Sinema yönetmeni Marco Ferreri’nin 1973 yılında yaptığı “Büyük Tıkınma” adlı film gösterime girdiği dönemde gerek kamuoyu gerekse eleştirmenler arasında geniş yankı bulmuştu. Filmin konusu insanın temel ihtiyacı olan yemekti. Bu temel ihtiyaç zaman ve coğrafyaya göre değişimler gösteren bu olgunun bir kültür biçimine dönüşmesi kaçınılmaz olmuştur. Hazırlanması bir süreç isteyen gıdaların elde edilişi ile tüketim biçimidir kültür. Ayrıca bir diğer etmen olayın ekonomiyle ilişkisi görmezden gelinemez. Çünkü farklı gelir gruplarının bu temel gereksinimi giderme biçimi onların ekonomik durumlarıyla sıkı sıkıya ilintilidir. 

Beslenme nesnelerine ulaşmak her dönemde insanlığın birincil sorunu sayılır. Hele günümüzde uygulanan büyük ekonomistlerin programıyla yaratılmış yükselen fiyat politikaları halkın fiziksel ve ruhsal yapısını olumsuz etkileyerek toplum üzerinde karabasan etkisi yaratmıştır. Açlıkla eğitilmeye çalışılan ve ölümden sonrasını önceleyen bir program içindeyiz bugün. Ferreri’nin “Büyük Tıkınma” filmi 50 yıl öncesinde gösterime girmesine karşın güncelliğini yitirmemiş bir yapım sayılır. 

ÇIKARDIKLARI SESLER 

Bu sinema yapıtını, eleştirmenleri ve halkı ikiye bölecek denli önemli kılan şey nedir? Üzeri görkemli yiyeceklerle dolu bir masa çevresinde toplanmış küçük bir grup üzerine odaklanmış bir kameraya yansıyanlar ana temayı oluşturur. Uzun süren yemek yeme eylemi sırasında o kişilerin konuşmaları yanında asıl öne çıkan çıkardıkları seslerdir. Fazla yemekten kaynaklanan mide taşkınlığının seslere dönüşmesi, ağız şapırdatmaları ve benzeri bir yığın gürültü görüntüler eşliğinde izleyicinin kulaklarını tırmalar. Aslında bu durumuyla büyük bir gerçekliği barındırır film. Sanatta temel yaklaşımlardan biri olan gerçeklik sorununun böyle yansıtılması kimi kesimlerce rahatsızlık olarak nitelendirilmiştir. Evet, gerçeklik ama bu ölçüde gösterilmesinin estetik açısından hiç de güzel sayılmayacağı vurgulanır. Söz konusu tartışmalar, geçmişten beri sanatta gerçeklik sorununun nerede başlayıp nerede sonlanması gerektiği üzerine uzayıp gider. 

Konu üzerine tartışmalar süredursun kimi gerçeklikler olayın bir başka yüzünü gizlemeye yetmiyor. Her toplumda görülebilecek ayrışmalar yemek yemenin türlerini de gözler önüne seriyor. Özellikle bizde toplu yemeklerin hiç akla gelmeyecek yerlere taşınması kimileri için ne denli önemli olduğunun kanıtı sayılır. 

Halkın bir bölümünün açlıktan ot topladığı bir dönemde Sultan (Kanuni) Süleyman’ın bir oğlunun on dört gün süren sünnet düğünü için saraya aldırdığı yiyeceklerin listesi sayfalar boyunca okunduğunda harcamaların boyutunu göstermesi açısından ilginçtir. 

Hammer-Purgstall’ın ilk kez dikkatleri üzerine çektiği ve özgün yazımı Almanya’daki Berlin Devlet Kitaplığı’nda bulunan liste 1539 Kasım ayının ikinci yarısındaki saray yemeğini anlatır. Kısacası “Büyük Tıkınma” her dönemde ve her toplumda varlıklı bir kesim için asla sorun olmamıştır.

A.CELAL BİNZET