YASADA NELER VAR?

EYT’lilerin yıllardır beklediği  ve EYT’lilere ilişkin düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Düzenlemenin Cumhurbaşkanının onayından sonra Resmi Gazete'de  de yayımlanarak Mart ayında yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Getirilen yasal düzenlemede, 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar için emeklilikte yaş hadleri kaldırıldı. Ancak,  SSK’lılar için  5000 prim ödeme gün sayısı yerine, 5000 ila 5975 güne kadar kademelendirilen prim ödeme gün koşulları uygulanacak

Yine,  8 Eylül 1999 öncesi emeklilik şartlarından, ileri yaştaki sigortalılar için uygulanan ve kısmi yaşlılık aylığı olarak da ifade edilen kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını dolduran SSK lılar için 15 yıl 3600 gün, Bağ-kur’lular için 5400 günle emekli olmak koşulları EYT düzenlemesinde yer almadı. 

SSK’lılar için 506 sayılı Kanunun Geçici 81. Maddesinin (B) bendinde emeklilik koşulları hem emeklilik yaşı hem de prim ödeme gün sayısı yönünden kademelendirilmiş idi. Emeklilik yaş hadleri kaldırılınca,  SSK lılar için emeklilik koşulları aşağıdaki tabloda gösterildiği şekilde oldu. 

Tablo 1

23/5/2002 Tarihindeki Sigortalılık Süresi/Sigortalılık Süresinin Başlangıcı		Sigortalılık Süresi		Prim Ödeme Gün Sayısı
Kadın	Erkek	Kadın	Erkek
18 yıl–20 yıl 8 ay 15 gün 9/9/1981-23/5/1984	23 yıl–25 yıl 8 ay 15 gün 9/9/1976-23/5/1979	20	25	5000
17 yıl – 18 yıl 24/5/1984-23/5/1985	21 yıl 6 ay-23 yıl 24/5/1979-23/11/1980	20	25	5000
16 yıl – 17 yıl 24/5/1985-23/5/1986	20 yıl – 21 yıl 6 ay 24/11/1980-23/5/1982	20	25	5075
15 yıl – 16 yıl 24/5/1986-23/5/1987	18 yıl 6 ay-20 yıl 24/5/1982-23/11/1983	20	25	5150
14 yıl – 15 yıl 24/5/1987-23/5/1988	17 yıl-18 yıl 6 ay 24/11/1983-23/5/1985	20	25	5225
13 yıl – 14 yıl 24/5/1988-23/5/1989	15 yıl 6 ay-17 yıl 24/5/1985-23/11/1986	20	25	5300
12 yıl – 13 yıl 24/5/1989-23/5/1990	14 yıl-15 yıl 6 ay 24/11/1986-23/5/1988	20	25	5375
11 yıl – 12 yıl 24/5/1990-23/5/1991	12 yıl 6 ay-14 yıl 24/5/1988-23/11/1989	20	25	5450
10 yıl – 11 yıl 24/5/1991-23/5/1992	11 yıl-12 yıl 6 ay 24/11/1989-23/5/1991	20	25	5525
9 yıl – 10 yıl 24/5/1992-23/5/1993	9 yıl 6 ay-11 yıl 24/5/1991-23/11/1992	20	25	5600
8 yıl – 9 yıl 24/5/1993-23/5/1994	8 yıl-9 yıl 6 ay 24/11/1992-23/5/1994	20	25	5675
7 yıl – 8 yıl 24/5/1994-23/5/1995	6 yıl 6 ay-8 yıl 24/5/1994-23/11/1995	20	25	5750
6 yıl – 7 yıl 24/5/1995-23/5/1996	5 yıl-6 yıl 6 ay 24/11/1995-23/5/1997	20	25	5825
5 yıl – 6 yıl 24/5/1996-23/5/1997	3 yıl 6 ay-5 yıl 24/5/1997-23/11/1998	20	25	5900
4 yıl – 5 yıl 24/5/1997-23/5/1998	2 yıl 8 ay 15 gün-3 yıl 6 ay 24/11/1998-8/9/1999	20	25	5975
3 yıl – 4 yıl 24/5/1998-23/5/1999		20		5975
2 yıl 8 ay 15 gün-3 yıl 24/5/1999-8/9/1999		20		5975

Tarım SSK sigortalıları yani 2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılar için 2925/Geçici 2. maddesindeki emeklilik yaş hadlerinin kaldırılması nedeniyle bunlar 15 yıllık sigortalılık süresi ve 3600 gün koşulu ile emekli olabilecekler.

