Tezkere meclisten geçti

Tezkere, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) deniz unsurlarının, Aden Körfezi, Somali karasuları ve açıkları, Arap Denizi ve mücavir bölgelerde görevlendirilmesi için hükümete 1 yıl süreyle yetki veriyor.

"Uluslararası güvenlik sorunu"

TBMM Genel Kurulu'nda, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) deniz unsurlarının, Aden Körfezi, Somali karasuları ve açıkları, Arap Denizi ve mücavir bölgelerde görevlendirilmesi için Hükümete 1 yıl süreyle yetki veren Başbakanlık Tezkeresinin görüşmelerinde, ilk sözü Hükümet adına Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül aldı.

Vecdi Gönül, Aden Körfezi, Somali karasuları ve açıkları, Arap Denizi ile mücavir bölgelerinde, ticari gemilere yönelik, deniz haydutluğu, silahlı soygun eylemlerinin; gündemin ön sırasında yer alan, ciddi bir uluslararası güvenlik sorunu haline geldiğine işaret etti.

Bu yasa dışı eylemlerin sadece can, mal güvenliğini tehdidin yanında, uluslararası ticareti ve deniz taşımacılığını da olumsuz etkilediğini vurgulayan Gönül, Somali ve Afrika ülkelerine yapılan insani yardımların, deniz yoluyla ulaştırılmasını da güçleştirdiğini söyledi.

Gönül, geçen dönemde daha da artan bu eylemlerin, Türkiye'yi yakından ilgilendirdiğini belirterek, bölgede bugüne kadar 500'e yakın korsanlık, deniz haydutluğu ve silahlı soygun yaşandığını bildirdi. Gönül, 2008 yılı sonu itibariyle 3'ü Türkiye bağlantılı 15 gemi ve 37'si Türk olmak üzere 300'ü aşkın denizcinin rehin alındığını, bu 3 geminin daha sonra serbest bırakıldığını anımsattı.

Bakan Gönül, ''Bu bölgede seyreden bazı ticaret gemilerimiz ise deniz haydutlarının saldırısından tesadüfen kurtuldu. İleride benzer vakalarla karşılaşılması tehlikesi hala çok yüksektir'' dedi.


"Çıkarlarımızın korunması"

Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, BM Güvenlik Konseyi'nin geçen yıl konuyu doğrudan ele alan 5 karar kabul ettiğini, bu kararlarla, eylemlerle mücadele için uluslararası topluma yakın işbirliği ve eşgüdüm çağrısında bulunulduğunu vurguladı.

Türkiye'nin, geçen yıl Dünya Gıda Programı tarafından kiralanan bölgede, insani yardım taşıyan gemilere koruma sağlamayı amaçlayan NATO Deniz Görev Gücü'ne Gökova Firkateyni ile aktif şekilde katıldığını anımsatan Gönül, AB'nin, bölgede 8 Aralık 2008'de bir deniz operasyonu başlatmayı kararlaştırdığını söyledi. Gönül, bölgede ayrıca ABD, Rusya, Çin, Hindistan, Japonya, Malezya, Kore ve Avustralya'ya ait askeri gemilerin bulunduğunu, ticari gemilere refakat edip, deniz alanının güvenliğini sağladığını anlattı.

BM Güvenlik Konseyi'nin, deniz haydutluğu, korsanlık eylemleriyle kolektif mücadele kapsamında, uluslararası meşruiyeti daha da kuvvetlendiren 16 Aralık 2008 tarihli kararıyla, ABD öncülüğünde 8 Ocak 2009'da birleşik görev kuvvetinin kurulmasının kararlaştırıldığını ifade eden Gönül, şunları kaydetti:

''Deniz haydutluğu, korsanlık ve silahlı soygun ile mücadeleye, uluslararası işbirliğinin geliştirilmesine özel bir önem atfeden ülkemiz, bu alandaki çabaları desteklemiştir. Ülkemiz, temas grubuna kurucu üye olarak katılmıştır.

