Soru: 2016 yılında SSK’li iken ölen annemden dolayı yetim aylığı alıyorum. 32 yaşındayım. 2023/Ağustos-Kasım aylarında kısa dönemli olarak çalıştım. Ancak yetim aylığımı da almaya devam etmiştim. Bu durumu kuruma bildirmem gerekiyormuş. Aylığım kesilir mi ve çalıştığım için adıma borç çıkar mı? Fadime T.

Ölüm gelir veya aylığı almakta iken çalışmaya başlayan hak sahiplerinin aylıkları çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi itibarıyla kesilmekte ve işten ayrılıp talepte bulunmaları halinde talep tarihini takip eden aybaşından itibaren yeniden bağlanmakta. 5/12/2017 tarihinde Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ne eklenen ek 10’uncu madde ile ölüm aylığı veya ölüm geliri almakta iken ölüm gelir veya aylıkları kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle kesilmesi gerektiği daha sonra tespit edilenler hakkında; yersiz ödenen aylıkların tespitinde sadece çalışılan sürelerin esas alınarak 5510 sayılı kanunun 96’ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre (kurum hatası kapsamında) işlem yapılacağı, bunlardan işten ayrılmış hak sahiplerinin aylıklarının işten ayrıldıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren ödenmeye devam edileceği öngörülmüş.

Yönetmelik hükmü gereğince, tespit tarihi itibarıyla;

• Çalışması sona ererek işten ayrılmış hak sahiplerinin ölüm gelir/aylıkları, yeni bir talep dilekçesi alınmaksızın, işten ayrıldıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren ödenmeye devam edilmekte.
• Çalışmasının devam etmesi halinde ise işten ayrılarak talepte bulunması halinde aylıkları talep tarihini takip eden aybaşından başlatılmakta.

Ölüm aylığı alırken çalıştığınız ancak çalışmanıza istinaden aylığınızın kesilmediği anlaşılıyor. Kuruma bu durumu bildirdiğiniz takdirde, işten ayrıldığınız için aylıklarınız ödenmeye devam edilir ancak yersiz ödeme olarak sadece çalıştığınız süreler için adınıza borç kaydı yapılır. Borç kaydı kurum hatası kapsamında yapılacağından, iki yıl faiz uygulanmaz ve aldığınız aylıklardan kesilir. 

TARAFIMA HANGI STATÜDE AYLIK BAĞLANIR?

Soru: İlk defa 16/5/1996 tarihinde SSK kapsamında çalışmaya başladım. 2001-2002 süresinde yaptığım 1 yıl 8 aylık askerlik hizmetimi borçlandım. 2004-2009 arasında isteğe bağlı sigortalı oldum. 2015-2020 arasında Bağ-Kur ve 2021’den itibaren SSK kapsamında çalışıyorum. Tarafıma hangi kapsamda aylık bağlanır. Kuralları nedir? Oktay K.

Çeşitli sosyal güvenlik kurumlarına tabi olarak geçen hizmet sürelerinin birleştirilmesi suretiyle ilgililerin sosyal güvenliklerinin sağlanması usul ve esasları 1/6/1983 tarihli ve 2829 sayılı sosyal güvenlik kurumlarına tabi olarak geçen hizmetlerin birleştirilmesi hakkında kanunla düzenlenmiş; ancak  2829 sayılı kanun 5510 sayılı kanunla 2008/Ekim ayı itibarıyla yürürlükten kaldırılmış olup, 5510 sayılı kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olanların hizmet birleştirilmesine ilişkin hakları korunarak 5510 sayılı kanunun geçici 2’nci maddesinde bu husus belirtilmiştir. İlk defa 5510 sayılı kanunun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olanlarla ilgili olarak kanunun 53’üncü maddesinde düzenleme yapılmıştır. 

Sigortalılık başlangıç tarihinizin 2008/Ekim öncesi olması nedeniyle hakkınızda 2829 sayılı kanun hükümleri uygulanır.

Mülga 2829 sayılı kanunun 8’inci maddesinde; 

• Malullük, ölüm, 5434 sayılı TC Emekli Sandığı Kanunu’na göre yaş haddinden resen emekli olma, süresi kanunla belirlenen vazifelere atanma veya seçilme ve bağlı oldukları kurumun kanunla değiştirilmesi hallerinde son statüye,
• Yaşlılık sigortasında ise son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla olan kurumca, hizmet sürelerinin eşit olması halinde ise eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu statüye göre aylık bağlanacağı öngörülmüş.

Yaşlılık sigortasında birleştirilen hizmet sürelerinden fazla olanının tespitinde, takvim yılı hesabı yapılmıyor. Sigortalının işten ayrıldığı tarihten geriye doğru (360x7=2520 gün) 2520 gün içinde en fazla hizmetin geçtiği kanun veya statüye göre aylık bağlanıyor.

Son yedi yıllık fiili hizmet süresinin (2520 gün) tespitinde, fiili hizmet süreleri, borçlanmalar ve isteğe bağlı sigorta hizmetleri dikkate alınıyor. Yıpranma payları olarak nitelendirilen;

• 5434 mülga 32 ve 5510/40. maddeye göre fiili hizmet süresi zamları, 
• Maden işyerlerinin yeraltı işlerinde en az 1800 gün çalışan sigortalıların bu sürelere ait 1/4 günleri,
• Başkasının sürekli bakımına muhtaç ağır engelli çocuğu bulunan kadın sigortalıların 2008/Ekim sonrası çalışma sürelerinin 1/4 günleri, farazi (fiili olmayan) süreler olduğundan, 2829 sayılı yasa gereği birleştirme kapsamındaki hizmetler olmakla birlikte, 2520 günün hesabında dikkate alınmıyor. 

Diğer taraftan, hizmet borçlanmalarına esas süreler (fiilen askerlik hizmetinin yapıldığı süreler, doğumdan sonraki 2 yıllık süreler) sigortalıların son 7 yıllık fiili hizmet süresi (2520) içerisinde yer alıyor ise dikkate alınıyor.