Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Finansal telaş!
Finansal piyasalarda fırtınalı bir haftayı geride bıraktık...
Öyle bir fırtına ki, 22 Mart’ta JP Morgan Yatırım Bankası, müşterilerine açık bir raporla liradan çıkmaları ve fonları değerlendirme yollarını tavsiye etti. Ederken de bir cümleyi eklemeyi unutmadı: Seçim sonrası, Türk Lirası’nın ABD Doları değerini yaklaşık olarak 5.90 olarak öngörüyoruz.
Bu açıklama 1-15 Mart’a kadar olan süreçte Merkez Bankası’nın rezervlerinde bir eksilmenin piyasa yapıcılarından gizlenmesi iddialarına dayanmaktaydı.. Bu bilinmezlik liradan çıkışı hızlandıran en büyük etkendi. Bu çıkışla dolar 6 liraya yaklaştı ama kıyamet ondan sonra koptu. Ne mi oldu?
- Sermaye kısıtlamasına gittik ve swap piyasasında lira arzını azalttık.
- Liradan çıkıp dolara dönmek isteyen yatırımcı, lira bulmakta güçlük çekti.
- Liranın gecelik faizleri yurtdışı piyasalarda yüzde 1000’leri geçti.
- Yatırımcılar zararını en aza indirgemek için bu defa da borsadan çıkış yapıp, aldıkları lira ile yatırım pozisyonlarını kapattılar.
***
Tüm bunlar maliyeti ile geldi üzerimize... Lira yine değer kaybetti, faizler yükseldi, borsa yüzde 10’lara varan düşüş gördü ve büyük bir yabancı sermaye çıkışı yaşandı. Diğer bir ifade ile, döndüğümüz yola geri geldik ama büyük ekonomik maliyetleri de yüklenerek...
Reel ekonomiyi unuttuk (mu)!
Finansal piyasaların ulusal gelire göre hacmi arttıkça gelişen ekonomilerde kırılganlıklar da artar. Sermaye birikiminin dış borç ve fon akımına dayalı olduğu böyle ekonomilerde, kırılganlığı etkileyen en önemli faktör “verimliliğin seyri”dir. Bu seyir sermaye birikim hızının üstüne çıktığı sürece kırılma olasılığı da azalır.
***
O kırılma oldu ekonomimizde... Brüt dış borçlar 448 milyar dolara, net dış borçlar 282 milyar dolara ulaşırken, bunların üretim gücümüze oranı ilk defa 2001 krizindekinin üstüne çıkarak yüzde 60’lara yaklaştı.
Daha da önemlisi, kısa dönemli borç yükümüz Merkez Bankası rezervlerini oldukça aştı. İşsizliğin enflasyonla yüksek oranlardaki birlikteliği ve yükselen tahvil faizleri de resmin diğer ayrıntılı karelerini oluşturdu.
Fakat iki gösterge kırılmayı kısa dönemde etkilemeleri bakımından diğerlerinden ayrılır oldu: Özel sektör dış borç miktar ve oranı ile sanayideki üretim daralması.
200 milyar doları yakalamış (finans sektörü dışı) “özel sektör net döviz pozisyonu”nun sanayide yüzde 7’yi bulan daralma ile aynı karede buluşmasının, finansal piyasalarda son 15-20 günde yaşadığımız telaşın ve gel-gitlerin yarıdan fazlasını açıklar durumda olduğunu söylemek zor olmasa gerek.
Makroekonomik temelleri yeniden karıp, üzerine tarım ve sanayideki dönüşümü koymak için ne kadar bekleyeceğimizi sormak isterim.
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Ankara Emek ve Demokrasi Güçleri eylem yaptı
- Cumhuriyet 100 yaşında! İyi ki Cumhuriyet var
- Şişli'de Hıdırellez coşkuyla kutlandı
- Pes dedirten çağrı!
- Trafikte kahkahaya boğan kaza
- Ali Erbaş'ın makam aracı Meclis gündeminde!
- İmamoğlu Paris Belediye Başkanı Hidalgo'yu ziyaret etti
- Özel ile Kılıçdaroğlu ile Ahlatlıbel'de görüştü
- Türkiye tarihi davaya müdahil oldu!
- Aşı karşıtlarına kötü haber!
En Çok Okunan Haberler
- BİM şubesinde skandal görüntü!
- Özel 'aday'lık tartışmalarına yanıt verdi
- Emekliye seyyanen zam kulisi!
- Özel'den Bahçeli'ye ziyaret
- Mardin'de hasat başladı: İlk ürün 10 bin liraya satıldı
- Öğrenci okul müdürünü öldürdü
- ‘1 milyon maaş alıyor’ iddiası: Açıklama geldi
- Bahçeli'den kürsüde 'Osman Kavala' çıkışı
- 'Ciyak ciyak bağıracaklar'
- AKP ‘aktör’ arıyor