‘İran Irak’ı ele geçiriyor’

ABD ile İran’ın IŞİD’e karşı işbirliğine giderken nükleer anlaşmaya da yaklaşması Sünni ülkelere alarm zilleri çaldırıyor. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’yi ağırlayan Suudi krallığı “İran Irak’ı ele geçiriyor” diye bağırırken, koroya katılan Başbakan Ahmet Davutoğlu IŞİD’e karşı Irak’ın Sünni bölgelerinde yürütülen harekâtta Şii milislerin kullanılmasını kınadı.

ABD’ye kara gücü çağrısı

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun ABD Kongresi’nde Tahran ile olası nükleer anlaşmayı önlemekten İran düşmanlığına dönen konuşmasını, Riyad ve Ankara’nın çıkışları takip etti. İranlı muadili Cevad Zarif ile nükleer müzakerelerin ardından teskin turuna çıkan Kerry, Riyad durağında Suudi Kralı Selman ve Dışişleri Bakanı Prens Suud el Faysal’ın tepkisiyle karşılaştı. Irak’ta Tıkrit’i geri alma operasyonunu İran Devrim Muhafızları’nın yönetmesi ve İran’ın eğittiği Şii milislerin sürüklemesi karşısında Faysal “Tıkrit endişelerimizin çok güzel bir örneği. İran Irak’ı ele geçiriyor... Bağdat’taki İran etkisi tüm bölge için bir risk” dedi. Suudi bakan, “IŞİD’e karada karşı koymak için gereken askeri araçların sağlanması şart” diyerek, ABD liderliğindeki uluslararası koalisyonun karadan da müdahalesini istedi. Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn, Katar, Ürdün IŞİD’e karşı hava saldırılarına katılıyor. Kerry ise istifini bozmadı.

İran Devrim Muhafızları’nın yurtdışı kolu Kudüs Gücü’nün komutanı Kasım Süleymani’nin Irak’ta sahada harekâtı yönlendirdiğini bildiğini belli eden ABD’li bakan “Süleymani sahada mı, bir rol oynuyor mu? Yanıt, evet” dedi, ancak harekâtı Iraklıların yönettiğinde, kendilerinin de İran’la koordineli hareket etmediğinde ısrar etti. Kerry, bu gidişatın insan hakları ihlalleri ve mezhepçiliğe dökülmemesi gerektiği şerhini düştü.

Davutoğlu: Şii milisler de tehdit

New York’ta bulunan Davutoğlu, Time dergisine demecinde, “Eğer IŞİD Irak’taki tehditlerden birisiyse, Şii milisler de bir başka tehdittir. IŞİD Tıkrit ya da Musul’u terk eder ve yerine Şii milisler gelirse mezhep savaşı çıkabilir. Tüm Sünni nüfuslu kentler sakinleri tarafından özgürleştirilmeli” yorumunu yaptı. Musul harekâtını Sünni ulusal muhafızların yönetmesini istedi.

İran dondurmaya hazır

Zarif ise ABD Başkanı Barack Obama’nın İran’ın nükleer programında 10 yıllık ‘kısmi dondurma’ çağrısına yeşil ışık yaktı. CNN’de Christiane Amanpour’a çıkan Zarif, nükleer programın kısıtlanmasıyla ilgili soru üzerine “Bunu nasıl tarif ettiğinize bağlı. Eğer bir anlaşmaya varırsak, belli bir süre için belli sınırlamaları kabul etmeye hazırız” dedi.

Yeni Suudi Kralı’ndan yeni Sünni bloku

Yeni Suudi Kralı Selman, IŞİD’a karşı savaşta öne çıkan ve dünya güçleriyle nükleer programında anlaşmanın eşiğine gelen İran’a karşı “Sünni blok” oluşturmak üzere kolları sıvadı. Çiçeği burnunda Suudi Kralı’nın son 10 gününü Sünni ülke liderlerini seferber etmekle geçirdiği anlaşıldı. Selman Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın da bulunduğu liderlerle görüşürken, İhvan yüzünden Sünni âlemde ortaya çıkan derin çatladığı da kapatma telaşında. Diplomatlar, Riyad’ın İhvan’a karşı derin güvensizliğinin devam ettiğini, ama Şii İran’ın bölgede etkisinin artması korkusuyla ayrılıkları bir kenara bırakmayı salık verdiğini söyledi. Bu çerçevede Mısır ile Türkiye arasındaki ilişkilerin düzelmesini tavsiye ettiği belirtildi. Erdoğan ile Mısır lideri Abdülfettah Sisi geçen hafta aynı gün Suudi Arabistan’daydı. Selman, Sisi’ye ‘güvenlik konusunda kırmızı çizgilerinin aşılmayacağı’ garantisi verdi. Suud’un strateji değişikliğinin en önemli nedenleri IŞİD ve Kaide nedeniyle Irak ve Yemen’de Sünnilerin zemin kaybetmeleri.