Kırım Tatar Diasporası Yalta kentinde buluştu

Kırım Cumhuriyeti Etnik Halklar Arası İlişkiler Devlet Komitesi’nin düzenlediği ‘Kırım Tatarları ile Yurtdışında Yaşayan Yurttaşlar Arasındaki Bağların Güçlendirilmesi Yuvarlak Masa Toplantısı’, 15 – 19 Kasım 2023 tarihleri arasında Kırım’ın Yalta kenti Foros ilçesinde yapıldı. Yuvarlak masa moderatörlüğünü, Tatarca eğitim veren Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi Rektörü Cengiz Fevziyeviç gerçekleştirdi.

Kırım Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkanı Vekili ve Kırım Cumhuriyeti’nin Rusya Federasyonu Cumhurbaşkanı Daimi Temsilcisi Georgiy Lvoviç Muradov adına Kırım’ın Rusya Federasyonu Başkanı Daimi Temsilcisi Yuri Yuryeviç Didenko, sözlerine “Kırım hepimizin evi, hoş geldiniz” ifadeleriyle Kırım’ın Tatarlar ile tüm halkların evi olduğunu belirtip farklı kültürlerin birlikte yaşamasının güzelliklerine vurgu yaptı.

Etkinliğin gerçekleşmesini sağlayan Kırım Cumhuriyeti Etnik Halklar Arası İlişkiler Devlet Komitesi Başkanı Tippa Ayder Akhtemociç, yuvarlak masaya yurtdışından katılan tüm diaspora temsilcilerine teşekkürlerini iletirken Kırım Tatarlarının diasporayla ilişkilerini geliştirmek adına projelere hazır olduğunu dile getirdi. 

30 BİN KONUT YAPILDI

Yalta Belediye’si adına toplantıya katılan Konstantin Şimanovskiy, Kırım’ın gelişimi konusunda bilgi vererek 2014 yılı itibarıyla Kırım yarım adasında 30 bin konut yapıldığını ve bu dairelerin beyaz eşyalı olarak Kırım Tatarlarına sunulduğunu vurguladı. 2023 yılı itibariyle Kırım Tatarları için ev sağlanmaya devam edildiği, yeni planlamalarına ve inşaatlara başlandığı kaydedildi. Kırım’da ev inşaatlarının yanı sıra halkın ihtiyaçlarına göre okul, kreşler, sağlık kurumları ve hastanelerdeki gelişmeler hakkında bilgi verildi. 

Ülke diasporalarından 27 kişinin katıldığı yuvarlak masada ‘Doğru Bilgi’ konusuna temas eden Kırım Tatar Kamu Televizyonu ve Şirketi Genel Müdürü VEDJATOVA Linda Nuzetovna, Kırım’la ilgili doğru bilgilerin erişiminin önemine vurgu yaptı. Nuzetovna, gerçek ve doğru bilgilere erişim imkanı sunduklarını belirterek Kırım’ın Rusya’ya tekrar bağlanması süreci ve Ukrayna özel harekatıyla ilgili dünyada taraflı ve doğru olmayan bir çok haberlerin yapıldığını ifade etti. Buna karşılık kendilerinin tüm gelişmelerin içinde yaşayan bir basın organı olarak doğru haberi ilk elden sağladıklarının altını çizen Nuzetovna, doğru ve tarafsız haber için iyi bir kaynak olduklarını belirtti. 

 "TÜRKİYE’NİN TEK MUHATABI RUSYA’DIR”

Yuvarlak masada, Kırım’ın 2014 yılında gerçekleşen referandum neticesinde Rusya Federasyonu’na bağlanmasının ardından Kırım’ın resmi olarak Türkiye Cumhuriyeti tarafından Rusya’nın bir parçası olarak tanınması gerginin önemi vurgulandı.  iki ülkedeki Kırım Tatar toplumu arasında kültürel ve bilimsel temasların kurulması için gerçek fırsatlar bulunduğunu belirten bağlamda Ankara’nın Kırım konusunda yeni ilişkiler kurması ve diplomasi yürütmesi gerektiği belirtildi.  Üç yüz yıldır Türkiye’nin Kırım sorunundaki tek muhatabı, Rusya’dır. Türkiye ile Kırım halkaları arasındaki asırlık tarihi ve kültürel bağlar büyük fırsatlar doğuruyor” 

Yuvarlak masa toplantıları, Kırım Tatarları ve yurtdışında yaşayan diaspora arasındaki ilişkileri güçlendirmek için son üç yıldır gerçekleştiriliyor. Katılımcılar arasındaki fikir alışverişleri sırasında her geçen yıl birçok ortak proje fikri ortaya çıkarken, bunların bazıları ise gerçek hayatta fiilen ortaya kondu görüldü. Kırım’ın altyapısının ve tarihi binaların restorasyonunda yapılan yatırımlar özellikle Kırım belediye temsilcileri tarafından detaylı bir şekilde katılımcılara ifade edildi. 

TÜRKİYE’NİN CAMİSİ

Simferopol’de Patriot Parkı’nda inşa edilmekte olan 2 bin 500 kişilik Kırım Camisi’nin bütçesinin tamamı Rusya Federasyonu tarafından karşılanıyor. İnşaatı, bir Türk firması tarafından gerçekleştirilen camini tüm iç dekor malzemeleri Türkiye’den getirilmiş ve iç dekorasyonu Türkiye’den gelen 40 kişilik ekip tarafından yapılıyor. 

“Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin başkanlığındaki Etnik İlişkiler Konseyi toplantısında gündeme gelen Simferopol’deki merkez caminin inşaatı 2016 yılında başladı. Tesisin işletmeye alınması 2019 olarak planlandı, ancak pandemi ve inşaat malzemeleri tedarikindeki kesintiler de dahil olmak üzere gecikmelere rağmen Aralık ayında açılmak üzere çalışmalar hızlandı. Tatarlar, Kırım’ın en büyük camisinin açılışını Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın birlikte yapmasını beklemektedir.

TATAR SÜRGÜNÜ ANILDI

Yuvarlak masa toplantısına ek olarak sosyo-kültürel programın da gerçekleştiği etkinlikte katılımcılar, Koreiz ilçesinde bulunan 2. Dünya Savaşında ve 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgünü’nde (Almanlar ile işbirliği yaptıkları gerekçesiyle diğer halklar ile birlikte sürülen) hayatını kaybedenler adına inşa edilen anıtlara karanfil bırakarak andı. Bahçesaray şehrinin Süren ilçesinde bulunan Kırım Tatar Sürgün Müzesi Kompleksi’ni ziyaret eden katılımcılar, burada sürgün anısına yine karanfil bırakarak anma gerçekleştirdi.

Bahçesaray şehrinde bulunan Han Saray’ı da ziyaret eden katılımcılara Bahçe Saray Tarihi, Kültür ve Arkelojı Müzesi Başkanı Elmira Ebazerovna, restorasyon çalışmaları hakkında detaylı bilgi verip çalışmalarının titizlikle tamamlanmak üzere olduğunu ifade etti.

KIRIM’DA HAYAT

Prof. Lemara Selendili şöyle anlattı.

Mart 2014 te Kırım yarım adasında yaşananlar ve yapılan refarandum neticesinde Kırım halkı Rusya’ya katılma yönünde oyunu kullanmış idi. 2024 yılında Kırım Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu’nun onuncu yıldönümü kutlayacak. İlk yıllar kolay olmadı... Kırım Tatarları tüm halklar ie eşittir.halkları ve sayıları 157'den fazladır, isterlerse okulda ana dillerini ve edebiyatlarını inceleyebilir, ulusal spor ve kültürü ve tiyatroyu geliştirebilirler. Kırım Tatarlarının kendilerine ait Millet televizyonu ve Vatan radyosu vardır. Müze gelişmiş, örneğin, Sovyetler Birliği'nin iki kez kahramanı olan Ametkhan Sultan'ın bir müzesi, dünyaca ünlü bir test pilotu, Kırım Tatarlarının kültürel mirasının bir müzesi,. Kırım Tatar dilindeki edebiyat Gasprinsky Medya Merkezi tarafından basılıyor ve Kırım kütüphaneleri arasında dağıtılıyor. Vernadsky'nin adını taşıyan Kırım Federal Üniversitesi ve Fevzi Yakubov'un adını taşıyan Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi olmak üzere iki üniversite, Kırım Tatar dili ve edebiyatı alanında uzmanlar yetiştiriyor. Kırım okullarının mezunları Rusya Federasyonu'ndaki çeşitli üniversitelerde eğitim görüyor ve çok sayıda var. Ve bu sadece Kırım, Moskova, St. Petersburg değil. Kırımlıların yaşam standardı Ukrayna dönemine göre önemli ölçüde yükseldi. Büyük bir ülkenin tüm vatandaşları gibi Kırım Tatarları da tüm anayasal haklara, ücretsiz eğitim hakkına, sağlık sigortasına, çalışma hakkına, emeklilik hakkına, ana dilini özgürce kullanma, özgür din ve daha birçok haklara sahiptir. Barınma sorunu çözülemeyen, sürgüne gönderilen Kırım Tatarları, ev inşa etmek için arsa alma ve ücretsiz barınma hakkına sahip oluyor. Genel olarak Kırım Tatar halkımızın yaşam standardının gelişmesindeki olumlu eğilimlere dikkat çekmekte yarar var. Kırım Cumhuriyeti Başkanlığına bağlı Kırım Tatarları Konseyi vatandaşlarımızla sürekli temas halinde olup, vatandaşlarla haftalık resepsiyonlar yaparak mevcut sorunları tespit edip zamanında çözmemize olanak sağlamaktadır.

Yeni pek çok yatırımlar olmuş. Kerç Köprüsü dışında yeni yollar yapılmış. Yeni konutlar inşa edilmiş. Kırım’ın kendine yetebilmesi için birçok yatırımlar tesisler kurulmuş. Tarihi mekanların restorasyonu dışında Sanat ve kültüre de bir çok alanda geniş bütçeler ayrılmış. Ve Kırımlılar sanat- kültür aktivitelerini daha iyi bütçeler ile rahatlıkla gerçekleştirebiliyorlar. Yeni okullar ve kreşler açılmış. Hastaneler yapılmış. Kırımlılar yaşam standartlarının iyileşmesinden fazlasıyla memnun. Kırım yarım adasında yollar geniş ve çok bakımlı. Şehirler temiz.”