Tarım Sigortalıları dahil olmak üzere Bağ-Kur’lular için ; 1479 sayılı Kanunun Geçici 10. Mad/ ikinci fıkrasında,

Devlet memurları için, 5434 sayılı Kanunun geçici 205. Maddesinde, Emeklilik koşulları sadece yaş yönüyle kademelendirildiğinden ve yaş hadleri kaldırıldığından, Bağ-kur’lular ve Devlet memurları; kadın ise 20 tam yıl (7200 gün), erkek ise 25 tam yıl (9000 gün) koşullarını yerine getirdiklerinde emekli olabilecekler.

EYT DÜZENLEMESI DIŞINDA BIRAKILANLAR

8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlardan;

-SSK’lılar için; kadın ise 50, erkek ise 55 yaş, 15 yıldan beri sigortalı olup, en az 3600 gün prim ödeme şartı, 506 sayılı Kanunun geçici 81/C bendinde süre ve gün koşulu aynı kalmak kaydıyla emeklilik yaş hadleri kadında 50’den 58’e, erkekte 55’ten 60’a,

-Bağ-kur sigortalıları için kadın ise 50, erkek ise 55 yaşında olup en az 15 tam yıl (5400 gün) prim ödeme şartı 1479 sayılı Kanunun geçici 10. Maddesinin üçüncü fıkrasında düzenlenerek, gün sayısı aynı kalmak kaydıyla, emeklilik yaş hadleri kadında 50’den 56’ya, erkekte 55’ten 58’e, kademelendirilmiş idi.

Bu maddeler EYT düzenlemesi ile değiştirilmedi. Diğer bir ifadeyle, hem SSK’lılar hem de Bağ-kur’lular açısından kısmi yaşlılık aylığında kademeli yaşlar uygulanmaya devam edilecek.

EYT düzenlemesi ile getirilen koşullar için geriye dönük bir ödeme yapılamayacağı bir hak talep edilemeyeceği belirtiliyor. Bu hükmün, özellikle 23 yıllık sürede daha fazla çalışarak veya daha fazla bekleyerek emekli olanların, hak taleplerinin önüne geçilmesi amacıyla konulduğu anlaşılıyor.

EYT’LİLERİN EMEKLİLİK SONRASI ÇALIŞMALARINA İLIŞKİN DÜZENLEME

Kanun teklifinin Meclise ilk geldiği şeklinde, bu kanun kapsamında emekli aylığı bağlanması talebiyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayılış tarihini takip eden 10 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi çalışmaya başlamaları halinde SGDP tabi çalışılmaya başlanılan tarihten itibaren SGDP işveren hissesinin beş puanlık kısına isabet eden tutarın Hazinece karşılanacağı, bu indirimden yararlanılan sigortalının işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılmayacağı, bu fıkrada yer alan indirimden 5510 sayılı Kanunun 81. Maddesinin (ı) bendindeki diğer şartları sağlamaları halinde yararlanılacağı belirtilmiş  ve madde gerekçesinde bu düzenlemenin kayıt dışı çalışmanın desteklenmesi amacıyla yapıldığı belirtilmiş. Genel Kurulda iktidarın verdiği değişiklik önergesiyle “10” günlük süre “30” gün olarak değiştirildi. 

