"Bankaların komisyon çarkı taksimetreden hızlı dönüyor"

15 ayrı bankanın neredeyse 15'inin de, 10 liradan 52,5 TL'ye kadar değişen tutarlarda ve farklı ücretler aldıkları ortaya çıktı. EFT komisyonları bazı mesafelerde taksi ücretinin birkaç katına ulaştı.

ATO, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'ın bankaları havale ücretlerinin yüksekliği konusunda uyarıp, vatandaşın parayı taksiyle götürmesi halinde daha ucuz olacağını söylemesinin ardından bankaların komisyon ücretlerini araştırdı. Bankaların, bankacılık işlemlerinde müşterilerinden, başta para transferleri olmak üzere 100'e yakın isim altında müşterilerinden aldıkları ücret, komisyon ve bankacılık hizmet gelirleri adı altındaki paralar vatandaşa havale geçirttiğinin altını çizildiği araştırmada, yasal zorunluluklar nedeniyle de birçok ödemeyi bankalar aracılığıyla yapmaları gereken vatandaşların cebinin adeta bankaların insafına bıraktığı vurgulandı.

Araştırmaya göre ATO Başkanı Sinan Aygün, önce Ankara'nın 15 ayrı bölgesinden, ATO'nun bir bankanın Kızılay'daki şubesindeki hesabına biner TL'lik EFT göndertti. Sonra bankaların aldığı komisyonları, aynı mesafedeki taksi ücretleriyle kıyaslattı. Son olarak da elde ettiği sonuçları Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanı Tevfik Bilgin'e bir mektup göndererek bildirdi. Aygün mektubunda bankaların para transferlerini "tatlı kar kapısı" haline getirdiklerini anlattı. Sinan Aygün, Başbakan yardımcısı Ali Babacan'a "Bankaların ücret ve komisyonların yüksekliği, vatandaşı bankacılık sistemi dışına iterek kayıt dışılığı özendiriyor" şikayetinde bulundu.

Çeşitli işlem ve hizmetlerden alınan ücretlere önemli gelir kalemi oldu

Kayıt dışı ekonomiyle mücadele ve başka nedenlerle birçok işlem bankalar üzerinden yapılmak zorunda bulunuyor. Tahsilât ve ödemelerin tevsik zorunluluğu kapsamına giren mükellefler ve nihai tüketiciler 8 bin TL'yi aşan hemen hemen tüm ödemelerini bankalar üzerinden yapmak zorunda bulunuyor. Bu tür zorunlulukları da fırsata çeviren bankalar yıllardır çeşitli işlem ve hizmetlerden ücret, komisyon ve masraf adı altında aldıkları paraları önemli bir gelir kalemi haline getirdiler.

Ücret ve komisyon gelir kapısı

Bankaların "Bankacılık hizmet gelirleri" 2009 yılında 10.5 milyar TL'ye, kredilerden aldıkları ücret ve komisyonlar ise 3.3 milyar TL'ye kadar yükseldi. Buna göre sektör 2009 yılında ücret, komisyon ve hizmet bedeli gibi isimler altında vatandaşlardan toplam 13.8 milyar TL topladı. Bu yılın ilk 7 aylık döneminde ise bankalar, 6.3 milyar TL'lik bankacılık hizmet geliri, 1.9 milyar TL de kullandırdıkları kredilerden ücret ve komisyon adı altında toplam 8.2 milyar TL tahsil etti. Bankaların ücret, komisyon ve bankacılık hizmet gelirlerinin sektörün toplam gelirleri içerisindeki payı bu yılın ilk 7 aylık dönemi sonunda yüzde 13.4 olarak gerçekleşti. Söz konusu gelirlerin bankanın toplam işletme giderlerine oranı da yüzde 63 oldu. Söz konusu oran 2009 yılında yüzde 66 düzeyine çıkmıştı.

Taksi daha ucuz

Ankara'nın iş hacmi yüksek değişik semtlerindeki farklı bankaların şubelerinden Finansbank Kızılay Şubesi'nde bulunan bir hesaba, isimden hesaba EFT'yle biner TL gönderildi. Aynı gün yapılan söz konusu para transferinden bankalar 10 TL'den 52,5 TL'ye kadar değişen tutarlarda komisyon aldılar. Devletin de banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV) adı altında yüzde 5'ine ortak olduğu söz konusu EFT ve havale ücretleri, çok uzak mesafeler haricinde "taksiyle git daha ucuza gelir" önermesini doğruladı.

Kızılay'daki şubeyle EFT göndermenin maliyeti

ATO'nun araştırmasına göre, Akbank'ın Birlik Mahallesindeki şubesinden, 5.3 kilometre ötedeki Finansbank'ın Kızılay şubesine gönderilen EFT için toplam 50 TL'lik bir maliyet çıktı. Her iki banka şubesi asındaki mesafeyi taksiyle 12,30 TL'ye gitmek mümkün bulunuyor. Ankara'nın merkeze uzak bölgelerinden biri olan Hurdacılar Sitesi'ndeki Yapı ve Kredi Bankası şubesinden, Finansbank Kızılay Şubesine yapılan bin TL'lik EFT için de 38,85 TL komisyon ödendi. Hurdacılar Sitesinden, 13 kilometre ötedeki Kızılay'a taksiyle 27 lira ödenerek gidiliyor. Ziraat Bankası'nın Dikmen Şubesi'nden, 4.7 kilometre ötedeki Finansbank Kızılay Şubesine bin TL göndermek için ise 10 TL ödendi.

