Yüz yıla tanıklık

Kadir Has Üniversitesi Rezan Has Müzesi bu aralar yeni bir sergiye ev sahipliği yapıyor. “Cibali Tütün Fabrikası: Emeğin Mekânı” sergisi, fabrikanın yaklaşık 100 yıllık yaşanmışlığına tanıklık etmeye çağırıyor sanatseverleri. Rezan Has Müzesi, mekânı olan ve bir asırdan fazla bir geçmişi bulunan Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası ruhunu yeniden yaşatmak ve bu kültür birikimini gelecek nesillere taşımak adına, fabrikadan günümüze ulaşmayı başarmış tütün ve sigara makineleri, her türlü eseri, üretim hatlarını, uzun bir konservasyon/ restorasyon ve araştırma sürecinden sonra ziyaretçileriyle paylaşıyor. Fabrikaya ait yapıtlarla ilgili sergi planlarının 2007’de başladığını söyleyen Müze Koordinatörü Zeynep Çulha, “Binlerce eserden oluşan koleksiyonu tematik konulara bölerek; Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemleri ile Türkiye Cumhuriyeti’nin endüstriyel, ekonomik, siyasal, sosyo- kültürel tarihine tanıklık etme olanağı sağlamaya çalıştık. Restorasyon ve konservasyon ekibimiz, bilimsel danışma komitemiz ile uzun soluklu bir çalışmanın ardından koleksiyona ait ilk sergimiz olan ‘Ateş Pervaneleri Tulumbacılar’ı, ardından ‘Cibali Tütün Fabrikası: Emeğin Mekânı’ isimli sergimizi ziyaretçilerimize sunuyoruz” diyor.

Serginin arka planı

Sergide yer alan yapıtlara ulaşmak için Rezan Has Müzesi; Cibali Tütün Fabrikası’nın tütün ve tütün işleme malzemelerini ait oldukları mekânda sergilemek amacı ile çeşitli dönemlerde Tekel Genel Müdürlüğü ve Kültür Bakanlığı ile yazışmalar gerçekleştirilmiş. 2005 yılında başlanan yazışmalar ve görüşmeler sonucunda 2009 yılında T.C. Kültür Bakanlığı’nın onayı ile Tekel’e ait tütün ve tütün mamüllerine ilişkin malzemeler İslam ve Bilim Teknolojileri Müzesi envanterine kaydedildikten sonra Rezan Has Müzesi’ne devredilmiş. Envanter çalışmaları yaklaşık bir yıl, restorasyon ve konservasyon çalışması ise iki yıl sürmüş.

Önemli bir mekân

Sergiyi açmaktaki en önemli etkenin mekân olduğunu söyleyen Çulha, “İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e geçişe şahitlik etmiş, ortak kültür hafızamızın en önemli sembollerinden birinin içinde çalışıyor olmak! Aynı zamanda 100 yılı aşkın tarihinde gerek birimleri gerek çalışanları ile ülkenin ekonomik ve toplumsal değişim sürecinde hatırı sayılır katkıları olan önemli ve dinamik bir mekânın öyküsünü anlatarak yaşadığımız kentsel dönüşüm sürecinin toplumsal hafızamızdan neleri tamamen silip, neleri kökten değiştirdiğini de bir kez daha hatırlatmak istedik’’ diyor. Tütün ve tütün işleme makineleri koleksiyonu sergi sonrasında, Samsun Tütün Müzesi’ne devredilerek kalıcı olarak sergilenecek. Cibali Tütün Fabrikası’na ait belge, fotoğraf ve yazılı arşivin müze koleksiyonu kapsamında kalarak tematik konularla sergilenmesi aynı zamanda eserleri bir katalogda toplayarak dönemin üretim sistemi, ekonomik ve sosyal yapısına ışık tutarak bilimsel araştırmalara kaynak oluşturmasını hedeflediklerini söyleyen Çulha, “Mirasçısı olduğumuz bu kurumdan bize kalan en önemli ve keyifli görevlerden biri de Cibali Tütün Fabrikası’nın Türkiye emek tarihindeki yerini, özellikle de kadının iş gücüne verdiği katkı ve emeği de ortaya koymak. Binlerce eserden oluşan koleksiyona ufak bir kapı araladığımız ‘Emeğin Mekânı’ sergisinin ardından Cibali Tütün Fabrikası konulu sergilerimize devam edeceğiz’’ diyor. Sergi 30 Aralık’a kadar sürecek.