Suriyeliler Kırşehir'de eğitilecek

Biden, yıllar sürecek eğitim sonucunda bölgede güvenli bölgelerin oluşumu için koalisyonun hava saldırısıyla desteğine, ‘muhalifler sahada başarı kazanırsa’ diyerek kapı araladı. Taraflar arasındaki en büyük anlaşmazlık Suriye muhalefetinden kimlere eğitim sağlanacağı. Türkiye ise bu adımı görmeden İncirlik başta olmak üzere tesislerin koalisyon tarafından kullanımına ‘evet’ demedi.

Türkiye, ABD ile Irak’ta IŞİD’in yok edilmesinde mutabakat sağlarken, Suriye’de muhaliflerin eğitimi ve sahada desteklenmesinde nihai uzlaşma sağlanamadı. Türkiye, bu aşamada üslerini de açmayacak. Bunun için askerlerin görüşmelerinde senkronizasyon sağlanması bekleniyor. ABD’li üst düzey yetkili eğitim ve silahlandırma süreci için şunları söyledi:

“Bu yıllar alacak bir girişim. Zaman alacak, hedef IŞİD’i yenmek ve yok etmek. Yenmek konusunda gelişme sağlanıyor ancak bunun sonuçları birkaç ay içerisinde veya 6 aya veya 1 yıla kadar yenilme sürecinde olup olmadıkları görülür.”

ABD İncirlik’ten vazgeçmedi

Irak ve Suriye’de IŞİD’e karşı birlikte nasıl savaşılacağı konusunda iki tarafın askeri yetkilileri arasındaki görüşmeler devam edecek. IŞİD’e karşı oluşturulan koalisyonun hava operasyonlarında Türkiye’nin tesislerini kullanımında ise askerler arasında mutabat beklenecek. Üst düzey yetkili, “Türkler oldukça açıktı, önce hepimizin aynı noktaya gelmesini istiyor, açmadan önce” derken, her konuda uzlaşma sağlandığında, koalisyonun da Türkiye’deki olanaklara erişimin artacağını belirtti.

Erdoğan ve Biden’ın öğle yemeğinde buluştu ve 4 saati aşan görüşmenin yaklaşık 2 saati baş başa gerçekleşti. Görüşme sonunda ABD için en öncelikli konuyu IŞİD oluştururken, Türkiye’nin öncülüğü Esad oldu. Bu görüşmede, işbirliği konusunda daha fazla ‘açıklık’ sağlandı. ABD’li yetkiliye göre uzlaşmazlıklardan daha çok ortak nokta olduğu saptandı. Türk diplomatik kaynağa göre ise “Yakınlaşma konusunda yakın zamanda somut sonuç görmek zor”. Erdoğan’ın Biden ile görüşmesinde “İran’a güvenmeyin” uyarısı yaptığı öğrenildi. Türk kaynaklar, ABD’nin İran ile nükleer müzakereler nedeniyle Tahran’a endeksli politika izlediği görüşünde.

3 Genel Mutabakat

ABD’li yetkili, mutabakat alanlarını 3 maddede açıkladı:

-IŞİD’in yok edilmesinde taraflar arasında tam mutabakat var. IŞİD, ABD’ye, bölgeye ve Türkiye’ye tehdit. Türkiye bu tehdide karşı ABD ile işbirliğini geliştirmek istiyor.

-IŞİD’i önce yenmek ve sonra yok etmek için tıpkı Irak’ta olduğu gibi, Suriye’de de sahada etkin bir güç olması lazım. Bunun Esad olmayacağı açık, onun yerine ılımlı Suriye muhalefeti ve Özgür Suriye Ordusu(ÖSO). Ancak bunların eğitim ve donatımı için daha çok şey yapılması gerek. Görüşmelerde Suriye muhalefetinin desteklenmesi için işbirliğinin nasıl genişletilebileceği, Suriye muhalefetinin nasıl daha hızlı büyüyeceği ve etkin olacağı da ele alındı ancak nihai uzlaşma sağlanmadı. ancak taraflar Suriye muhalefetinin eğitim ve donatımının nasıl hızlandırılacağını ele aldı.

-Esad rejimindeki çatışma, bölgedeki aşşırıcılığın kaynağı. Esad’dan uzaklaşmak için siyasi geçişe ihtiyaç var.

