Öztin Akgüç

Fiyat İstikrarı Önceliği

08 Ağustos 2014 Cuma

Günümüz merkez bankacılığının temel amacı fiyat istikrarının sağlanmasıdır. Fiyat istikrarının ekonomik ve toplumsal yararları, aşağıdaki nedenlere dayanılarak savunulmaktadır.
?Ekonominin potansiyel üretkenliğinin artması...
Fiyat istikrarı, firmaların ve tüketicilerin bilgili hareket ederek daha sağlıklı yatırım ve tüketim kararları almasını sağlayarak kaynak dağılımında etkinliğini artırmaktadır. Fiyat istikrarı sağlanması halinde piyasalar, fiyat mekanizması, kaynakların hangi alanlarda daha verimli kullanılacağını gösterme, kılavuzluk işlevini daha iyi yerine getirerek ekonomide üretkenliğin artmasına katkıda bulunmaktadır. Fiyat mekanizmasının rehberlik işlevini yerine getirebilmesi için fiyat istikrarının sağlanması gerekli koşuldur.
? Risk priminin azalması, yatırımların özendirilmesi...
Tasarruf sahipleri, menkul kıymet yatırımcıları fiyat istikrarının sağlanacağına güven duyduklarında, enflasyon primi istemekten vazgeçmekte, risk priminin ve reel faizin azalması para politikasının piyasalarda kaynak kullanımı, tahsis özgülleme etkinliğini artırmaktadır. Yatırım yapma güdüsünün güçlenmesi hem finansal hem de reel piyasalarda canlanmaya yol açmaktadır.
?Kaynakların, enflasyondan korunma yerine üretken alanlarda kullanılması...
İşletmeler, enflasyon tehlikesinin olduğu dönemlerde stoklarını, yedek makine ve teçhizat yatırımlarını, boş arazi, arsa alımlarını artırarak kaynaklarını enflasyondan korunacak şekilde kullanmaktadırlar. Fiyat istikrarı sağlanması halinde ise enflasyondan korunma türü yatırımlarını azaltarak üretken yatırımlara yönelmektedirler.
? Enflasyon ve deflasyonun vergi ve sosyal güvenlik sistemi üzerindeki bozucu etkilerinin giderilmesi...
Fiyat istikrarı, enflasyon ve deflasyonun vergi ve sosyal güvenlik sistemi üzerinde olası bozucu etkilerini de önleyerek, gidererek, reel ekonomik maliyetleri de azalmaktadır.
? İstikrarsızlığın yarattığı, gelir dağılımını bozucu etkilerin engellenmesi...
Nispi fiyatlar farklı oranlarda değiştiğinden, enflasyon ve deflasyonun gelir ve servet dağılımı üzerinde bozucu etkileri olmaktadır. Fiyat istikrarı ile bu tür bozucu etkiler önlenmektedir. Gelir ve servet dağılımının bozulması toplumsal ve siyasal çatışmalara, hatta istikrarsızlığa yol açmakta, toplumsal barışı zedelemektedir. Fiyat istikrarı ile toplumsal ve siyasal çatışma, kargaşa, istikrarsızlık ortamı da önlenmektedir.
?Karar alma süreçlerinde yüksek enflasyon beklentisinin önlenmesi...
Fiyat istikrarına güven işletmeleri, işçi sendikalarını, tüm ekonomik ajanları, karar alma, özellikle fiyat saptama süreçlerinde yüksek enflasyon beklentisiyle hareket etmekten alıkoymaktadır. Enflasyon beklentisinin giderilmesi de ayrıca ekonomik istikrara olumlu katkı yapmaktadır.
Fiyat istikrarı, fiyatların değişmemesi sıfır enflasyon anlamında değildir. Ekonomide enflasyonist ya da deflasyonist eğilimlerin doğmaması, bu süreçlere girilmemesi anlamındadır. Ekonomide ılımlı bir fiyat artışı genellikle uygun görülmektedir. Örneğin Avrupa Merkez Bankası (CBE), Avro Bölgesi İçin Uyumlaştırılmış Tüketici Fiyat Endeksi’ne göre orta vadede yıllık ortalama fiyat artış hızını yüzde 2.0 olarak hedeflemiştir. Fiyatların düşmesi ekonominin deflasyon sürecine girmesine yol açabileceğinden ılımlı fiyat artışı sıfır enflasyona yeğlenmektedir.
Merkez bankaları için temel amaç fiyat istikrarını sağlamak olmakla beraber, yüksek istihdam ve sürdürülebilir ekonomik büyüme de merkez bankalarının göz ardı edemeyecekleri amaçlardır. Merkez bankaları, hükümetlerin fiyat istikrarını bozmayacak ekonomik politikalarını da destekleyeceklerdir. Ancak istihdam ve ekonomik büyümeyi reel faktörler belirlediğinden, para politikasının istihdam ve ekonomik büyüme üzerindeki etkisi sınırlıdır.  



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları


Günün Köşe Yazıları