Petrol sadece halka pahalı

Petrol fiyatları 2010’dan beri en düşük seviyeye indi, sadece son 4.5 aydaki düşüş yüzde 30. Hazine Müsteşarlığı verilerine göre petrol fiyatlarındaki düşüş sayesinde Türkiye, petrol ithalatında 1.5 milyar dolar tasarruf etti. 2014 Ocak-Eylül döneminde petrol ithalatı için yapılan ödeme miktarı 11.3 milyar dolardan yüzde 13.3 düşüşle 9.8 milyar dolara geriledi. Aynı zaman diliminde tüketicinin cebinden Kurşunsuz 95 için 1 Ocak’ta çıkan para litre başına 4.94 iken eylülde 4.98’e çıktı, son veri olan 8 Kasım’da ancak 4.72’ye düşebildi. Yurttaşın akaryatta tasarrufu devletin 1.5 milyar dolarlık tasarrufu olan ocak-eylül ayına göre sadece yüzde 9 ile 39 kuruş oldu.

Bunun en büyük sebebi devletin aldığı yüzde 60.50 oranındaki KDV+ÖTV vergisiyken diğer nedenleri Petrol Bayileri ve Petrol Ürünleri Tüketicileri Derneği (PETBAYDER) Başkanı Fatma Yarar şöyle sıraladı: “Türkiye’de pompa fiyatlarının oluşumunda etkili olan unsurlar; ürünün rafineri çıkış fiyatı, terminallere taşıma maliyetleri, terminallerden istasyonlara taşıma maliyetleri, döviz kuru, dağıtıcı ve bayi kâr paylarıdır.”

Dünya daha ucuza kullanıyor

Petrol Sanayi Derneği (PERDER) Genel Sekreteri Niyazi İlter de ham petrol fiyatlarında yüksek orandaki düşüşün Akdeniz havzasındaki ürün fiyatlarına kısa sürede yansımamasının nedenini iki başlık altında topladı. Bir tanesi ham petrolün rafineriye geliş ve ürün olarak çıkış süresine, ikinci olarak da Türkiye’deki petrol fiyatlarının dolar kuruna bağlı olması. Petrol fiyatlarındaki düşüşün etkisini uluslararası piyasada yüzde 27 civarında olduğunu belirten Yarar, dünyanın en pahalı petrolünü kullanan Türkiye’ye etkisinın sınırlı kalmasını da şöyle açıkladı: “Örneğin bir varil ham petrolün uluslararası piyasalardaki değeri haziran ayında 110 dolar ve o dönem için güncel döviz kuru 2.15 TL/ABD Doları idi. Yani 1 varil ham petrolün fiyatı 236.50 TL’dir. Ham petrol fiyatlarının yüzde 27 oranında azalarak 80 ABD Doları’na düştüğü ve döviz kurunun 2.24 TL olduğu bugün ise 1 varil ham petrol için ödenen bedel 179.2 TL olur. Bu durumda, uluslararası piyasada döviz bazında yüzde 27 düşen ham petrol fiyatı TL bazında 236.50 TL’den 179.20 TL’ye inerek yüzde 24 azalır. Döviz kurlarındaki değişiklikler rafinerilerin girdi maliyeti olan ham petrol fiyatlarının TL üzerinden değerini, döviz ile ithal edilen motorinin değerini etkilediği için akaryakıt pompa fiyatları üzerinde büyük etkiye sahiptir.”

Petrol fiyatları neden düşüyor?

- Amerika’daki kaya gazı üretimindeki artış, - Kanada ve ABD’deki petrol üretiminde beklenmeyen ölçüde artış,

- OPEC’in petrol arzında kısıtlamaya gitmemesi,

- Özellikle Avrupa’daki ekonomik zayıflamadan dolayı talepte daralma,

- Doların diğer para birimlerine göre değer kazanmasının fiyatlarda baskı oluşturması.

Türkiye nasıl etkilenecek?

- İthal petrole daha az ödeme,

- Cari açığa olumlu etki,

- Büyümeye bir yılda yüzde 1, iki yılda yüzde 1,5 katkı tahmini, (Fransız Bankası Societe General)

- Yabancı yatırımcıyı çekme beklentisi.