Son depremler 40 binin üzerinde can kaybı, yaralı sayısı, yıkık/ağır hasarlı bina sayısı, ekonomik kayıplar itibarıyla son yüz yılın en büyük afetlerindendir. Depremden etkilenen illerdeki ekonomik ve sosyal hasarların giderilmesi, yeni yerleşim alanlarının inşası ve diğer birçok sorunun çözülmesi için bir plan dahilinde hareket etmek gerekecektir.

YENİ YAPILAŞMA

11 ilde öncelikle mikro bölgeleme etütlerinin hızla yapılarak zemin yapısı doğru bir şekilde ortaya konulmalı ve bu veriler doğrultusunda 1/5.000 ve 1/1.000 ölçekli imar planları afet tehlike değerlendirmelerini kapsayacak şekilde yeniden yapılmalıdır. Bu süreçler kamuoyu ile paylaşılmalı, ayrıca çalışmalarda üniversitelerden ve meslek odalarından teknik destek alınmalıdır.

Cumhurbaşkanlığınca 199.739 konut yapılacağı açıklanmıştır. “1 yılda konutları teslim edeceğiz” gibi söylemlerle hatalara yol açılmamalıdır. 

Kentlerde, geniş cadde ve sokaklar, park ve yeşil alanlar, pazar yeri, otopark gibi donatı alanlarının gerekliliği son depremlerden sonra daha iyi anlaşılmıştır. Altyapısı yeniden yapılacak yerlerde atık su ve yağmur suyu ayrık sistemle ele alınmalı; atık su, içme suyu, yağmur suyu hatları ile fiber optik, elektrik, doğalgaz vb. hatlar bir bütünlük içinde projelendirilmelidir.

Ekonomik hayatın düzenlenmesi

Sanayi, küçük sanayi, KOBİ, hizmet sektörü, tarımsal faaliyetler desteklenerek üretimin sağlanması gerekecektir. Çalışanların haklarının korunması yönünde, özellikle sanayide işten çıkarma yasaklanmalıdır. Kredilendirme, borçların ertelenmesi, ihracat teşviki gibi desteklerle tarım alanlarının ekilmesi bir şekilde sağlanmalı, hayvan varlığı korunmalıdır.

Öncelikle cumhurbaşkanlığı kararı ile, gelir bütçesinin belli bir oranı bu işlere ayrılmalı ve etkin tasarruf tedbirleri uygulamaya konulmalıdır. Yatırım harcamaları içinde yer alan yol, köprü, kanal, saray vb. projelerin uygulanması bir süre ertelenmelidir. Üst gelir seviyesi gruplarından ek vergi alınmalı, ayrıca iki ve daha fazla taşınmazı ve aracı olanlardan ek emlak vergisi ve MTV alınması değerlendirilmelidir.

Kamu taşınmazlarının satışı durdurulmalıdır. Terk edilen fabrika, işletme arazileri, hizmet dışı bırakılan askeri alan, köy malı iken belediyelere geçen taşınmazlar, kapatılan cezaevi arsaları, kullanılamayan kamuya ait taşınmazlar vb. satılmamalı, imar planlarında “Kamu Hizmetleri Rezerv Alanı”, “Kentsel Dönüşüm - Sağlıklaştırma - Yenileme Yapı Rezerv Alanı” olarak işlenmelidir. Bu alanların yeni yerleşim için kullanılabileceği unutulmamalıdır.

Depremin yol açacağı çevre sorunlarına karşı yıkılan binaların enkazlarının toplanması, nakliyesi ve depolanmasında, “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine tam olarak uyulmalıdır.

GEÇİCİ BARINMA

Atatürk Havalimanı ile yolcu trafiği çok az olan ve atıl havalimanları geçici barınma yerleri olarak kullanılmalıdır. Ayrıca buralarda ilkokul ve ortaokul eğitimleri ve aile sağlığı hizmetlerini de vermek mümkündür. İllerdeki şehir merkezindeki otellerin yarı kapasitesi kullanılmalı, üniversite yurtlarından vazgeçilmelidir.

Ayrıca, tuvalet sorunu halen çözülmemiş olup sahra tuvaleti yapımına başlanılmamasının nedeni anlaşılamamıştır. Salgın hastalıkların ortaya çıkması ve yayılması ile oluşabilecek yeni bir afetin önlenmesi için bu sorunun acil olarak çözülmesi gerekmektedir.

MUSTAFA AYDIN

EMEKLİ VALİ YARDIMCISI