Genel Güvenlik Regülasyonları 2'nin (GSR 2) yürürlüğe gireceği tarih 7 Temmuz 2024 olarak açıklandı. Bu düzenlemeyi Avrupa Birliği (AB) çok daha önce 27 Kasım 2019 tarihinde açıkladı. Yaklaşık 5 yıl sonra yürürlüğe girecek düzenleme ile ilgili 7 Temmuz kesin kararı ise Türkiye'de 6 Nisan tarihinde açıklandı.

7 Temmuz'dan sonra düzenlemeye uymayan araç satışı yasak. Markalar 7 Temmuz'dan sonra yalnızca 2023 satışlarının 10'da 1'i kadar düzenlemeye uymayan araç satabilecek. Hal böyle olunca kampanya üzerine kampanyalar duyuruldu, fiyatlar düştü. Peki GSR 2'de neler var? Ne amaçla yürürlüğe alındı?

GSR 2 DÜZENLEME KAPSAMI

• Acil durum frenleme asistanı
• Sürücü yorgunluk algılama sistemi
• Alkol kilidi hazırlığı (gelecekte alkollü sürücü aracı çalıştıramayacak)
• Kaza anı veri kaydedicisi
• Ani frende otomatik yanan 4'lü ikaz lambaları
• Önden çarpmada yaya koruması için güvenli ön cam (safety glass)
• Akıllı hız yardımı
• Trafik işareti algılama sistemi
• Hız limitine göre uyarı veren hız sabitleme sistemi
• Direksiyon müdahalesinde bulunan şerit takip asistanı
• Geri görüş kamerası veya arka mesafe ölçer

Kamyon ve Otobüsler için

• Gelişmiş kör nokta sistemleri
• Yaya ve bisiklet çarpışma uyarıları gibi

Geçmişte Avrupa Birliği; ABS, havayastığı, ESP, lastik basınç uyarı sistemi gibi güvenlik donanımlarını zorunlu hale getirmişti.

Trafik kazalarının azalması ve olası kazalarda en az hasarın alınması için hayata geçen düzenleme Türkiye'de sıfır araba alabilenler için iyi ama ya toplum tüm kesimleri?

Öncelikle bu düzenleme ile giriş modeli otomobiller artık daha fazla donanıma sahip olması gerektiği için fiyatlar artacak. Sıfır araç almak zaten Türkiye'de zorken daha da zorlaşacak.

Düzenleme pek tabii ki gelsin. İnsanlar daha güvenli araçlar kullansın, kazalar en aza insin, trafik kazalarında genç yaşlı kadın erkek binlerce yurttaş yaşamını yitirmesin. Yitirmesin ama Türkiye'de şu anda çok daha büyük, çok daha öncelikli düzeltilmesi gereken bir sorun var...

TRAFİKTEKİ ARAÇLARIN ORTALAMA YAŞI

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye'de 2023 yılı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı 28 milyon 740 bin 492 adet motorlu kara taşıtı için ortalama yaş 14,5 olarak hesaplandı. Ortalama yaş otomobillerde 14,1, minibüslerde 15,8, otobüslerde 15,8, kamyonetlerde 13,6, kamyonlarda 17,9, motosikletlerde 11,6, özel amaçlı taşıtlarda 14,8 ve traktörlerde 24,4'tür.

Ayrıca Türkiye'de 2023 yılında devri yapılan 10 milyon 551 bin 762 adet motorlu kara taşıtı için ortalama yaş 12,8 olarak hesaplandı. Devri yapılan otomobillerin ortalama yaşı 14,0, minibüslerin 12,6, otobüslerin 11,7, kamyonetlerin 11,6, kamyonların 14,7, motosikletlerin 4,7, özel amaçlı taşıtların 15,6 ve traktörlerin 19,7'dir.

BİRİNE YÜZDE 4 BİRİNE YÜZDE 80!

