Bu çalışmanın amacı, rakamsal veriler ışığında, 2002 yılından bu yana süregelen AKP döneminin bir değerlendirmesini yapmaktır.

1. KULLANILAN KAYNAKLAR

• GSYH’nin yüzde 35-40’ına tekabül eden genel devlet (vergi...) geliri, 
• KİT, arazi, lojman gibi kamu malı satışından sağlanan 80 milyar dolar civarı gelir, 
• TCMB, Ziraat Bankası, Halk Bank gibi banka ve diğer tüm kamu işletmelerinin kaynakları. TCMB’nin 30 milyar dolar civarı yedek akçesi (rezervi) tüketildiği gibi aynı banka 50 milyar doların üzerinde borçlandırılır.
• Ülke dış borçları 120 milyar dolardan 500 milyar dolar civarına çıkarılır. Bu tutara döviz cinsi iç borçlar da eklenince Türkiye’nin döviz cinsi toplam borcu 597.7 milyar dolara yükselir. Ayrıca kamu iç borçlarının yarısı civarı kısmı döviz cinsinden hale gelir.

2. İSRAF EDİLEN KAYNAKLAR

• 6-7 milyon Suriyeli, Afgan mülteci/sığınmacının ülkeye dolmasına göz yumulmasının sebep olduğu 100 milyar doların üstündeki kayıp,
• Milletvekili sayısının 550’den 600’e çıkarılması, bina/araç saltanatı, liyakat yerine sadakat esaslı görevlendirmeler, keyfi maaş artışlarının yol açtığı kayıplar,
• Emeklilikte yaşa takılanlar adıyla 2.2 milyon kişinin erken emekli yapılması, 4.8 milyon kişiye aynı yolun açılması. 40-50 yaşındaki insanlara emeklilik yolunun açılması SGK’nin “ruhuna el Fatiha” okumak anlamına gelir.
• 2002-2022 arası 20 yılda 1 trilyon 290 milyar dolar dış ticaret açığına yol açılır. (Yıllık ortalama: 64.5 milyar dolar) 110 milyar dolar olan 2022 yılı dış ticaret açığı Cumhuriyet tarihinin rekorudur. Aynı dönemin ödemeler dengesi açığı 646 milyar dolardır. (Yıllık ortalaması: 32.3 milyar dolar)

3. AKP’NİN BIRAKACAKLARI

• Çökertilen adalet sistemi. Bir somut gösterge: 31.3.2023 tarihi itibarıyla Türk Anayasa Mahkemesi önündeki derdest başvuru sayısı 108 bin 8’i bulur. Aynı tarih itibarıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önündeki 47 üye ülkeden gelen derdest başvuru sayısı ise 76 bin 400’dür.
• 2002’de 1.2 TL olarak alınan, 19 TL’nin üstüne çıkarılan dolar, 
• 38 OECD üyesi ülke arasında en yüksek enflasyonu olan ülke,
• Türkiye’nin dünya toplam ekonomisi içindeki yüzde 0.8’e düşürülen ağırlığı (Dünya toplam GSYH: 100 trilyon dolar, Türkiye: 800 milyar dolar),
• Türkiye kişi başına GSYH’si 12.000 dolar olan dünya ortalamasının altına düşürülür.

Toplanan devasa kaynakların gerek yanlış kullanılması gerekse israf edilmesinin bir sonucu olarak Türkiye ileriye değil geriye götürülmüştür. 

PROF. DR. NURETTİN BİLİCİ

ÇANKAYA ÜNİVERSİTESİ