Ah bir zengin olsam...

“Ana akımı anlamak için ekstrem uçları inceliyorum” diyor Lauren Greenfield Generation Wealth’in bir noktasında. Daha önceki belgeselleriyle yine şan, şöhret, para ve estetiği obsesifleştirenlerin hikâyeleri üzerinden toplumun fotoğrafını çeken Greenfield, bu kez ‘zengin hayatlar’dan çok ‘zengin gözükmeye çalışan’ ve ‘yeni yeni zengin’ olan kitlenin röntgenini yayma derdinde.

Bekâr anne Cathy, Brezilya’daki botoks seyahatini karşılayabilmek adına varını yoğunu harcıyor, üzerine dolandırılıyor, hayatı altüst oluyor. Belgeselin bir başka ‘kahramanı’, Moskova’nın yeni zenginlerinden Illona, fotoğrafçı- eski model-yeni oligark eşi. Milyon dolarlık malikânesinin kütüphanesinin raflarını bir kitabın yüzlerce kopyası dolduruyor. Sadece kendi moda çekimlerinden oluşan, kendi bastırdığı bir ‘coffee-table’ türünden bir kitap bu. Sonra David- Jackie Siegel çiftiyle tanışıyoruz. Tek hayalleri var, o da Amerika’nın gelmiş geçmiş en büyük malikânesine sahip olmak. Çin’de yaşayan 50’lerindeki ‘sosyetik’ bir kadınla, Kaliforniyalı genç bir kızın ortak özelliği, aynı Hermes çantanın on farklı rengini de kıyafet dolabında, turuncu kutuların içinde özenle tutmaları.

160 bin dolarlık ders

Belgesel, varlıklı olmanın simgesi sosyal statü objelerinin nasıl değiştiğini de gösteriyor. Çin’de yeni para sahibi çiftler etik ve görgü dersleri alıyor. Fakat gördükleri ders Hermes, Chloe, Louis Vuitton gibi isimleri nasıl telaffuz edeceklerini öğrenmek; masada bir ‘Batılı’ gibi oturmak ve havyar yemek konusunda uzman olmak. İki haftalık dersin ücreti 160 bin dolar. Para, şöhret, güzellik, pornografi üzerine, kurgu taşımayan hikâyeler bunlar. Malibu’da lise çağındaki çocukların bir havuz başı partisinde okuldaki her on çocuktan altısının estetik ameliyatı yaptırdığın öğreniyoruz. Burun operasyonu açık ara önde.

Argüman şu: Sahip olabileceğimiz kadarıyla sahip olmak istediklerimiz arasındaki makas bir uçurum boyu kadar açıldı, üzerine Trump etkisi ve Kardashian faktörü geldi. Ortaya varlığını para, güzellik ve sahip oldukları üzerinden tanımlayan bir kuşak çıktı. Eli akıllı cihaz tutan, arada bir Instagram’da volta atan her insanın farkında olmadan içine düştüğü bir uçurum bu. İnsan egosu bu; eğitim, etik ve ayıp dinlemiyor, görüp de sahip olamadıklarına kilitleniyor.

Film nerede koptu?

Greenfield’in belgeselin bir noktasında söylediği gibi: Çok değil, 10-20 sene öncesine kadar insanların ideal yaşam tarzı ölçeği kapı ya da mahalle komşusu kadardı. Komşusundan ufak da olsa bir adım daha üstün, konforlu ve şık bir yaşama sahip olmak, insan için yeterliydi. Tüm tüketim toplumu (ve reklamlar kuşağı) bunun üzerine tasarlanmıştı. Sosyal medya, bu düzeni yıktığı gibi ölçeği çok daha tepelere çekti. Komşunun yerini Instagram ünlüleri; yan kapıdakine benzer otomobil markasına sahip olma arzusunun yerini sıkı takipçisi olduğun Instagram ünlüsüyle aynı dudak botoksunu yaptırma derdi aldı. Film de burada koptu.

Generation Wealth (Servet Kuşağı) serisi/ belgeseli, popüler kültürün biz farkında olmadan nasıl da zehirlendiğini anlatıyor; “paran/ takipçin /güzelliğin kadar konuş” mottosuyla yaşayan, ‘hep bana’cı, materyalist bir toplumun geldiği dip noktayı gösteriyor.

Greenfield, kamerayı kendisine ve ailesine de döndürüyor, sürekli daha yeni olanı almak ve bunun için daha çok para kazanmak döngüsünü sorguluyor. İş bu noktada daha dramatik bir hal alıyor. Fark ediyoruz ki #richkidsofinstagram (Instagram’ın zengin çocukları) etiketli fotoğraflar eş dost arasında, Whatsapp gruplarında paylaşılarak çekirdek çitlemelik bir eğlence malzemesi değil. Instagram’la nefes alan, sürekli daha yeni bir elbise/ daha büyük bir ev/ daha konforlu bir araba arayışında olan, “para yetmiyor” diyerek mütemadiyen çalışan, çalıştıkça daha çok kazanan, kazandıkça daha çok harcayan herkes bu resmedilen kuşağın bir parçası. Ne kadar harcadığınız değil, nasıl ve neden harcadığınız önemli olan. “Kızım sana söylüyorum…” durumu hâkim.

Gelin olan anladı.