Gül'den Hollande'a: Orta yolu bul

Fransa Cumhurbaşkanı Hollande, 2 günlük Türkiye ziyaretinde soykırımın inkârını suç sayan tasarıyı yeniden gündeme getireceğinin işaretini verirken Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Doğu Perinçek kararına da işaret ettiği öğrenildi. Ankara, “Atılacak adımda Fransa, AB’nin Çerçeve Kararı’nın yanı sıra AİHM’in Perinçek kararını da göz önüne almalı. Türkleri incitmeyecek bir orta yolun bulunmasını ve sürecin iyi yönetilmesini istiyoruz” tezini savundu. Gül, “AB Çerçeve Kararı, AİHM kararıyla çelişmiyor. Önemli olan uygulama” mesajı verdi. Görüşmelerde Türkiye’nin iadesini istediği PKK’lilerle Fransa’daki PKK’li kadın suikastları konusunda adli işbirliği de ele alındı. Hollande, “Hukukun gereğini yapacağım” dedi.

24 Nisan öncesinde ve 1915 olaylarının yüzüncü yılına yaklaşırken Fransa’da birkez daha inkâr yasası için çalışmaların da devam ettiği öğrenildi. Diplomatik kaynaklar, Fransa Anayasa Konseyi’nden dönen inkâr yasasının aynen sunulamayacağına dikkat çekerek sunulacak yeni tasarının dilinin de önem taşıyacağını belirttiler.

Türkiye ziyaretinde Hollande, inkâr yasası konusunda geri adım atmayacağını açıklamış ve bunun da AB’nin “Çerçeve Kararı”na dayandığını anımsatarak, “Doğru olanı yapacağız, hakikati arayacağız ve herkesin konuyu anlamasını sağlamaya çalışacağız. Fransa’da bir kanun oylandı ve hukuka geçti. Bu noktadan itibaren, hem hukuk konusunda hem Avrupa’nın bu konudaki kararlarının uygulanması gerekiyor. Soykırımın inkârını cezai müeyyideye tabi tutan bir çerçeve karar var. Dolayısıyla, uluslararası anlaşmalar çerçevesinde bu hukukun da en iyi şekilde uygulanması gerekecek” demişti.

Hollande’ın sözünü ettiği Kasım 2008 tarihli karar, “Irkçılığın ve Yabancı Düşmanlığının Bazı Biçimleri ve İfade Ediliş Tarzları ile Ceza Yasaları Yoluyla Mücadele İçin AB Çerçeve Kararı” adını taşıyor. Hedefi, ırkçılık ve yabancı düşmanlığı olan bu karara karşın, Fransa’da 2012 yılında sunulan tasarı doğrudan Türkleri hedef alıyor ve para cezası ve hapis öngörüyordu.

Diplomatik kaynak, yasayla soykırımı tanıyan Fransa Cumhurbaşkanı’nın Ankara’daki görüşmelerde ‘soykırım’ ifadesini kullanmamasını olumlu bir adım olarak tanımlarken tutumunda bir değişiklik olmadığına da işaret etti.

İhalelere ‘soykırım’ kriteri

Paris-Ankara arasında, sözde soykırım yasasının kabul edildiği 2001 yılından bu yana gergin olan ilişkiler, soykırımın inkârının suç sayılmasını öngören tasarıyla 2012 yılında gerilmişti. Fransa’daki başkanlık değişiminin ardından AB ile müzakerelerde Paris’in blokajları kaldırması, ikili ilişkilerde de yeni bir dönem beklentisine neden oldu.

Fransa’nın bu yıl ve önümüzdeki yıl inkâr yasası konusunda atacağı adımlar, Türkiye’nin yeni ihaleleri açmasında da belirleyici olacak. Ankara, özellikle askeri ihalelerde Fransa’yı liste dışında bırakmaya özen gösteriyordu. Hollande ise ziyaret sırasında başta askeri olmak üzere ‘iyi işbirliği hedeflediğini’ vurguladı.

PKK’de işbirliği beklentisi

Görüşmelerde, Fransa ile özellikle PKK’ye karşı istihbarat işbirliği de ele alındı. Bu çerçevede, hem iadesi istenen PKK’liler anımsatıldı hem de geçen yıl Paris’te öldürülen Sakine Cansız, Fidan Doğan ve Leyla Söylemez ile ilgili soruşturmada işbirliği beklendiği anımsatıldı. Hollande’ın ise cinayetler konusunda, “Soruşturma devam ediyor. Bu hukuki bir süreç” mesajını yinelediği öğrenildi.

Perinçek kararı

Doğu Perinçek, İsviçre’de 1915 olaylarının soykırım olarak tanımlanması üzerine ‘uluslararası yalan’ demiş bunun üzerine önce İsviçre’de dava açılmış ve mahkûm olmuştu. Perinçek ve Türkiye, bu kararı AİHM’e taşımıştı. AİHM, aralık ayında, İsviçre’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) ifade özgürlüğünü düzenleyen 10’uncu maddesini ihlal ettiğine karar verdi. Mahkeme kararında, hassas ve tartışmalı konularda da fikir beyan etmenin ifade özgürlüğünün temel prensiplerinden biri olduğunu belirtti ve hoşgörülü, çoğulcu ve demokratik toplumu; totaliter yönetimler ya da diktatörlük rejimlerinden ayıranın da bu olduğuna işaret etti. Mahkeme ayrıca, ‘soykırım’ı kanıtlamanın kolay bir şey olmadığını belirtti ve 1915 olaylarıyla ilgili tarihi tartışmaların sürdüğüne, bir konsensus bulunmadığına işaret etti. Ermeni soykırımı iddialarını resmen tanıyan diğer ülkelerin de bunu inkâr eden şahıslara yaptırım uygulayacak yasalar çıkarmadığına kararda işaret edildi ve bunun hedefinin de ifade özgürlüğüne saygı ve henüz açıklığa kavuşturulmamış konularda farklı düşünenlerin korunarak yapıcı tartışma ortamına katkı sağlanması olduğu vurgulandı.