Öncelikle bu düzenlemenin sadece bu madde kapsamında emekli olacaklara uygulanması, işten ayrıldıktan sonra 30 günlük sürede ve sadece işten ayrıldığı işyerinde çalışması halinde kısıtlamalar getirilmesi amacıyla çelişiyor.  SGDP tabi çalışma emeklilere özgü bir çalışma şekli. SGDP tabi çalışmanın emekli aylıklarına herhangi bir katkısı yok. Dolayısıyla SGDP tabi emekli çalıştıran işverenlere 5 puanlık prim indirimi yapılacaksa bunun için belirtilen bu kısıtlamaların yapılmaması lazım. Bu kanundan önce veya sonra emekli olan ve olacaklar  ile aynı veya farklı işyerlerinde  çalışmalar için de bu indirim geçerli olmalı. Realiteye bakıldığında, SGDP tabi çalışmanın emekli aylığına katkısı olmadığı sürece işverene yapılan prim indiriminin kayıt dışı çalışmaya bir etkisi olmaz.

KAMUYA GEÇEN TAŞERON İŞÇİLERE İLİŞKİN DÜZENLEME

Taşeron işçilerin kamu kurum ve kuruluşlarına işçi kadrosuna atanmasına ilişkin  olarak 20/11/2017 tarihli ve 696 sayılı KHK ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23 ve 24. Maddelerde yer alan “Bunların istihdam süreleri hiçbir şekilde sosyal güvenlik kurumlarından emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazandıkları tarihi geçemez.” Cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır. Buna göre, EYT kapsamında olup, emeklilik hakkını kazanan taşeron işçilerin emekli olma zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır. Bunların emeklilik talepleri isteklerine bırakılmıştır.

EYT’LİLER KANUN YÜRÜRLÜĞE GİRDİKTEN SONRA NE YAPMALI?

EYT’lilerin düzenlemeden beklentisi 8 Eylül 1999 öncesi emeklilik koşullarının kendileri için uygulanması idi. Ancak yasal düzenleme beklentileri tam olarak karşılayamadı. EYT düzenlemesi ile yapılan değişikliklerle 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanların emeklilik koşulları;   

SSK’lılar için

• Yaş koşulu olmaksızın, Kadın 20 erkek 25 yıldan beri sigortalı olup sigortalılık başlangıç tarihlerine göre 5000 ila 5975 güne kadar kademelendirilen gün sayıları veya,
• Kadında 50’den 58’e, erkekte 55’ten 60’a, kadar kademelendirilen yaş koşulları ile 15 yıldan beri sigortalı olup en az 3600 gün prim ödeme gün sayısı.

SSK tarım sigortalıları için; 

• Yaş koşulu olmaksızın, 15 yıllık sigortalılık süresi ve  en az 3600 prim ödeme gün sayısı.

Bağ-kur’lular (tarım sigortalıları dahil) için;

• Yaş koşulu olmaksızın, kadın 20 tam yıl (7200 gün), erkek 25 tam yıl (9000 gün) prim ödemek veya,
• Kadında 50’den 56’ya, erkekte 55’ten 58’e kadar kademelendirilen yaş koşulları ile en az 15 tam yıl (5400 gün) prim ödemek.

Devlet Memurları için;

• Yaş şartı olmaksızın kadın 20 tam yıl (7200 gün), erkek 25 tam yıl (9000 gün) prim ödemek,
• Kadın ve erkek 61 yaşında olmak ve en az 15 tam yıl (5400 gün) prim ödemek.

Şeklinde belirlenmiş.

EKSİK PRİM ÖDEME GÜN SAYISININ MEVCUT BORÇLANMALAR ÇERÇEVESİNDE TAMAMLANMASI GEREKİYOR

Yasal düzenlemenin yürürlüğe gireceği 2023/Mart ayında çalışan veya çalışmayan EYT’liler öncelikle e-devletten alacakları hizmet dökümlerini inceleyerek EYT düzenlemesinde öngörülen emeklilik  koşullarını  yerine getirip getirmediklerine bakacaklar.

