Kalitesiz kömür can alıyor

Zonguldak Karaelmas Üniversitesi (ZKÜ) Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Erdoğan Kaymakçı, ''Sobalardan sızan karbonmonoksit gazından zehirlenmemek için kaliteli kömür kullanımı ve baca temizliği şarttır'' dedi.

Kaymakçı, Türkiye'de ısınmak amacıyla konutlarda yüzde 85 oranında soba kullanıldığını ve bunların yüzde 75'inde kömür yakıldığını, iyi yanmayan kömürlerin de ölümlere neden olabildiğini söyledi.

Karbonmonoksitin kömürün sobada tam yanmamasından oluştuğuna dikkati çeken Kaymakçı, şunları kaydetti: ''Kömür satın alırken kül ve kükürt oranına, nem miktarına ve kalorisine dikkat edilmesi gerekir. Kömürdeki nem miktarı arttıkça yanma sonucu açığa çıkan ısı miktarı azalır. Isınmayı sağlayan da kömürün kalorisidir. Kül ve nem oranı yüksek 2 ton kalitesiz kömür yerine kalorisi yüksek 1 ton kömürle ısınmak mümkündür. Tam yanmayı sağlamak açısından kullanılan kömüre uygun soba seçilmeli. Özellikle uçucu madde içeriği az ithal kömürler alttan yakılmalı. Yerli kömürler ise üstten tutuşturulmalıdır. Sobalardan sızan karbonmonoksit gazından zehirlenmemek kaliteli kömür kullanımı ve baca temizliği şarttır. Kalori değeri yüksek kömürler kalitelidir. Vatandaşlarımız ucuz olduğu gerekçesiyle kaçak üretilen kömürlere yönelmesinler.''

Kalori değerinin, yerli kömür için en az 4 bin kilokalori, ithal kömürde de 6 bin kilokalori olması gerektiğine işaret eden Kaymakçı, şöyle devam etti: ''Külü ve nemi yüksek kömür, ısınma amaçlı yanlış tercihtir. Açıkta kömür satmak ve satın almak yasaktır. Torbada satılan kömürlerin analiz değerlerinin tüketiciler tarafından sorulması gerekir. Kömür torbası içinden standart dışı ürünler çıktıysa mutlaka İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile belediyeye bildirilmelidir. Sobada lastik, plastik, petro kok ve tıbbi atık gibi çöpler kesinlikle yakılmamalıdır. Bu tür atıklar yakıldığından zehirli gazlar oluşturur. ''

Az çeken baca zehirler

Kaymakçı, sobalarda tam yanmanın gerçekleşmemesi durumunda oluşan zehirleyici gazın oda hacmine yayılmasına baca çekişinin az olmasının yol açtığını belirterek, şunları söyledi:
''Soba boruları mümkün olduğunca kısa kurulmalıdır. Çekişini zayıflatmamak için boru baca içine fazla sokulmamalı. İyi yanma için baca temiz olmalı ve çıkan gazların dağılabilmesi için en yakın binadan 6 metre uzaklıkta yer almalıdır. Yılda en az bir kez temizlenmesi gereken bacalarda zehirli gazların oda içine gitmesini önlemek için rüzgar yönüne göre yön değiştiren kapak kullanılmasında yarar var. Gece yanan soba üzerine kömür atmamaya ve lodoslu havalarda soba yakmamaya dikkat edilmelidir. Lodoslu havalarda hava sıcaklığı baca gazı sıcaklığına yaklaşır. Bunun sonucunda da çekiş düşer, odanın içinde de duman birikir.''

Zehirlenme belirtileri

Karbonmoksit zehirlenme vakalarında baş ağrısı, bilinç bulanıklığı, baş dönmesi, bulantı ve halsizlik görüldüğünü anlatan Kaymakçı, şöyle dedi: ''Karbonmonoksit zehirlenmesinden kaynaklanan oksijen yetmezliği en çok sinirleri ve beyni etkiler. Belirtiler yavaş yavaş artar. Kişiler uzun süre zehirlendiğinin farkına bile varamazlar. Suni teneffüs ve kalp masajı gibi gerekli ilk müdahale yapılmadığı durumda zehirlenmeye maruz kalan kişi yaşamsal açıdan ciddi tehlike yaşar. Karbonmonoksit gazı ile dolu oda hemen havalandırılmalıdır. Zehirlenen kişi derhal ortamdan uzaklaştırılmalı. Kurtarıcı görevini üstlenen kişiler de oda içinden gaz temizlenmemesi durumunda 1 dakikadan fazla kalmamalıdır. Zehirlenen kişi 45 saniye içinde dışarıya çıkarılacak şekilde kurtarma planı uygulanmalıdır.''