Türkiye dalgalı denizde demir tarayan tekne gibi bir kıyıdan bir kıyıya sürükleniyor. Ne bir rasyonel politikası ne de belli hedefleri var. Demokratik kuralların ve hukuk üstünlüğünün geçerli olduğu bir coğrafyada barınamayınca, totaliter yönetimlerin oluşturduğu gruplarda kendini buluyor. BRICS+ şimdi NATO’nun yanı sıra Şanghay İşbirliği’ne savrulmak gibi bir heves. Ama belli bir coğrafi ortak paydası, dolayısıyla ezberlenmiş hedefler dışında ortak çıkarı olmayan BRICS+ ile yakınlık, öylesine yeni bir adım. Şimdi uluslararası güvenlik, sürdürülebilir kalkınma ve küresel yönetişim konularını görüşmek için Rusya başkanlığında yapılacak Moskova toplantısına gözlemci olarak katılacak 15 ülke arasında Türkiye de var. Demek bundan sonra yapılacak toplantılar için dışişleri bakanı ve heyetler, vergi mükellefinin kesesinden dünya etrafında dönecek. Altı yeni üyenin katılımı ile üye sayısı 11’e çıkan BRICS+ sonra hangi ülkeye üyelik davetiyesi gönderecek? Türkiye’ye mi? Şimdilik beklenen görünürlük ve acil ek borç bulma.

TÜRKİYE’NİN ROLÜ NE OLUR?

BRICS+ dünya nüfusunun yarısını temsil etmesine rağmen bir AB değil. G7’den daha büyük ama G7 de olamaz. Olumlu veya olumsuz ortak kararlar alabilen bir Batı Afrika Birliği veya ECOWAS bile olamaz. Ekonomik gücüne rağmen, Etiyopya’daki açlığa, etnik kabile savaşlarına engel değil. Etiyopya’daki baraj yapımını durduramaz ve Mısır Etiyopya ilişiklerini düzeltemezse ne işe yarar? BRICS+ Suudi Arabistan ve İran’ın Yemen’den elini çekmesini sağlayamaz. Nükleer zenginleştirmesini sınırlayamaz. BAE ve İran arasında Hürmüz Boğazı adaları çekişmesini engelleyemez. Rusya ve Çin saldırganlığını dizginleyemez. Çin’in Uygurlara, Hindistan’daki Hindu milliyetçilerinin Hint Müslümanlarına karşı sürdürdüğü ayırımcılığı kınayamaz. O zaman ne yapar bu BRICS+? 

Zaten 2023 sonunda genişlediğinde yeni üyelerin nasıl seçildiği pek anlaşılamamıştı. Neden, Nijerya değil de Etiyopya? Meksika ve Şili değil de Arjantin? Endonezya neden davet almadı? Hangi iktisadi veya siyasi ölçülerin katılım davetinde rol oynadığını bilmek iyi olurdu. Şimdi neden Fas, Katar veya Malezya değil de Türkiye olsun? Türkiye’nin zaten BRICS+’ın hepsiyle ikili ilişkileri mevcut. 

Ayrıca BRICS+ “pek güç sayılmayacak bir kontrolsüz güç”. Ama merkezi Şanghay’da olduğu için ipler Çin’in elindeyse iş başka. Ortak bankaları NDB, 2022 de Gujarat’ta bir şube açınca, bir Çin ve Hint ortak kontrolü akla geldi. Ancak bu bile Çin ve Hindistan arasındaki sınır sorunlarını çözecek ve Tibet çekişmesini sonlandıracak bir gelişme olmadı. BRICS+’ın Türkiye’ye ne katkısı olacak? Öte yandan kuruluşun “Küresel Güney”in merkezi olma iddiası var. Türkiye bu iddiaya ne katacak? Uluslararası suç denetimi mi? Çevre dostu madencilik mi? Yoksa “tahıl koridoru” katkısı ve dünyayı besleme hizmeti mi? Bu konuda Rusya ile yaptığından daha fazlasını BRICS+ da yapabilir mi?