Düzenlemede borçlanmalarla EYT kapsamına girilmesini engelleyen herhangi bir hüküm bulunmadığı gibi, Yasanın genel gerekçesinde, sigortalılık başlangıç tarihi 8 Eylül 1999 sonrası olup, bu tarihten önceki süreleri borçlanma hakkı bulunanlardan, borçlanma ile sigortalılık başlangıç tarihleri 8 Eylül 1999 öncesine götürülenlerin bu Kanun kapsamında olacağı belirtilmekte. Bu nedenle, borçlanma yapmak suretiyle EYT kapsamına girecek sigortalılar olacak. Yani hizmet borçlanması, sadece eksik prim ödeme gün sayılarını tamamlamak amacıyla değil, EYT kapsamına girmek amacıyla da yapılabilir EYT’liler hem EYT kapsamına girmek hem de eksik prim ödeme gün sayılarını tamamlamak için 5510 sayılı Kanunun 41. Maddesinde öngörülen yurtiçi hizmet borçlanmaları veya varsa yurtdışında ev kadınlığında veya çalışarak geçen süreleri 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlanarak eksik günlerini tamamlamalı. EYT’liler bu düzenlemeyi uzun süredir beklediklerinden aslında bu işlemi daha önce yapıp hatta eksik prim ödeme gün sayıları için 2022 yılında borçlanma taleplerinde de bulundular.

EYT düzenlememesinin yürürlüğe gireceği 2023/Mart ayında; 

• Borçlanma bedelini henüz ödememiş olanlar, kendilerini EYT kapsamına alacak ve/veya eksik prim ödeme gün sayılarını tamamlayacak şekilde  isterlerse kısmi borçlanma yapabilirler.
• Borçlanma bedelini ödeyenler, borçlanmaya ihtiyaçları olmadığını görmeleri halinde, taraflarına aylık bağlanmadan, borçlanma işlemini iptal ettirerek borçlanma bedellerini geri alabilirler.

HANGİ STATÜDE EMEKLİ OLACAĞINIZI BİLİN.

EYT’liler açısından ikinci bir durum, birden fazla statüde hizmeti bulunanlara hangi statüde aylık bağlanacağını bilmek ve ona göre eksik günlerini tamamlamak. EYT’lilerden SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı kapsamında çalışması olanlardan son 2520 gün (son yedi yıllık fiili hizmet süresi) hizmet süresi içinde;

• İki statüde örneğin SSK ve Bağ-kur kapsamında çalışması bulunanlar; 1260 gün (3,5 yıllık hizmet) hizmet hangi statüde geçmiş ise o kapsamda, hizmet süreleri eşit ise son statüde,
• Üç ve daha fazla statüde çalışması olanlar ise, hizmetleri en fazla hangi statüde geçmiş ise o kapsamda, emekli olacaklar. 

EYT’liler çalışma sürelerine ve prim ödeme gün sayılarına bakarak hangi statü kapsamında emekli olacaklarını bilmeli ve ona göre aylık talebinde bulunmalılar.

DÜZENLEMENİN YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ TARİHTE ÇALIŞMAYANLAR

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte çalışmayan EYT’liler, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) internet sayfasından örneğini alabilecekleri Gelir/Aylık Ödenek Talep Belgesini doldurarak, SGK’nın ilgili birimine doğrudan veya PTT kanalıyla yine SGK’nın ilgili birimine gönderebilirler. PTT kanalıyla Kuruma gönderecekleri talep belgelerini; taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi, PTT Alo Post veya PTT kargo ile göndermeleri halinde, talep belgelerini postaya verdikleri tarih, Kuruma verilmiş gibi kabul edilir. Sigortalılar e-devletten de aylık talebinde bulunabilirler.

