Patates ithalatı ihtiyaçtan değil siyaseten

Fiyat arttığında ithalat sopasına sarılan hükümetin bu kez de Afrin’den patates satın alması dikkatleri bu alana çevirdi. Edindiğimiz bilgilere göre Afrin’deki köylülere Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri ya da tarım işletmelerinin çiftlikleri aracılığıyla patates tohumu verildiği belirtiliyor. İşin tuhaf tarafı ise Afrin 2018 Mart’ında kontrol altına alınırken, aynı ay içinde Türkiye’de 400 bin ton patatesin depolarda telef olup, çoğu üretici tarafından hayvan yemi olarak kullanılması. Yetişmesi için 3 aylık süreç gerektiren patates tohumlarının Afrin kontrol altına alınır alınmaz ekilmesi gerekiyor. Bu durumda patatesin hasat zamanı gelmeden ithal edilmesi, yeni mahsulün değil de, depolardaki patateslerin ithal edildiği endişelerini beraberinde getirdi. Sürece ilişkin akla gelen soruları şu şekilde özetledik:

NEDEN SURİYE?

Suriye’den yapılan patates ithalatının ihtiyaçtan ziyade siyasi çıkarlar nedeniyle yapıldığı konuşulurken, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Eşref Fakıbaba, ithalatı piyasayı dengelemek için yaptıklarını, yeterli patatesin olduğunu ileri sürdü. Ancak piyasanın dengelenmesi için hasatın başlaması gerekiyor. Türkiye’nin 2011’den önce ortalama 250 bin ton patates ihraç ettiği Suriye’den, iç savaş karışıklığında patates ithal etmesi tepkilere neden oldu. Çünkü Türkiye’nin ülkeye patates ihracatı, devam eden savaş ortamından dolayı aksamaya başlamıştı. Akıllara asıl takılan ise, bölgenin kontrol altına alınmasına karşılık siyasi olarak bölgeye yardım yapılıyor iddiaları. 2018 Mart’ında Rusya’dan kırmızı et ithal edileceğinin Rusya Tarım Bakanı tarafından duyurulmasının üzerine Fakıbaba, bu ithalatın Türkiye’nin et ihtiyacından değil de, siyasi olarak yapılacağını söylemişti.

NEDEN İTHALAT?

Türkiye son yıllarda fiyatı artan her gıda ve tarım ürünü için üreticilerin girdi maliyetlerinin düşürülmesi yerine, o ürünleri ithal eden bir ülke konumuna geldi. Canlı hayvan ve karkas et başta olmak üzere samandan baklagile hatta kilogram fiyatı 120 TL’ye kadar çıkan fıstığa kadar her ürün ya ithal edildi ya da ithal edilmesi gerektiği gündeme getirildi. Son olarak marketlerdeki fiyatı 7 TL’ye kadar çıkar patatesin hasat zamanına haftalar kalmışken ithal edilmesi çiftçinin üretimden iyice uzaklaşmasına sebep oluyor.

FİYAT DÜŞÜRÜR MÜ?

Tüm üretici ve sektör temsilcileri, yüksek fiyatların ithalatla ancak geçici olarak düşürülebileceğini düşünüyor. Zeybekci, Suriye ithalatıyla fiyatların 2 TL’ye gerilediğini söyledi ancak bu fiyat Kahramanmaraş Hali’nde görünüyor. İstanbul Hali’nde dün itibarıyla patates fiyatları 5 TL olurken, Bursa Hali’ndeki fiyatlar ise dün 6 TL idi. Fiyatın düşmesini sağlayacak olan ise hasadın başlaması olarak belirtiliyor. Afyon’da yer yer başlayan patates hasadı tüm Türkiye’de asıl olarak önümüzdeki hafta başlayacak. Fiyatları tam olarak düşürecek asıl hasadın ise Konya, Afyon, Nevşehir ve Bursa İnegöl’de yapılması bekleniyor.

PATATES İHTİYACI NE ?

2016’da 4 milyon 751 bin ton patates üreten Türkiye, 2017’de 4 milyon 800 bin ton patates üretti. Geçen yıl iç tüketim miktarı 3 milyon 825 bin ton olurken, bu yıl ki patates üretiminin ise 4 milyon 720 bin ton olması bekleniyor.

TİCARET NE DURUMDA?

Türkiye’de 2017’de 75 bin ton patatesin 70 bin tonunu AB’den ithal edilmişti. 2017’deki patates ihracatı ise 429 bin ton olup, bunun 29 bin tonu AB’ye ihraç edildi. Diğer yandan Türkiye, 2013’te ürettiği 3 milyon 948 bin ton patates ile BM Tarım Örgütü (FAO) tarafından dünya genelinde en çok patates üreten 19. ülke seçilmişti.