Deniz Berktay ile Kuzeyden notlar: Ukrayna ve 14 Mayıs seçimleri

Bir Ukrayna gazetesinde tam sayfa yayımlanan analiz yazısında, Kılıçdaroğlu’nun seçim kampanyasından önce Türkiye’nin Ukrayna’yı kararlı şekilde desteklemesi gerektiğini söylediği fakat sonra Türk kamuoyunda bu savaşta “taraf olmama” eğiliminin egemen olduğunu göz önünde bulundurarak daha tarafsız bir çizgi benimsediği ifade ediliyor. Seçimler yaklaştıkça basında bu konuda yorumlar artacak. Ben de sizlerle paylaşacağım.

Gözler Türkiye’ye çevrildi

Ukrayna’nın Türkiye’deki seçimlere ilgi göstermesi, sebepsiz değil: Türkiye, Ukrayna’nın dünya denizlerine ve Ortadoğu’ya açıldığı yollar üzerinde bulunuyor. Bölgenin, Rusya’dan sonraki ikinci büyük gücü. Bu ve başka nedenlerle Ukrayna’da Türkiye’yi bilenlerin sayısı, Türkiye’de Ukrayna’yı bilenlerden çok daha fazla.

Kilise konusu gündemin tepesinde

Ukrayna’daki en güncel bir konuysa önceki haftalarda değindiğimiz kilise konusu. Ukrayna’daki Ortodoks cemaatin büyük kısmı, Moskova Patrikhanesi’nin Ukrayna koluna mensupken bir bölümü, 2018’de, Fener Patrikhanesi’nin himayesine girmişti. Geçen yıl savaş başladıktan sonra, Rusya’yla bağlantılı her şey düşman olarak görüldüğü için Moskova Patrikhanesi’nin Ukrayna kolu, Rusya’yla ilişkilerini kestiğini açıklamış ancak bu, milliyetçi çevreler ve Fener Patrikhanesi taraftarlarınca samimi bulunmamıştı.

Hükümet, cemaati en fazla olan Moskova Patrikhanesi’nin Ukrayna kolunu yasaklamaya çalışıyor. Fakat kilisenin taraftarları, çok fazla. Savaşın devam ettiği bir ülkede bu konuda radikal adımlar atmak da toplumsal çalkantıları daha da artırabilir. O nedenle, bugünlerde bir taraftan basın-yayın organlarında bu kilise aleyhinde haberler çıkarak bu kilise itibarsızaştırılarak Fener’e bağlı kilise yüceltilmeye çalışılıyor. Böylelikle hükümet, bu işe toplumsal destek bulmaya çalışıyor.

Diğer taraftansa milliyetçi eğilimlerin eskiden beri güçlü olduğu illerde il meclisleri, Moskova Patrikhanesi’ne bağlı kiliseye toprak tahsisini yasaklayan kararlar çıkartarak bu işi yerel düzeyde halletmeye çalışıyor. Ancak, Ukrayna’nın güney ve doğu illerinde Moskova Patrikhanesi’nin Ukrayna kolu güçlü. O nedenle kilise konusunda savaş sırasında radikal adım atılması yeni çalkantılara yol açabilir.

 denizberktay@yahoo.com