DÜZENLEMENİN YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ TARİHTE ÇALIŞANLAR

SSK’lılar

EYT’lilere ilişkin düzenlemenin yürürlüğe gireceği tarihte çalışmaya devam eden SSK’lıların, emekli aylığı talebinde bulunmaları için öncelikle işten ayrılma koşulunun gerçekleşmesi gerekiyor. Bunun için sigortalılar öncelikle işverenlerine emekli olmak istediklerini yazılı olarak bildirecekler. İşverenler bu sigortalıların hem işten ayrılış bildirgelerini düzenlemek hem de kıdem tazminatlarını ödemek için sigortalıdan SGK’dan alınacak “Emekli Olur” yazısını getirmelerini isteyecekler.  EYT’lilerin maaş kayıplarının olmaması için Mart ayı içinde “Emekli Olur” yazısının SGK’dan temin edilip, işverence bu yazıya istinaden işten ayrılış bildirgesinin verilmesi ve EYT’lilerin yine bu ay içinde aylık talebinde bulunmalarının sağlanması gerekiyor. Bu işlemlerin gecikmesi, her geciken ay için maaş kaybı anlamına geliyor. SGK’nın bu yazıyı en kısa zamanda EYT’lilere vermesi için gerekli önlemleri alması gerekiyor.

Konuyla ilgili olarak Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde;  aynı ay içinde olmak kaydıyla işten ayrılmadan aylık talebinde bulunanlara, talep tarihinde emeklilik koşullarını yerine getirmek kaydıyla, talep tarihlerini takip eden aybaşından itibaren emekli aylığı bağlanmasına imkan veren bir düzenleme var. Yani, EYT’li işten ayrılışı gerçekleşmeden Mart ayı içinde emeklilik talebinde bulunursa, işten ayrılış bildirgesinin işverence Mart ayının sonuna kadar Kuruma gönderilmesi şartıyla, aylık talepleri geçerli sayılarak, taleplerini takip eden aybaşından itibaren taraflarına emekli aylığı bağlanabilecek.

Yine, Bağ-kur kapsamında hizmetleri bulunup SSK kapsamında emekli olacakların, Bağ-Kur kapsamındaki hizmetlerine ilişkin prim borçlarını aylık talep tarihinden önce ödemeleri aylık başlangıç tarihinin değişmemesi açısından önemli. Çünkü uygulamada, talep tarihinde Bağ-Kur prim borcu bulunanların aylıkları, prim borçlarını ödedikleri tarih itibariyle başlatılmakta.

Bağ-Kur’lular

EYT kapsamındaki Bağ-Kur’lulara emekli aylığı bağlanması için işyerini kapatma veya işyerini devretme gibi bir koşul aranmamakla birlikte, aylık talebinde bulunduğu tarihte genel sağlık sigortası primleri dahil, kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekiyor. Prim borçlarının emeklilik talep tarihinden sonra ödenmesi halinde,  aylıklar primlerin ödendiği tarihi takip eden aybaşından başlıyor, 

Devlet Memurları

EYT kapsamındaki devlet memurları, düzenlemenin kanunlaştığı tarihte çalışıyor iseler görev yapmakta oldukları kuruma, sigortalılıkları sona ermiş olanlar ise doğrudan SGK Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığına talepte bulunabilirler.

EYT’lilerin yasal vekil ve vasileri de onlar adına aylık talebinde bulunabilir.

EMEKLİLİK NEDENİYLE İŞTEN ÇIKIŞINI ALAN EYT’LİLER AYNI VEYA FARKLI İŞYERİNDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDEBİLİRLER Mİ?

Emeklilik nedeniyle işten ayrılışı (işten ayrılış kodu 8 olacak) yapılan ve SGK’ya emeklilik talebinde bulunan EYT’liler, talepten sonra aynı veya farklı bir işyerinde tekrar sigortalı işe giriş bildirgesi verilmek suretiyle, emekli aylıklarını almaya devam ederek sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi çalışabilirler. İşe giriş bildirgelerinin “8-Sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar” sigortalılık kodu ile düzenlenerek SGK’ya verilmesi gerekiyor.

