Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Yayın Hakları, Hak Gaspları
\n
Yürürlükteki yasalara göre, edebiyat yapıtlarının yazarının ölümünden başlayarak yetmiş yıl boyunca telif hakları korunuyor. Yani bir edebiyat yapıtını basabilmeniz için yazarı ya da mirasçılarıyla sözleşme yapmanız gerekiyor. Elinizde bu sözleşme olmadan yayımladığınız kitaba bandrol alabilmeniz, yani yasal olarak yayın yapabilmeniz mümkün değil.
\nBu kural, yazarın haklarının korunması için önemli. Yazar hayattayken kendisi, ölümünden sonra da mirasçıları bu hakkı kullanıyorlar. Burada belki hakkın kullanımı sırasında doğabilecek yazar - yayıncı çatışmalarının dışında başka bir uzlaşmazlık alanı görünmüyor.
\nYetmiş yılın dolmasından sonra ise tam bir kargaşa oluşuyor. Diyelim Ömer Seyfettin gibi okullarda da okutulan, kitapları çok satılan bir yazarı büyüklü küçüklü hemen her yayınevi basmak istiyor. Kimi özenli temiz basıyor kimi dikkatsizliklerle, basım hatalarıyla dolu olarak basıyor. İşte burada, yani yetmiş yılın dolmasından sonra yazarı koruyacak hiçbir hüküm bulunmuyor.
\nEdebiyat yapıtları, toplumca benimsenmişse, yıllar içinde sürekli okunuyorsa bu durumda yazarın ve yapıtın hakları nasıl savunulacak? Çok değerli edebiyat yapıtları yalnızca yazarının ölümü üzerinden yetmiş yıl geçti diye bu işten para kazanma hırsından başka bir düşüncesi olmayan insanların insafına mı bırakılacak? Bu alanda yasal bir düzenlemeye, kamu ve meslek örgütleri denetimine ivedilikle ihtiyaç var.
\n***
\nBenim bu yazıda sözünü etmek istediğim bir başka konu ise yetmiş yılı dolmadığı için yayın hakları alınan yazar ve yapıtlara yayıncıların uygun gördüğü edebiyat dışı uygulamalar.
\nDiyelim, Ernest Hemingway, John Steinbeck, Eric Fromm gibi yaygın olarak okunan yazarların yıllar boyu yapılmış çok başarılı çevirileri, (Ülkü Tamer, Memet Fuat, Yurdanur Salman ve daha nicelerinin) varken bunların bir yana bırakılarak yepyeni çevirilere başvurulması.
\nHemingway’in Türkiye’de yayın haklarını satın alan bir yayıncı, bu hakkı dilediğince kullanabiliyor. Geçmişte yapılmış çok güzel çevirileri uygun görmeyip, yeni çeviriler yaptırıp bunları bastırıyorsa, okurların iyi çevirileri okuma hakkı nasıl savunulacak? Alın size bir çetrefilli konu daha.
\nYayımlanan kitaplara bakıyorum, bin bir emekle yapılmış, Türkçesi harika çeviriler unutulmaya bırakılarak yeni çeviriler ortaya sürülüyor.
\nİster istemez işe yine şeytan, yani ticaret karışıyor. Olan da hem okurlara hem Türkçemize oluyor.
\nYetmiş yılı dolduran yabancı yazarları daha ilginç bir serüven bekliyor: James Joyce gibi bugüne dek yalnızca birkaç çevirmenin çevirmeye cesaret edebildiği çok çetrefil dilli bir yazarın kitaplarının yetmiş yılı doldurur doldurmaz çok sayıda çevirisinin çıkıvermesi. Nasıl olduysa birden herkes Joyce çevirmeni oluvermiş...
\n***
\nKültür Bakanlığı ve meslek örgütleri yalnızca bandrol verilerek yazarın ve yapıtların haklarının korunamayacağını anlamalı ve yeni yasal düzenlemelere yönelmelidir.
\nÜniversitelerdeki çeviribilim bölümleri için aynı yapıtın böylesi çok sayıda çevirisinin ortaya çıkması benzersiz bir çalışma alanı oluşturmaktadır. Böylesi farklı çevirileri karşılaştırarak okurları ve kamuoyunu aydınlatıcı yayınlar yapmalıdırlar.
\nEdebiyat ve yayın alanı, yalnızca aldım sattım tutumunu asla kabul etmeyecek, okuryazar herkesin hakkının ve hukukunun olduğu bir kültür alanıdır.
\n\nYazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Türkiye'deki sağlık sistemi ne durumda? Mersin Tabip Oda
- Çorlu tren faciası davasında 6 yıl sonra karar çıktı!
- Beslenme çantalarının içi boş kaldı...
- Böylesi görülmedi: Tavuk mu horoz mu?
- Özel yeni üye kampanyasını başlattı
- Bugün 23 Nisan! Arşiv görüntüleriyle Meclis'in açılışı..
- Erdal Sağlam'dan ekonomi analizi!
- Belediye başkanı 'sıkıntı olmayan belediyemiz yok' dedi
- Özdağ'dan hükümete Dünya Bankası tepkisi
- Meclis'te gerilim
En Çok Okunan Haberler
- İstanbul'da zincirleme kaza
- Polis meslektaşlarına ateş etti
- En yüksek faizi hangi banka veriyor?
- Mert Hakan Yandaş'dan sosyal medyada çok sert tepki!
- Müsavat Dervişoğlu İYİ Parti Genel Başkanı oldu
- Kuryeden ‘görev tamam’ pozu!
- Yıllar sonra gelen itiraf: 'Onlar varsa oynamam dedim'
- 'Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak'
- İYİ Parti'de tarihi kurultay: Seçim üçüncü tura kaldı!
- CHP lideri Özel'den ilk açıklama!