Askeri makamlarımız ve ilgili kurumlarımızla yapılan istişare ve değerlendirmeler sonucunda Hükümetimiz, vatandaşlarımızın can ve mal emniyetinin sağlanması, ulusal çıkarlarımızın korunması ve bu bağlamda uluslararası ticari faaliyetlerimizin güvence altına alınmasına katkıda bulunmak amacıyla hava unsuru destekli bir firkateynimizden oluşacak, deniz kuvvetleri unsurlarımızın bölgede görevlendirilmesinin uygun olacağını değerlendirmiştir. Böyle bir görevlendirme aynı zamanda Güvenlik Konseyi geçici üyeliğimizin yüklediği sorumluluklara da paralel olarak, bu alanda yürütülen uluslararası gayretlere daha aktif şekilde katkıda bulunmamızı sağlayacaktır.''
 

MHP Grubu tezkereye destek veriyor

MHP Adana Milletvekili Kürşat Atılgan, tezkereye destek verdiklerini belirtti. Atılgan, "Gelecekte bu bölgelere, geçmişte olduğu gibi, adaleti, huzuru, refahı getirmek, herhalde gelecekte de bizlere düşecek bir tarihi görev olacaktır" dedi.

23. kez izin aldı

TBMM, Genel Kurul'da kabul edilen bu tezkereyle, 1950'den bu yana yurt dışına asker göndermek için 23. kez izin aldı. Meclis, bugüne kadar Türk askerinin yabancı ülkelere gönderilmesi konusunda çeşitli istemlere sahne oldu. TBMM, 1950 yılından sonra ilk kez, Kore'ye Türk askerinin gönderilmesi için dönemin hükümetine izin verdi. TBMM, 6 Aralık 1950 tarihli birleşiminde, ''dünya barışını kurmak, korumak ve insanlığın emniyet ve huzurunun sağlanması amacıyla Türk askerinin BM orduları saflarına katılması'' yönündeki Başbakanlık Tezkeresi'ni kabul etti.
 

Kıbrıs

Meclis, Kıbrıs'a asker gönderilmesi konusunda çeşitli tarihlerde 3 kez izin verdi. Bu konudaki ilk tezkere, 16 Mart 1964 tarihini taşıyor. 1961 Anayasasının 66. maddesine dayandırılan bu karar, ''16 Ağustos 1960 tarihinde, Lefkoşa'da Türkiye, Yunanistan, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda ile Türkiye arasında imzalanan anlaşmalar uyarınca Kıbrıs'a Türk Silahlı Kuvvetleri'nin gönderilmesine izin verilmesini'' içeriyordu.

TBMM, 17 Kasım 1967'de, ''Hükümete verilen yetkinin kullanılmasından doğacak inkişaf ve ihtilatlar karşısında; lüzum, hudut, şümulü Hükümetçe takdir ve tayin olunacak şekilde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yabancı ülkelere gönderilmesine'' izin verdi.

Kıbrıs konusundaki 3. tezkere ise 20 Temmuz 1974 tarihinde kabul edildi. Dış siyasi olayların ortaya çıkardığı ağır şartlar sonunda ve TBMM'nin 1964 ve 1967 yıllarında verilen izinlerine dayanarak Kıbrıs'a yapılan indirme ve çıkarma harekatının ortaya çıkaracağı durum karşısında gerekliliği, sınırı ve miktarı Hükümetçe takdir ve tayin olunacak şekilde Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine izin verilirken, aynı günkü birleşimde ''TBMM'nin kahraman ve şanlı Türk Silahlı Kuvvetlerine güven, dilek ve takdirleri'' de iletildi.
 

Körfez krizi

Irak'ın Kuveyt'i işgaliyle başlayan Körfez Krizi sürecinde de TBMM'den 3 tezkere çıktı. Körfez Krizi sürecinde, ABD ve müttefiklerinin Irak'a yönelik askeri harekatı aşamasında Türkiye'de çok uluslu bir gücün konuşlandırılması gündeme geldi. Hükümet, ''Ülkemize bir tecavüz vuku halinde derhal mukabele edilmesi maksadına münhasır olarak'' Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yabancı ülkelere gönderilmesi veya yabancı silahlı kuvvetler mensuplarının Türkiye'de bulunması konularında TBMM'den izin istedi. Bu izin, 12 Ağustos 1990 tarihinde hükümete verildi. Önceleri ''Çekiç Güç'' olarak adlandırılan, daha sonra sadece hava gücüyle sınırlı olan ''Kuzeyden Keşif Harekatı'', bu izin kapsamında Türkiye'ye konuşlandırıldı.