EYT düzenlemesinde emeklilik sonrası sosyal güvenlik destek primine  tabi çalışanlar için belirli kurallar çerçevesinde bunları çalıştıran işverenlere 5 puan işveren prim indirimi uygulanacağı öngörülmüş. EYT düzenlemesi kapsamında emekli aylığı bağlanması talebiyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin, işten ayılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde SGDP’ye tabi çalışmaya başlamaları halinde, bunları çalıştıran  işverenlere prim indirimi yapılacağı ve bununla kayıt dışı istihdamı önlenmesinin amaçlandığı anlaşılıyor. Ama düzenleme ile gerekçesinin birbiriyle uyuşmadığı çok açık. SGDP tabi emekli çalıştıran işverenlere 5 puanlık prim indirimi yapılacaksa bunun için belirtilen bu kısıtlamaların yapılmaması lazım. Bu kanundan önce veya sonra emekli olan ve olacaklar  ile aynı veya farklı işyerlerinde  çalışmalar için de bu indirim geçerli olmalı.

KIDEM TAZMİNATININ ÖDENMESİ

Kanunda öngörülen emeklilik koşullarını yerine getirmeleri nedeniyle kendi istekleri ile işten ayrılan EYT’lilere, 1475 sayılı kanunun 14. maddesi gereğince kıdem tazminatı ödenecek. EYT’lilere emekli aylığı bağlanması için öncelikle çalıştıkları işyerinden ayrılmaları ve aylık talebinde bulunmaları gerektiğinden,  bunların iş akitleri emeklilik nedeniyle sona erdirilecek. Bu nedenle kıdem tazminatının; işten ayrılış tarihine kadar ve işten ayrılış tarihindeki son ücret üzerinden ödenmesi gerekiyor. Çalışan EYT’liler işten ayrılıp emeklilik talebinde bulunacağından işverenin kıdem tazminatını bu aşamada ödemesi esas.

EMEKLİLİK SONRASI AYNI İŞYERINDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDECEKLER

EYT’lilerin, işverenin talebi doğrultusunda kıdem tazminatını emeklilik aşamasında almayıp aynı işyerinde çalışmaya devam etmeleri halinde, emeklilik sonrası çalışma, ileride kıdem tazminatı ödenmesini gerektirir bir nedenle sona ererse kıdem tazminatı emeklilik öncesi çalışmayı da kapsayacak şekilde son ücret üzerinden ödenir. Ancak, işten ayrılış nedeni kıdem tazminatını gerektirmeyen bir nedenden olursa kıdem tazminatı, emekli olunan tarihe kadar olan dönemle sınırlı olarak ve o tarihteki ücret üzerinden ödenebilir. Daha doğrusu işveren böyle yapmak isterse EYT’li yasal olarak bir itirazda bulunamaz. Buna karşı EYT’linin sadece mevduata uygulanacak en yüksek faizi talep etme hakkı var. Ancak, emekli olduğu tarihte tazminatın ödenmesi yönünde bir talebi  bulunmadığı için faiz talebinin kabul edilmemesi söz konusu olabilir. 

Bu itibarla, emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam edecek EYT’lilerin belirtilen risklerle karşılaşmamaları için emekli olduğu tarihe kadar olan kıdem tazminatını alarak çalışmaya devam etmeleri önerilir. Bunu işverenin kabul etmemesi halinde kendisinden, böyle bir durumda tazminatı faiziyle birlikte ödeyeceğine dair yazılı bir taahhütname alınması uygun olur.

EYT’LİLERİN AYLIKLARI HANGİ TARİH İTİBARİYLE BAĞLANACAK?

Genel Kural, emekli aylıkları, aylık talep tarihini takip eden aybaşından itibaren başlar. Yani 2023/Mart ayında aylık talebinde bulunanlardan en son özel sektörde çalışanların aylıkları; 1 Nisan 2023, en son kamu sektöründe çalışanların emekli aylıkları 15 Nisan 2023 tarihi itibariyle bağlanır. Aylıkların bu tarihlerden bankaya gönderiliş tarihine kadar ki süreler için birikmiş aylıklar hesaplanır.

SGK EYT SÜRECİNİ NASIL YÖNETEBİLİR? NELER YAPMALI?

