"Atatürk'e antidemokrat demek çağ dışıdır"

Türkiye tarihi ve Atatürk hakkında birçok kitap ve makale yazan 83 yaşındaki İngiliz yazar Andrew Mango, Londra'da yaptığı açıklamada, ''Türkiye çok başka bakımlardan önemlidir. Bence, Batı'nın dışında bir memleketin, nasıl modern uygarlık usulleriyle hayat seviyesini, bilgi birikimini artırabilmesine örnektir ve bu örnek ilerlemek isteyen diğer memleketler için gerçekten önemlidir'' dedi.

Atatürk'ün demokrat olmadığı yönünde yapılan eleştirilerle ilgili olarak Mango, bunları tamamen yanlış ve çağ dışı bulduğunu söyledi.

Atatürk'ün Türkiye'yi önemli ve örnek bir ülke haline getirdiğine işaret eden Mango, ''Türkiye'nin önemi azalmamıştır. Özellikle liberaller Atatürk'ü fazla otoriter ve demokrat değildi, diyerek eleştiriyorlar. Bu eleştirilerin çoğu çağ dışıdır'' dedi.

Atatürk'ün döneminde Avrupa'nın birçok ülkesinin diktatörler tarafından idare edildiğini hatırlatan İngiliz yazar, Atatürk Türkiyesi'nin o dönemde, Mussolini'nin İtalyası'ndan ve Franco'nun İspanyası'ndan çok daha özgürlükçü, çok daha demokrat olduğuna da dikkat çekti.

Mango, Türkiye'nin Iraklı Kürtler ve Araplarla ilişkilerini değerlendirirken de, karşılıklı çıkarlar olduğunu ve bir tarafla dost olabilmek için diğer tarafla kavgalı olmak gerekmediğini söyledi ve şöyle devam etti:

''Demiyorum ki Iraklı Kürtlerin Türkiye ile dost olmaları için, Araplarla kavga etmeleri şarttır. Hiç değildir. Müşterek çıkarlar, iki tarafta da vardır. Bütün mesele bu. Ben Avrupa'ya da bunu anlatmaya çalışıyorum. Daha çok kişinin bunu anlatması lazım. Tabii Kürtlerin dostu olabilirsiniz. Ama aynı zamanda Türklerin de dostu olmalısınız ki ikisine de yararınız olsun. Aksi halde, ikisinin de zararına çalışmış olursunuz. Nihayetinde, Ermenilerin hazin hali, bunu gösteriyor. O zaman Avrupa ve Batılıların, Türk-Ermeni birlikteliğini savunmaları lazımdı. Yapmadılar. Birlikte yaşama geleneği, maalesef kolay bozulur. Yeniden tamiri son derece düşük, bazı hallerde imkansızdır. Bu birlikteliği hepimiz Türk-yabancı, birlikte bunu sürdürmeye çalışalım. Bu bizim insanlık borcumuzdur.''

İngiliz yazar, Medeniyetler İttifakı Projesi içinse, bunun iyi niyetli bir proje olduğunu, ancak kendisinin projenin bu şekilde adlandırılmasını yanlış bulduğunu ifade ederek, şunları söyledi:

''Terim bakımından ben bunu yanlış buluyorum. Çünkü ben tamamen, Atatürk'ün tanımından, uygarlığı, evrensel ve tek görüyorum. Uygarlık, medeniyet, kendisiyle ittifak kuramaz. Kendisiyle de çatışamaz. Medeniyet birdir. Değişik olan yaşam tarzlarıdır. Şimdi kültür de deniyor. Alışkanlıklar ve hayat tarzları ayrıdır. Ama medeniyet birdir. Tabii ki değişik dinlere mensup, dolayısıyla değişik geleneklere mensup insanların barışmaları, ortak nokta bulmaları faydalıdır. Buna medeniyetler ittifakı diyebiliriz. Ama ben şahsen buna medeniyetler ittifakı demem. Olsa olsa, kültürler ittifakı derim ve her zaman medeniyetin evrenselliğine zarar vermemeye çalışıyorum.''

İstanbul'da 1926'da doğan ve 21 yaşına kadar Türkiye'de yaşayan Mango, 1947'de Londra'ya yerleşti ve o tarihten itibaren, Türkiye ile ilgili araştırmalar yaptı. 1968'de ''Turkey'' isimli ilk kitabı yayımlanan İngiliz yazarın daha sonra, ''Türkiye'nin Terörle Savaşı'', ''Atatürk: Modern Türkiye'nin Kurucusu'' ve ''1938'den Günümüze, Türkiye ve Türkler'' isimli kitapları yayımlandı.

Mango'nun Londra'daki evinin kütüphanesinde Türkiye, Atatürk ve Kuzey Kıbrıs ile ilgili çok sayıda kitap bulunuyor.