60 yıl buzlu göl altında

Cesnna 180 modeli, iki kişilik, küçük bir deniz uçağı Saskatchewan eyaletinin Peter Pond Gölü kıyısındaki Buffalo Narrows’dan 20 Ağustos 1959 günü havalandı. Yüz km. kuzeydeki La Loche bucağına gidecek, posta dağıtacaktı. La Loche’ye bugün bile kolayca karayoluyla ulaşılamaz; 155 No’lu karayolu, kış vakti geçit vermez. Kanada yerlisi Eskimolar gibi, eski bir halkın yaşadığı La Loche’ye o vakitler haftada bir gün uçak tarifesi vardır. Saskatchewan’ın Norcanair adıyla bilinen havayolu şirketine ait bu küçük posta uçağını 2. Dünya Savaşı’ndan askeri deneyimi olan pilot Ray Gran kullanıyordu; muhaberat görevlisi ikinci pilot Harold Thompson da yanındaydı.

Güzel bir gündü, bir buçuk saatlik uçuş olacaktı, dünya cenneti deseniz kimsenin yalanlayamayacağı göller, ormanlar üzerinden Kanada kazları gibi alçalıp yükselerek uçulacak; posta görevi tamamlandıktan sonra akşam mesaisi bitiminde yine evlerine, Buffalo Narrows’a geri gelecektiler... Peter Pond Gölü kuzeye doğru geçilirken irtibat kesilecektir. Uçak, iki İznik Gölü büyüklüğündeki bu tatlı su kaynağına gömülür, arkasından çıkarılan öteki uçaklar akşama kadar karanlık suları tarayacak, bir ize rast gelinemeyecektir. Göl, uçağı ve iki pilotu yutmuştur.

Aileleri vazgeçmedi

Arama tarama faaliyeti bir iki hafta daha sürer, fakat ardından Kanada’nın kışı, hele Kutuplar’a açılan geniş düzlüklerin soğuğu ekim ayından itibaren bastırdığı için, sonra bakarız diye vazgeçilecektir.

Altmış yıl evvel buzlu suya gömülen uçak, bir iki defa hatırlanır, sonra unutulur. Pilotların aileleri, çocukları, torunları meraklı ve vefalı çıkacaktır, ama... Geçen yıl hem yerel hükümet seviyesinde hem de RCMP adı verilen Kanada Dağ Polis Teşkilatı nezdinde ısrarlı girişimleri sürecek, fakat beklenen cevap hemen alınamayacaktır. Nedir, göl kocamandır, enkazın nerede olduğunu bulabilmek imkânsız gibidir. Pilot Gran’ın, bu kaza sırasında altı aylık hamile olan eşi Marcelle, şimdi altmışında olan kızı Lynda ve eşi, damadı Donald enkaza, buzlu göl altında geriye ne kalmışsa, ona ulaşmak için ısrarlıdır.

Donald’ın kesesi göle dayanıklı bir tekne satın almaya, teknolojik cihazlarla donatmaya yetiyor olmalı ki, geçen yaz aylarında göle çıkar; bütün gölü tarayacak, sonunda radar-sonar sistemiyle uçağın kesin olarak yerini saptayacaktır. Şimdi sıra deniz paletli uçağa ulaşmaya kalmıştır. Kesin kanıtlar karşısında RCMP sessiz kalamaz ve buzlu su tecrübesine dünyaca sahip dalgıçları, ekipmanları bölgeye sevk edecektir.

Eşinden veda...

Bizdeki Jandarma’nın benzeri sayılacak Kanada güvenlik teşkilatı RCMP geçen ağustos ayında birkaç kez 20 metre derine dalmak için hazırlık yapar; balıkadamlar dalar çıkar, ancak dip akıntısı, bulanık su ve dalga yüzünden uçağa ulaşılamayacaktır. Vazgeçilir, dalış gölün buz tutacağı zamana bırakılır; 2019 Şubat ayı başına... Buzun altında su sakin ve görüş berraktır.

Devasa göl eksi 30-40 derece arasında 60 santim buz tutacaktır. Üzerinden kamyon geçirilen gölün buzu, RCMP teknik ekiplerince üçgen biçimde 90x90 santimle kesilir; iki dalgıç, siz parmağınızı soksanız iki saniyede moraracak bu suya dalıverir. Cesnna göl dibindedir, içine girerler, pilotlardan geriye kalan ne varsa özel olarak toplanacaktır; ayrıca lime lime olup çürümeye başlamış elbiselerini, cüzdan, künye gibi özel eşyaları da alırlar. Cesnna’yı çıkartmaya gerek kalmaz; zaten pahalı iş! Altında bot gibi deniz paleti var diye güvenmeyin, suyun üzerine değil altına da gider mi bunlar, gidermiş! Cesnna göl balıklarına yumurtlama için bırakılacaktır. RCMP enkazdan çıkartılanları ailelerine verir. Altında bir şey olmayan, önceden mezar taşları hazırlanmış kabristana pilotların kemikleri defnedilir.

Şimdi bu acıklı pazar hikâyesinin sonuna gelelim; sıkı durunuz. Altmış sene kocasını beklemiş, kızı Lynda’yı yetiştirmiş, torun tombalak sahibi, Kanadalı Penelope, Madam Marcelle enkaza ulaşıldığı gün gözlerini kapatır; vefat eder. Kocasından geri kalanlara ulaşıldığının haberi ona verilemeden, hayata el sallayıp hoşça kalın der.

Kızı Lynda ve vefakâr damatları Donald, tabii ailenin torunları, akrabalar ve dostları pilotun hatırasına ulaşmaya mı sevinsin, Madam Marcelle’i kaybetmeye mi üzülsün? Buna, asla cevabını bulamayacağınız bir hüzünle karşılık veremeden, uçaktan çıkarılmış kemeri, kayışı, babanın cüzdanını, künyeyi, ha bir de fotoğraf makinesi varmış, işte onu da, hatıraların konulduğu evin vitrinli dolabına yerleştireceklerdir.

[email protected]