Suriye muhalefetine ‘güvenlik araştırması’

Suriye’de muhalefetin desteklenmesi konusunda ise taraflar arasında mutabakat sağlanamadı. ABD’ye göre, ÖSO’ya katılan birçok kişi daha sonra diğer gruplara geçiş sağlıyor. Bu nedenle ABD, silahlandırılacak kişilerin güvenlik soruşturmasından da emin olmak istiyor. ABD ve Türkiye arasında bu konuda her zaman mutabakat sağlanması beklenmiyor. Muhalefetten desteklenecek isimlerde ‘uzlaşma ve karşılıklı güven’ sağlanırsa ve eğer IŞİD ile alanda savaşırsa, bu muhalifler güvenlik anlaşmasının da gereklerini yerine getirmiş olacak.

ABD’li üst düzey bir yetkili, uçuşa yasak bölge, tampon veya güvenli bölge konularında yorumu Türk tarafına bırakırken, “Uçuşa Yasak Bölgenin amacı ne? Ki bunu bir süre tartıştık. Bunun amacı ılımlı Suriye muhalefetinin hakim olduğu alan yaratmak, aşırıcıları dışarı atmak ve mültecilerin komşu ülkelere gitmesini önleyecek sınırlar oluşturmak, ki insanlar da bu güvenli alanlara dönmeyi düşünebilsin” dedi.

ABD, Suriye’yi daha iyi bir alan haline dönüştüreceğini düşündüğü gruplarla çalışmaya devam ederken, eğitim ve donatım ile öldürücü silahlar vereceği gruplar için bu kişilerin ‘eğitim için ehil olmasını ve diğer gruplara katılmamasını veya elindeki silahları başkasına vermeyeceğinden’ emin olmak istiyor. ABD bu kişilerin seçimi ve silahlandırılmasında dikkali olunması gerektiği görüşünde. İşte bu eğitim sürecinin ardından da tıpkı Irak’ta olduğu gibi hava saldırılarıyla desteklenmesi hedefleniyor. ABD’ye göre bu konuda Sincar ve Amerli’de ilerleme sağlandı. IŞİD yönünü değiştirdi ve yollarda silahlı araçlar ve konvoyların azalıyor ve dağılıyor.

‘Kilit söylemlere takılmayın’

Türkiye’nin uçuşa yasak bölge ve tampon bölge gibi talepleri konusunda da ABD’li yetkili, “IŞİD’i nasıl dışarı atacaksınız, onlar gidince daha ılımlı bir güç bu boşluğu nasıl dolduracak? Ve bunu şimdiki rejimden siyasi geçiş sağlayacak şekilde nasıl yapacaksınız? Bunların hiçbiri anında olmayacak. Sanırım bazen uçuşa yasak bölgeye, güvenli bölge gibi kilit terimlere çok fazla takılıyoruz. Sonunda bu etiketlere ulaşabiliriz de uluşmayabiliriz de.” yorumunu yaptı.

Irak mutabakatı

Başbakan Ahmet Davutoğlu ile Biden’ın akşam yemeğinin gündemini ise Irak oluşturdu. Türkiye, Irak’ın yeni Başbakanı İbadi konusunda ABD ile aynı fikirlere sahip. Bunun için de kapsayıcı bir hükümet oluşturulması, Sünnileri de kapsaması ve Erbil ile Bağdat’ın birlikte çalışması isteniyor. bağdat ve Erbil arasındaki geçici petrol mutabakatının da sürekli bir mutabakata dönüşmesi hedefleniyor.

Kobani’de ‘kazan kazan’

“Kobani’de IŞİD’e karşı savaşanlardan bazılarının PKK ile bağı var. Onların Kobani’deki temel sorunu, IŞİD’i sevmiyorlar ama PYD’yi de. Ve tıkandılar. Şehre baktıklarında boşalmıştı ve orada iki düşman gördüler” diyen yetkili, Türkiye ile yaptıkları görüşmeler sonucunda, peşmergelerin Türkiye üzerinden ‘takviye ve ikmali’ ile üzerinde uzlaşıldığını belirtti. IŞİD’e karşı savaşanların desteklenmesinin ise ‘kazan kazan’ olarak tanımladı. Yetkili, Kobani’ye havadan sağlanan yardımın sahadakilerin cephanesi bittiği için ‘acil ikmal’ olarak tanımladı. Davutoğlu’nun söylediği gibi aynı görüşte olunmayan noktalardan birinin de bu olduğuna işaret edilirken, bu konuda çözüm sağlandığına işaret edildi.