenmiş görünüyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in üst düzey konukları güneş ve palmiye ağaçlarıyla selamladığını gösteriyorlar. Türkiye Cumhurbaşkanı geçen yılın ağustos ayından bu yana ilk kez pazartesi günü oraya tekrar geldi. Putin kendisini bu kez görüşmelerin yapıldığı nekahet evi "Rus"un önünde karşıladığında Recep Tayyip Erdoğan, kendisinin yalnızca 1 saat 15 dakika uçtuğunu söyledi.

Ankara'dan gelen konuk, buradaki yemyeşil doğayı, Türkiye'de güzelliğiyle övülen Karadeniz kıyılarına benzetti. Pek çok Rus Türkiye'de tatil yaparken Putin, Erdoğan'ı Soçi'ye tatile davet etti.

Her iki başkan da ortak zemine değer verdi. Rus devlet şirketi Rosatom, Türkiye'nin Akdeniz kıyısında Akkuyu nükleer santralini inşa ediyor. Açılışı yapılmış olmasına rağmen henüz tamamlanmamış durumda.

Toplantının başında Putin, "Gelecek yıl her şey planlandığı gibi gidiyorilk bloğa başlayacağız" dedi. Erdoğan, Putin'e derhal Türkiye'nin Rusya'nın yardımıyla Karadeniz'deki Sinop'ta ikinci bir nükleer enerji santrali kurabileceği ihtimalini sundu. Konuk ayrıca orman yangınlarıyla mücadelede kullanılacak iki uçak için Putin'e teşekkür ederek daha fazla yardım istedi.

Erdoğan için Soçi'de, Rusya'nın Şubat 2022 sonlarında Ukrayna'ya düzenlediği saldırıdan bu yana üstlendiği ara bulucu rolünü yerine getirmek önemliydi. Bu rolün bir meyvesi, Ukrayna'nın Karadeniz'deki üç limanından tahıl ihracatına ilişkin anlaşmaydı. Ancak Rusya temmuz ayındabundan çekildi. Putin toplantının başında konuyu küçümserken, Erdoğan "tahıl koridoru" görüşmelerini "en önemli adım" olarak nitelendirdi.

Tagesschau-Internet

Erdoğan, Doğu ile Batı, NATO ile Rusya arasındaki ipte başka hiç kimsenin yapamadığı bir şekilde yürüyor. Ne zaman Ukrayna'da silahların susturulması sözkonusu olsa Erdoğan kendisi olmadan olmaması için çalışıyor.

Ancak hedef hâlâ çok uzak görünüyor ve Türk Cumhurbaşkanı henüz bir barış meleği olarak dikkat çekmedi. Tahıl anlaşmasının başlangıcından itibaren oluşan saman alevi, Putin ile görüşmeden sonra en iyi ihtimalle parlamaya devam edecek. Yeniden alevlendirilebilir mi? Meçhul! Büyük ara bulucu Erdoğan'ın büyük başarısı şimdilik gerçekleşmedi. Soçi'de bir atılım, gelişmekte olan ülkeler için en iyisi olurdu.

Der Tagesspiegel-Internet

Sıcak bir tokalaşma, dostça bir gülümseme, Karadeniz bölgesinin yaz aylarındaki muhteşem yeşilliği hakkında kısa bir sohbet: Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya lideri Vladimir Putin, Rusya'nın sahil beldesi Soçi'deki görüşmelerinin hemen başında, pazartesi günü kameraların önünde son aylardaki görüş farklılıklara rağmen yakın şahsi ilişkilerinin bozulmadığını gösterdiler.

Cumhurbaşkanları Soçi'de, Rusya tarafından feshedilen İstanbul Tahıl Anlaşması'nın yeniden canlandırılması konusunda anlaşamadılar. Ancak Afrika ülkelerine Ukrayna'yı baypas ederek Rus tahılından un tedarik etmek üzere ortak bir girişim başlattıklarını duyurdular.

Putin böylece Ukrayna'da bir buçuk yıldır süren savaşa rağmen hiçbir şekilde yalnız olmadığını, hatta bir NATO ülkesinin liderinin bile müttefikleri arasında sayıldığını gösterirken Erdoğan da Batı'ya son aylarda ABD ya da Avrupa ile yakınlaşmasının Putin'e sırt çevirme olarak yorumlanmaması gerektiğini gösterdi.

DPA

Bu buluşma, Erdoğan’ın mayıs ayında yeniden seçilmesinden bu yana iki lider arasındaki ilk görüşmeydi. Türkiye Cumhurbaşkanı, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı saldırı savaşında arabulucu olarak görev yapıyor ve çatışmanın her iki tarafıyla da yakın temas halinde. NATO üyesi Türkiye, Batı’nın Rusya’ya karşı uyguladığı yaptırımlara katılmıyor.

FRANSA

Türk Cumhurbaşkanı, Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile Soçi'de yaptığı görüşmenin ardından, "Gündeme getirilen alternatif öneriler, Karadeniz İşbirliği gibi taraflar arasında işbirliğine dayalı kalıcı ve güvenli bir model sunamaz" dedi.

Türk Devlet Başkanı, dünya gıda tedariki için hayati önem taşıyan anlaşmanın yeniden canlandırılması amacıyla Türkiye'nin "Birleşmiş Milletler ile istişarede bulunarak yeni bir dizi öneri" hazırladığını açıkladı.

Vladimir Putin, taleplerinin karşılanması halinde tahıl anlaşmasını yeniden başlatmaya hazır olduğunu bir kez daha belirtti.

İNGİLTERE

The Telegraph

Erdoğan'ın son birkaç saatte, Putin ile görüşmek üzere Rusya'nın Karadeniz kıyısındaki Soçi kentine geldiğini anlıyoruz. Haberlere göre Erdoğan'a, aralarında Türkiye'nin Savunma, Dışişleri, Enerji ve Maliye Bakanlarının da bulunduğu kalabalık bir heyet eşlik ediyordu. Erdoğan, Putin'i, Moskova'nın temmuz ayında çekilmeden önce küresel gıda krizinin hafifletilmesine yardımcı olan Ukrayna tahıl ihracatı anlaşmasına geri dönmeye ikna etmeyi hedefliyordu.

The Guardian

Bu görüşme, anlaşmanın çökmesinden bu yana ilk anlaşmanın baş müzakerecisi Erdoğan ve Putin arasında gerçekleşen ilk yüz yüze görüşmeydi.

Pazartesi günü Rusya'nın Soçi kentinde yapılan görüşmenin hemen arka planında, Ukrayna'nın tahıl ihraç eden bir limanına Rus insansız hava araçları tarafından düzenlenen ve depolara zarar verip binaları ateşe veren saldırı vardı. NATO üyesi Romanya, Ukrayna'nın saldırıda Rus insansız hava araçlarının kendi topraklarına düştüğü ve patladığı yönündeki iddialarını yalanladı.

Daha önce Putin'i anlaşmaya sadık kalmaya ikna etmede önemli bir rol oynayan Erdoğan ve Birleşmiş Milletler, Putin'i anlaşmaya geri dönmeye ikna etmeye çalışıyor. Erdoğan Soçi'de yaptığı açıklamada, "Türkiye olarak beklentileri karşılayacak bir çözüme kısa sürede ulaşacağımıza inanıyoruz" dedi.

Erdoğan, Ukrayna'nın tahıl anlaşması konusunda Rusya'ya karşı müzakere pozisyonunu yumuşatması gerektiğini söyledi. Daha geniş kapsamlı barış görüşmeleri başlarsa, Erdoğan'ın önde gelen bir aracı olması muhtemel.