Çözüm öncelikle lüks araçlarla diğerlerini ayırıp ardından çok daha düşük yeni bir vergi dilimi kullanmak. Mevcut durumda içten yanmalı motorlu (benzinli dizel) 3 bin 200 cc motor hacmine kadar olan devasa pickup'lara yüzde 4 ÖTV alınıyorken içten yanmalı 1.6 litre motor hacmi altındaki otomobillerden ise yüzde 80 ÖTV alınıyor. Bu modellerin içinde BMW, Mercedes, Audi gibi lüks marka ve modeller olmakla birlikte çok daha mütevazı modeller de var.

Yani pickup'ların yarısı büyüklüğünde ve fiyatı vergisiz bu modellerin yarısından da az olan otomobillerden (benzinli dizel) en az yüzde 80 ÖTV alınıyor.

Burada doğru bir ayrım yapılıp yüzde 80 olan ÖTV en azından Türkiye'de üretilen Hyundai i10 gibi modellerde pickup'lar gibi yüzde 4'e ya da ticari modeller gibi yüzde 10-15'e çekilirse 800-900 bin lira olan başlangıç fiyatları 550 bin TL civarına düşer ve bu düşüş GSR 2'ye oranla daha fazla insanın trafikte hayatını kaybetmesini önler. Çünkü:

1. Eski araçlar, eski teknoloji ile arıza kaynaklı kazaya neden olabilir.

2. Eski araçlar, yıpranan parçaları ile arıza kaynaklı kazaya neden olabilir.

3. Eski araçlar, yıpranan parçaları ile ilk satıldığı andaki sürüş performansını sağlayamadıkları için kazaya neden olabilir.

4. Yeni araçlar, gelişmiş teknoloji ile yol tutuş ve fren performansı ile daha az kazaya neden olabilir.

5. Yeni araçlar kaza esnasında gelişmiş teknoloji ile hem içerideki yolcuları hem de yayaları daha iyi korur.

Ayrıca bu araçlar uzun vadede ülke ekonomisine de pozitif manada katkıda bulunur. Bu katkı ise şu şekilde:

1. Verimliliği yüksek motorlar aynı mesafede eskiye oranla daha az yakıt tüketir ve bu sayede yurtdışından daha az yakıt ithal edilir.

2. Yeni modeller eskiye oranla daha az masraf çıkaracağı için daha az parça değişimine gerek duyar. 

3. Çevreyi daha az kirletir.

Başlıca bu nedenlerle GSR 2'den de önce araçlardan alınan vergilerde yapılanmaya gidilmelidir.

Son olarak bir örnek daha vereceğim. Son çıkan kararla 7 Temmuz'dan sonra Çin'den gelen fosil yakıtlı (benzin dizel) bir araçtan ne kadar vergi alınacağını yazıyorum.

Çin'de Chery Tiggo 3 Pro'nun başlangıç fiyatı 59 bin 900 Yuan. Yani yaklaşık 270 bin TL. Bizim örneğimiz Çin'de üretilen 300 bin TL'lik bir model olsun. 300 bin TL'lik modelden Çin'e uygulanan yüzde 10 + 40'lık gümrük vergisi 7 bin doların altında olduğu için taban tutarı olarak 7 bin dolar gümrük vergisi alınacak. Gümrük vergisi ile fiyat 530 bin TL oluyor. Ardından yüzde 80 ÖTV ve yüzde 20 KDV ile araç 1 milyon 144 bin 800 TL'ye çıkıyor. Yani yüzde 281,6 vergi alınmış oluyor.

835 bin TL'lik yerli üretim Hyundai i10'un vergisiz fiyatı ise 386 bin 574 TL. 

Araçlarda yüzde 4'ten yüzde 220'ye kadar alınan ÖTV'de kurallar artık tekrar belirlenmeli. Türkiye'de insanlar, araçlardaki güvenlik donanımları nedeniyle değil, yüksek vergiler nedeniyle kullanmak zorunda kaldıkları eski araçlar yüzünden trafikte can veriyor.