Türkiye'de yıllık elektrik kaçağı 2 milyar dolar

TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan "Dünyada ve Türkiye'de Enerji Verimliliği Oda Raporu"na göre enerji verimliliği, enerji arz politikası şeklinde algılanması ve yönetilmesi gerektiği belirtilerek, enerji verimliliği politikalarının elektrik, sanayi, bina ve ulaşım sektörlerinde bir bütün halinde uygulanmasının gerekliliğine işaret edildi. Raporda, "Elektrik dağıtım sisteminde kayıp kaçak değeri yıllık en az 2 milyar dolar civarındadır" tespitinde bulunuldu.

Sanayide yıllık 2,2 milyar dolar civarında enerji tasarruf potansiyeli bulunduğuna dikkat çekilen raporda, yeni binaların yalnızca yüzde 10-15'lik, mevcut bina stokunun ise yüzde 3-5'i gibi düşük bir bölümünde tam anlamıyla etkin ısı tasarrufu önlemleri uygulanabildiğine dikkat çekildi.


"Yalıtım ve verimli kullanım ile maliyetler yarıya düşebilir"

5 milyon konutun jeotermal ile ısıtılma kapasitesinin sadece 120 bin konutluk bölümünün kullanıldığına işaret edilen raporda, "Yalnızca Ankara'da şu anda yıllık asgari bin 600 TL olan doğalgaz ısıtma maliyetinin yalıtım ve verimli yakma sistemleriyle yarıya düşme olanağı vardır. Isıtmada merkezi sistemler tercih edilmeli, merkezi sistemlerin soğutma amacıyla da kullanılabilmesi için yeni, pratik tesisatlar ilave edilmelidir. Halka ve küçük sanayiciye tasarruf yatırımlarında teşvik sağlanmalıdır. Mevcut durum ve enerji verimliliğinin önemi Türkiye'nin birincil enerji ihtiyacı yılda ortalama yüzde 4-5, elektrik enerjisi ihtiyacı da yüzde 8 gibi bir hızla artmaktadır" denildi.


"Kaçak elektrik nedeniyle ekonomik gelişmede geri kalınıyor"

Özelleştirme süreci ve arz güvenliğinin tamamen piyasa mekanizmalarına bırakılmış olmasından dolayı bu ihtiyacı karşılayacak yatırımların zamanında yapılmadığına işaret edilen raporda, "Bugünkü ekonomik kriz çıkmamış ve dolayısıyla enerji talebi hızla düşmemiş olsaydı; Türkiye bugünlerde bir enerji açığı ile karşı karşıya kalmış olacak ve enerji krizinden hızlı çıkış reçetesi, yaygın ve kapsamlı bir şekilde enerji verimliliğine yatırım olacaktı" denildi. Bu durumun enerji verimliliğinin gerçek önemine işaret ettiği belirtilen raporda, enerji arzındaki sorunların yanı sıra nihai tüketimin yanında; elektrik üretim ve dağıtım sektöründe enerji kayıplarının sürmesinin, ekonomik gelişme için etkin bir şekilde kullanılamamasına yol açtığı vurgulandı.


"Enerji ithalatı dış ödemeler dengesini zorluyor"

Enerji ihtiyacını yüzde 75 oranında ithal enerji ile karşılayan Türkiye'de enerji ithalatının 2006 yılında 29 milyar dolarla ihracat gelirlerinin yüzde 34'üne, 2007'de ise 33 milyar dolar ile yüzde 30'una ulaştığının altı çizilen raporda, Bu durumun enerji arzında petrole yüzde 31,3 ve doğalgaza yüzde 31,9 bağımlı olan Türkiye ekonomisini dış ödemeler dengesi ve enerji arz güvenliği açısından zorladığı kaydedildi. Bu neden ve özellikle arz güvenliği için enerji verimliliğinin bir enerji arz politikası şeklinde algılanması ve yönetilmesi gerektiği belirtilen raporda, şunlar kaydedildi:
"Enerji Verimliliği, harcanan her birim enerjinin daha fazla hizmet ve ürüne dönüşmesidir. Üretimde ve günlük yaşamda enerji yoğunluğunun düşürülmesi; tüm enerji zincirinde verimliliğin artırılması, üretim, iletim ve dağıtımda verim düşüklüğü ve kayıp-kaçakların azaltılması, sanayi üretiminde verimlilik artırıcı teknolojilerin uygulanması, binaların rehabilitasyonu, verimli elektrikli ev aletleri ve ofis cihazlarının tercih edilmesi, ulaşımda enerji verimliliği zincirinin oluşturulması, ilgili bütün tarafların eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi ile sağlanabilecektir"


"2 milyar dolarlık kaçak elektrik"

Elektrik dağıtım sisteminin; gerek teknik eksiklikler gerekse kaçak kullanım nedeniyle en yüksek kayıp noktalarından biri olduğuna işaret edilen raporda, şunlar ifade edildi.
"2007 yılında net satış hâsılatının 15 milyar YTL olduğu düşünüldüğünde, kayıp kaçağı değerinin yıllık en az 2 milyar dolar ve üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Bu durum enerji sektörünün odaklanması gereken başlıca problemlerden biridir. 2007 yılı verilerine göre TEDAŞ'ın sattığı enerji 125,2 Milyar kWh, tahakkuka bağlanan enerji ile bedelsiz satılan enerji toplamı 125,6 Milyar kWh olup; teknik kayıp ve ticari kayıp toplamı 21,9 milyar kWh tutmaktadır. Bu değerin yarısının teknik kayıp olduğu düşünüldüğünde ticari kayıp miktarı 2007 yılı için 10 Milyar kWh civarındadır"


Enerji verimliliği önerileri

Enerji Verimliliği Stratejisi gerçekçi hedef ve politikalar göz önüne alınarak revize edilmesi gerektiği kaydedilen raporda, küçük sanayici ve halk için basit bürokratik işlemlerle enerji verimliliği yatırımını destekleyecek mali teşviklerin verilmesi gerektiği belirtildi. Verimliliği artırıcı yatırımlarda kullanılan girdilerin KDV oranlarının düşürülmesi önerisinde bulunulan raporda, şunlar belirtildi:
"Bulvar, cadde, yol, aydınlatmalarına yönelik kamu hizmeti Türkiye elektrik tüketiminde yaklaşık 4 milyar kWh gibi önemli bir boyuta sahiptir. Bu nedenle yerleşim alanları dışındaki mahallerde sadece belediye sınırlarını belirtmek üzere kilometrelerce uzunluğundaki, politik olarak karar verilmiş yöresel amaçlı aydınlatmalardan kaçınılmalıdır. Şehir içindeki gereksiz ve plansız park ve cadde aydınlatmaları kontrol ve denetim altına alınmalıdır"