EYT’lilerle ilgili yapılan yasa çalışması yaklaşık 8 aydır kamuoyunun gündeminde ve EYT’lilerin 8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlayanlar olduğu biliniyor. Bunlardan hemen emekli olabileceklerin sayıları ise 2 milyon 250 bin veya borçlanmalarla birlikte 2 milyon 500 bin kişi olacağı belirtiliyor. 

SGK bu süreci önceden planlasa idi kısa bir süre önce yaşadığı borçlanma başvuru kaosunu, yasal düzenleme yürürlüğe girdikten sonra aylık bağlama işlemlerinde yaşayacağı sorunları daha rahat atlatabilir idi.

SGK EYT’LİLERLE İLGİLİ HANGİ ÖN ÇALIŞMALARI YAPMALI?

SGK’de emekli aylığı bağlama işlemleri devlet memurlarının işlemleri dışında taşra teşkilatı, yani sosyal güvenlik merkez müdürlükleri tarafından yapılıyor.  SSK ve Bağ-Kur sigortalılarına en son çalıştığı işyeri bilgisine göre aylık bağlama işlemlerini yapacak ünitelere, 8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlamış ve kadın 20, erkek 25 yıllık sigortalılık süresi ve kanun teklifine göre işe giriş tarihlerine göre belirlenen gün sayılarını tamamlamış olan sigortalıların listeleri gönderilebilir.  Üniteler EYT kapsamında olanların dosyalarını aylık bağlama işlemine hazır hale getirmek için zaman kazanmış olur ve bu arada dosyaların; iptal ipka, hatalı hizmet kayıtlarının düzeltilmesi, hizmet aktarımları, hizmet birleştirme ve aylık bağlanacak statünün tespiti ve mükteza hazırlıkları tamamlanır ve dosya aylık bağlamaya hazır hale getirilebilir. Sadece borçlanma ile EYT kapsamına girecek veya prim gün sayılarını tamamlayacakların dosyaları sona bırakılıp, borçlanma işlemi yapıldıktan sonra bu dosyalar aylık bağlamaya hazır hale getirilebilir.

ÇALIŞAN EYT’LİLER İÇİN “EMEKLİ OLUR” YAZISI EN KISA SÜREDE NASIL VERİLEBİLİR?

SGK birimlerinin Rehberlik servisleri personel yönüyle daha donanımlı hale getirilip özellikle EYT yasası yürürlüğe girdikten sonra “Emekli Olur” yazısını almak isteyen sigortalıların zamanla yarıştıkları dönemde bu talepleri, hizmet sürelerinde sorun olmayan sigortalılar yönünden bu servisler aracılığı ile karşılanabilir. Dosyaları üzerinden bu belgeleri verilecek sigortalılar içinde bu işlemin en kısa sürede yapılması ve mağduriyet yaratılmaması  için acil önlem alınmalı.

SGK AYLIK TALEBİNDE BULUNMASI BEKLENEN 2 MİLYON 500 BİN KİŞİYE NE KADAR SÜREDE AYLIK BAĞLAYABİLİR? 

