Hükümet kendi KHK’sine de uymadı

Hükümet, Avrupa Konseyi’nin denetleme sürecine yeniden alınmamak ve 12 yıl geriye ‘resmen’ gitmemek için kurma sözünü verdiği “OHAL işlemlerine itiraz mekanizması”nı yaşama geçiremedi. Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu’nun üyelerinin belirlenmesi için 1 aylık süre koşulu koyan KHK’ya hükümetin kendisi uymadı. Kararname 23 Ocak’ta çıkartıldı ancak kurulacağı söylenen Komisyon kağıt üstünde kaldı; binası, görev yapacak isimler, sekreterayası hala oluşmadı.

15 Temmuz’un ardından çıkarılan KHK’larla 103 bin 120 kişi kamudan ihraç edildi, 30 bin 298 kişi ise açığa alındı. 23 Ocak’ta yayımlanan KHK ile, OHAL döneminde atılan adımlardan doğan mağduriyetlerin giderilmesi için Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kuruldu. Komisyonun amacı, “Başka bir idari işlem tesis edilmeksizin, doğrudan KHK hükümleri ile tesis edilen işlemlere ilişkin başvuruları değerlendirmek ve karara bağlamak” olarak belirlendi. 7 kişilik komisyonun üyelerinin üçünün Başbakan, birinin Adalet Bakanı, birinin İçişleri Bakanı, ikisinin ise HSYK tarafından atanacağı ifade edildi. Bu Komisyon üyelerinin altında da etkili bir sekreterya mekanizması oluşturulacaktı.

KHK’daki 1 ay koşulu

Ancak KHK’da Avrupa Konseyi’nin “hemen adım atın” telkinleri doğrultunda komisyonun üyelerinin seçilmesine ilişkin 1 aylık süre koşulu koyuldu. Geçici maddede, “Komisyonun ilk üyeleri bu maddenin yayımından itibaren bir ay içinde seçilir” ifadeleri kullanıldı. Ancak “etkin ve hızlı kararlar alabilmek” için OHAL ilan eden hükümet, kendi KHK’sının süre koşuluna uymadı. Süre koşulunun aşılmasına karşın, komisyon üyelerinin belirlendiğine ilişkin herhangi bir açıklama yapılmadı.

‘Hızla, 1-2 haftaya...’

Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş. 13 Şubat’ta da komisyonun kurulup kurulmadığı ile ilgili soruya “Bu mekanizma hızla kuruluyor” yanıtını verdi. Başbakan Binali Yıldırım ise “1-2 haftaya çalışmaya başlar” dedi. Ancak Başbakan’ın bu sözlerine karşın Cumhuriyet’in ulaştığı Başbakanlık kaynakları, yapılan çalışmalara yönelik bir bilgi vermedi.

Avrupa da ikna oldu

Halen Avrupa Konseyi üyesi ülkeler arasında “denetleme sonrası süreçte‘ bulunan Türkiye ile ilgili kritik bir oylama Ocak ayında AKPM’nin kış oturumunda yapıldı. Hükümet, Türkiye’nin bu oylama ile seviyesinin düşmesini önlemek için son anda çıkarttığı KHK ile Strazburg’u “tatmin etme” sözü verdi. Başta KHK ile ihraç edilenlerin Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkının olmaması nedeniyle, AİHM’de şimdiden “dosya dağı” oluştu, Türkiye aleyhinde yapılah başvurular yüzde 276 oranında artış kaydetti. AİHM’in bu başvuru yükünün altında kalabileceği endişesiyle Ankara, OHAL Komisyonunu bir ara formül olarak kurdu. Hükümet yine KHK ile AİHM içtihatlarına aykırı olarak uyguladığı “avukat görüşüne kısıtlama” ve “gözaltı süresinin 1 aydan 1 haftaya düşürülmesini” öngören değişikliği de Konsey’in baskısıyla yaptı.

‘Olağandönemde hak aransın diye’

23 Ocak’ta yayımlanmasının ardından hükümet, komisyonun kuruluş KHK’sını 27 Ocak’ta TBMM’ye sundu. KHK’nın genel gerekçesinde, “FETÖ/PDY’nin devlet kadrolarından arındırılması bağlamında öngörülen tedbirlerin bazıları doğrudan KHK’larla hayata geçirilmiştir. Bu tedbirlerin bir kısmı kişi ve kuruluşların hukuki statüleri üzerinde sonuç doğuracak nitelik taşımaktadır. Ancak KHK’lar aleyhine idari yargı yoluyla bir denetim söz konusu olamayacağından, muhtemel mağduriyetlerin giderilmesi de yine KHK’larla sağlanmaktadır. Ülkemizde normalleşmenin sağlanması ile söz konusu tedbirlere karşı olağan dönemde takip edilecek bir hak arama yolunun tesis edilmesinin gerekeceği ortadadır. Olağansüstü hal kapsamında tesis edilen tüm işlemlere karşı denetim yolu açılacaktır” ifadeleri kullanıldı.