Edebiyat bulaşıcıdır

Virüs üç aylık çıkması planlanan neredeyse kitap bütünlüğü olan bir dergi. Zaten siz de “kültür-sanat ve edebiyat ortak kitabı” demişsiniz. Görsel tüketimin egemen olduğu günümüzde kuzum sizin derdiniz ne diye sorsak yeridir. Derginizin meselesi nedir?

Virüs, üç ayda bir, Türkiye’nin ve dünyanın kültür-sanat ve edebiyat ortamının geniş açı fotoğrafını çekmeyi amaçlayan bir ortak kitap/dergi olarak yayın hayatımıza girdi. Görselin yazılı olanı, dijitalin matbu olanı her gün daha fazla tehdit ettiği bir ortamda, böyle hacimli bir dergi hazırlama olanağını verdiği için Islık Yayınları’na ve Fahri Özdemir’e teşekkür etmek isterim öncelikle. Meselemize gelince, “insan” demek yeterli olur sanıyorum. Evet, meselemiz “insan”.

“Biz yerel ve evrensel olanı, karıncanın su içtiği yerde görüyoruz” diyorsunuz.

Bilindiği üzere “karıncanın su içtiği” Yaşar Kemal’in bir romanının adı. Yaşar Kemal yaşadığı coğrafyanın kültürel zenginliği ile yerelden ulusala, oradan evrensele varan bir edebiyat kurmuştur. Biz de dergi olarak durduğumuz yeri böyle işaret etmek istedik. Önsözde de belirttiğimiz gibi Yunus Emre’den Neruda’ya, Pir Sultan Abdal’dan Eluard’a, Karacoğlan’dan Kavafis’e, Dadaloğlu’ndan Mayakovski’ye, Nâzım’dan, Dağlarca’dan, Tanpınar’dan, Sait Faik’ten Turgut Uyar’a, Gülten Akın’a, Lorca’dan, Füruğ’dan Kafka’ya ve daha nice dünyalara uzanan bir yolculuğa çıkıyoruz hep birlikte. 

Neden Virüs?

“Edebiyat bulaşıcı bir hastalıktır” metaforundan yola çıkıp Virüs adında karar kıldık. Aslında biraz ironik, biraz da memetik bir adlandırma oldu bu. İşin ironisini bir yana bırakıp memetik üzerine bir iki şey söyleyeyim. Mem ve memetik kavramları ilk kez 1976 yılında Richard Dawkins tarafından Gen Bencildir (The Selfish Gene) adlı kitapta kullanıldı. Mem, kültürel iletişimin temel birimi. İnsanların düşünce ve yaşantılarını değiştiren bulaşıcı kültür öğeleri de diyebiliriz. Genlerin, sperm ve yumurtalar vasıtasıyla yayılması gibi, memler de akıldan akıla yayılıyorlar. Bir tür “beyinden beyine sıçrama”. Darwin’in evrim teorisinin kültürel hayata uyarlanışı gibi bir şey aynı zamanda. Kalıtsallığın sadece biyolojik tabanlı bir şey olmayıp kültürel ve sosyal alanlarda da olduğunun kanıtı. Nasıl ki gen, hayatın yapıtaşıysa, mem de kültürün yapıtaşı ve bu memler kültürden kültüre aktarılıyor. Memetik biliminden önce, biz biyolojik dünyada (organizmalar, yani insanlar, bitkiler ve hayvanlar evreninde) ve bilgisayar dünyasında yaşayan virüslerden haberdardık sadece. Memetik, akıl virüslerinin varlığını keşfetti. Bunlar, adı üstünde, akıl dünyasında (kültür ve düşünce evreninde) yaşıyorlar. Akıl virüsleri iletişim vasıtasıyla yayılıyor ve memler, akıl virüsleri aracılığıyla bulaşıyor insanlara. İşte Virüs dergisi de böyle bir akıl virüsü. 

*** Dergilerinizi Nurduran Duman adına Cumhuriyet gazetesinin adresine gönderebilirsiniz.