TBMM, yine aynı kapsamda 5 Eylül 1990 ve 17 Ocak 1991 tarihlerinde BM Güvenlik Konseyi kararını desteklemek ve Türkiye'nin muhtemel tehlikelere karşı güvenliğinin idame ettirilmesini sağlamak, kriz süresince ve sonrasında olabilecek gelişmeler ışığında Türkiye'nin çıkarlarını korumak amacıyla Türk askerinin yabancı ülkelere gönderilmesine ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasına izin verdi.
 

Bosna Hersek'ten Afganistan'a

Türk askeri, Körfez Krizi sonrasında dünyanın farklı köşelerindeki savaş ortamlarında görev aldı. Bu amaçla TBMM'den alınan izin sonrasında Türk askeri Bosna-Hersek'ten Afganistan'a kadar geniş bir coğrafyada görev yaptı.

Hükümetler, 8 Aralık 1992'de iki ayrı tezkereyle Somali ve Bosna-Hersek'e, 20 Şubat 1997'de İsrail-Filistin çatışmalarının yaşandığı El Halil'e, 10 Nisan 1997 ve 23 Temmuz 1998'de Arnavutluk'a, 8 Ekim 1998'de Kosova'ya, 10 Ekim 2001'de Afganistan'a asker göndermek için TBMM'den izin aldı.
 

Yeniden Irak ve 1 Mart tezkeresi

ABD'nin Irak'a yönelik operasyonuyla ilgili olarak 4 Başbakanlık Tezkeresi, 2003'te TBMM'ye sunulurken, bunlardan Türk askerinin yabancı ülkelere gönderilmesi ve yabancı ülke askerlerinin Türkiye'ye gelmesini içeren tezkere, yoğun tartışmaların ardından 1 Martta kapalı oturumda görüşüldü. Irak Savaşı nedeniyle ''TSK'nın yabancı ülkelere gönderilmesi ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunması için Hükümet'e yetki verilmesine'' ilişkin Başbakanlık Tezkeresi, TBMM Genel Kurulu'nda 1 Mart 2003'te ''salt çoğunluğa ulaşılmaması'' nedeniyle kabul edilmedi. Bu oylamaya 533 milletvekili katılmış, 264 kabul, 250 ret, 19 çekimser oy kullanılmıştı.

Türkiye'deki askeri üs ve tesisler ile limanlarda gerekli yenileştirme, geliştirme, inşaat ve tevsi çalışmaları ile altyapı faaliyetlerinde bulunmak amacıyla ABD'li teknik ve askeri personelin 3 ay süreyle Türkiye'de bulunmasına izin verilmesine ilişkin karar, 6 Şubat 2003 tarihinde TBMM'den çıktı.

TBMM, 20 Mart 2003'te, TSK'nın Kuzey Irak'a gönderilmesine; bu kuvvetlerin belirlenecek esaslar çerçevesinde kullanılmasına ve muhtemel bir askeri harekat kapsamında yabancı silahlı kuvvetlere mensup hava unsurlarının Türk hava sahasını kullanmalarına 6 ay süreyle izin verdi.

Irak ile ilgili 2003'teki diğer tezkere ise 7 Ekim tarihli oldu. Başbakanlık Tezkeresiyle, Hükümete, Türk Silahlı Kuvvetlerinin, güvenlik ve istikrara katkı yapmak amacıyla Irak'a gönderilmesi, bu kuvvetlerin görev ye kullanılmasına ilişkin gerekli düzenlemelerin yapılması için 1 yıl süreyle izin verdi.
 

Kongo ve Lübnan'a asker gönderilmesi

Kongo'daki seçimlerde güvenliği sağlayacak uluslararası güce, Türkiye'nin asker göndermesine ilişkin Başbakanlık Tezkeresi, 27 Haziran 2006'da TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. TBMM'den, Lübnan'a asker gönderilmesine ilişkin karar, 5 Eylül 2006 tarihinde çıktı. 29 Mayıs 2007 tarihli, Lübnan'da BM Geçici Görev Gücü (UNIFIL) kapsamındaki Türk askerlerinin görev süresinin 1 yıl daha uzatılmasını öngören Başbakanlık Tezkeresi ise TBMM'de kabul edildi.

Meclisin kabul ettiği son tezkereler ise TSK unsurlarının, Irak'ın, terör örgütü PKK'nın yuvalandığı kuzey bölgesi ile mücavir alanlara gönderilmesi için Hükümete 1 yıl süreyle izin verilmesini ve bu sürenin 1 yıl daha uzatılmasını öngörüyordu.