SGK birimlerinde, emekli aylığı bağlama işlemleri emeklilik servisleri tarafından yapılıyor. Bu servislerde ortalama bir memurun yetişme süresi yaklaşık 3 yıl sürüyor. Aylık bağlama işlemleri uzmanlık ve mevzuat bilgisi isteyen bir iş. Emekli aylıkları  bilgisayar programları aracılığı ile bağlanıyor ancak, her bir sigortalının emeklilik dosyasının oluşturulması tescil ve hizmet kayıtlarının düzeltilmesi,  hizmetlerin toplanması, birleştirilmesi ve programa giriş işlemlerinin (programa belirli bilgiler giriliyor, sistemden gelen bazı bilgiler düzeltiliyor veya güncelleniyor) yapılması bunların şef ve müdür onayından geçerek muhasebeleşmesi, e-devletten talep belgesinin verilmesi kadar kısa sürede ve kolayca yapılan işlemler değil. Aylık bağlama işlemleri belirli bir prosedürü ve süreci olan işlemler.  Dolayısıyla SGK birimlerinde başka servislerde çalışan personelin belirli bir eğitime tabi tutulmadan, emeklilik servislerine aktarılarak bu servislerin güçlendirilmesi  kısa zamanda olacak işler değil. SGK’nın bunu en başta düşünüp önlemlerini alması gerekiyordu. Bu önlemlerin alınmamasının sonucu EYT’lilerin maaşlarını almakta bekleyeceği sürelerin uzaması ve bunun faturasının EYT’lilere çıkarılması şeklinde olacak. Yani EYT’liler, Mart ayında emeklilik başvurusunu yapıp, Nisan veya Mayıs aylarında maalesef hemen aylıklarını alamayacaklar. Emeklilik işlemleri peyderpey yapılacak. Aylık hakları talep tarihlerini takip eden aybaşından başlayacak ama maaşlarının ellerine geçmesi daha uzun sürelere yayılacak. Netice itibariyle, SGK personel sayısı, iş yükü ve aylık bağlama kapasitesi belli. SGK tüm statüler için yılda 350-400 bin aylık bağlama işlem yapıyor. Bazı kesimler, talep sayısının bu kadar olması nedeniyle sayının bu olduğunu, talebin daha fazla olması halinde aylıkların kısa sürede bağlanacağını ifade etse de, mevcut sayılar bile çalışanların özverili ve fedakar çalışmaları ile belirli sürelerde sonuçlandırılıyor. Aylık bağlama kapasitesinin bu sayıların üstüne çıkması çok beklenen bir durum değil.

AVANS SİSTEMİ DEVREYE SOKULABİLİR Mİ?

EYT’lilerin aylık bağlama işlemlerinin çok uzun sürelere yayılması ve bunun sonucu mağduriyetlerin oluşacağının öngörülmesi durumunda; Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde öngörüldüğü şekilde, aylık bağlanmasına hak kazandığı anlaşılan sigortalıya ilerdeki alacaklarından mahsup edilmek üzere avans ödenebilir. Avans miktarı her üç ay için, net asgari ücretin üç katını geçmemek üzere ödenebilir.

SGK PERSONELİ NE İSTİYOR? HAKLI TALEPLERİ VAR!

SGK personeli; 3600 ek gösterge, EYT ve yapılandırma kanunları nedeniyle ağır iş yükü altında ezilen,  sanki bu personelle alay edercesine belirlenen fazla mesai ücretleri (saati 27 TL) ile motivasyonu düşürülmüş, özlük hakları 666 KHK ile elinden alınmış bir personel. Bu psikolojideki personelin, aylık talebinde bulunması beklenen  2 milyon 500 bin EYT’linin  emeklilik öncesi ve sonrası işlemlerini gerçekleştirmesi bekleniyor.

Öncelikle, ortalama günlük ve aylık iş yükü ile tüm kamu kurumları arasında en fazla iş yüküne sahip olan SGK’nın, hergün katlanarak artan bu bu ağır iş yükünü, sigortalı ve emekli mağduriyetine meydan vermemek adına, normal mesai ve mesai dışı saatleri dışında özverili ve fedakarca çalışmalarla yapan, Kurum vizyonuna yön veren SGK ÇALIŞANLARININ taleplerine kulak verilmesi ve personelin taleplerinin en kısa sürede karşılanması gerekiyor.

SGK çalışanları, 666 KHK ile elinden alınan haklarını geri istiyor. Hak kayıplarının önlenmesi için; özel hizmet tazminat oranlarının 100 puan artırımlı ödenmesine yönelik sosyal güvenlik hizmetleri tazminatını, ek ödeme oranlarının yüzde 50 oranında artırılmasını ve ikramiye verilmesini, merkez ve taşra teşkilatı için sosyal sigorta uzmanlığı ve yardımcılığı kadrolarının ihdas edilmesini ve fazla mesai ücretlerinin yenilenmesini istiyor.

SGK ÇALIŞANLARININ haklı taleplerine kulak verilmeli ve bu talepler hemen karşılanmalı.