Aynı mesafeyi taksiyle ile 11,10 TL ödeyerek gitmek mümkün bulunuyor. Ancak Ziraat bankası da bin TL'nin üzerindeki rakamlardan en az 30 TL ücret alıyor. İş Bankası Oran Şubesinden, 8.4 kilometre ötedeki Finansbank Kızılay Şubesi'ne bin TL göndermek için vergi de dahil 45 TL ücret alıyor. Aynı mesafe taksiyle 17 TL'ye gidilebiliyor. Fortisbank'ın Köroğlu şubesinden Kızılay'daki aynı şubeye gönderilen bin TL'lik EFT için de 36,75 TL'lik bir ücret ödeniyor. Birbirine 3.7 kilometre uzakta bulunan söz konusu şubelerin birinden diğerine taksiyle gitmenin maliyeti ise 9,20 TL düzeyinde kalıyor. Denizbank'ın Kızılay'a 7.8 kilometre uzaklıktaki Etlik Şubesinden Finansbank Kızılay Şubesine EFT gönderimi için ise 31,5 TL ödeniyor. Aynı mesafeyi taksiyle ise 17 TL'ye gitmek mümkün bulunuyor.

İki şube arasında 400 metre mesafe var, havale ücreti İ 52.71 TL

Eurobank Tekfen'in Ankara'nın önemli bir iş merkezi olan OSTİM şubesinden yapılan EFT için de 26,25 TL ücret ödemek gerekiyor. Ankara'nın Merkeze uzak bölgelerinden biri olan OSTİM'den Kızılay'a taksiyle gitmenin maliyeti ise 22,30 TL olarak hesaplandı. Finansbank'ın Kızılay Şubesine yürüme mesafesinde bulunan Tekstilbank'ın Necati Bey Şubesinden yapılan EFT için ödenen ücret ise 52,71 TL olarak belirlendi. Her iki banka şubesi arasında 400 metre mesafe bulunuyor. ING Bank'ın Ulus Şubesinden, Finansbank Kızılay Şubesine bin TL göndermenin maliyeti de 52,21 TL'yi buluyor. Her iki şube arasındaki 3.1 kilometrelik mesafe için taksiye ödenmesi gereken tutar ise 8 TL'de kalıyor.

Şaşmaz'dan Kızılay'a taksi 25,76 TL yazıyor, havale 52,50 TL

Vakıfbank'ın İvedik Organize Sanayi Bölgesinde bulunan şubesinden gönderilen EFT içinse 31,71 TL ücret ödeniyor. İki şube arasındaki 11,7 kilometrelik mesafenin taksiyle gidilmesi halinde ödenmesi gereken ücret ise 24,40 TL olarak gerçekleşiyor. Alternatifbank'ın Siteler Şubesinden Kızılay'daki Finansbank Şubesine bin TL göndermenin maliyeti ise 50 TL olarak gerçekleşti. Her iki banka şubesi arasındaki 5.5 kilometrelik mesafeyi taksiyle ise 25,65 TL'ye gitmek mümkün bulunuyor. Ankara'nın Merkeze uzak sayılabilecek iş merkezlerinden biri olan Şaşmaz'daki TEB Şubesinden Kızılay'a bin TL gönderen bir vatandaş, 52,50 TL EFT ücreti ödemek zorunda kalıyor. Ankara için uzak sayılabilecek bu mesafenin taksi ücreti ise 25,76 TL'de kalıyor.

EFT ücretleri ancak çok uzak mesafelerde taksiden avantajlı

Yine Ankara'nın önemli bir iş merkezi konumundaki GİMT'ta faaliyet gösteren Garanti Bankası Şubesinden, Finansbank'ın Kızılay Şubesine bin TL EFT göndermenin maliyeti ise 37 TL'yi buluyor. İki şube arasındaki mesafe taksiyle ile ise 18,70 TL'ye almak mümkün bulunuyor. Halk Bankası'nın, Kızılay'a 26.4 kilometre uzaklıktaki Organize Sanayi Bölgesi Şubesinden yapılan aynı Tutardaki EFT için 42 TL'lik bir maliyet üstlenmek gerekiyor. Organize Sanayi Bölgesi'nden Kızılay'a taksiyle ise 52,35' TL'ye ulaşılabiliyor. Buna göre EFT ücretleri ancak çok uzak mesafelerde taksi ücretlerine yaklaşıyor. Bu arada Finansbank'ın Bilkent'teki Şubesinden Kızılay'daki şubesine gönderilen bin TL'Lik havale için de 26,25 TL ücret ödemek gerekiyor. Bilkent ile Kızılay arasındaki 9.5 kilometrelik mesafeyi de taksiyle 20,25 TL'ye gitmek mümkün bulunuyor.

"Ticaret serbest ama vurgun yasak olmalı"

ATO Başkanı Sinan Aygün, yapılan araştırmanın bankacılık hizmetlerinde maliyetle fiyat arasında bir ilişki bulunmadığının ortaya çıktığını belirtti. Aynı işlem için bir bankanın 10 TL alırken, bir başka bankanın 52,5 TL alabildiğine dikkat çeken Sinan Aygün, bunun serbest piyasa ekonomisiyle açıklanamayacağını belirtti. "Bankaların komisyon çarkı taksimetreden daha hızlı dönüyor" benzetmesini yapan Aygün, serbest ticaret ekonomisinde "ticaretin serbest, vurgunun yasak" olması gerektiğini kaydetti. Aygün şunları söyledi:

"Ben bu sorunu yıllardır dile getiriyorum. Benzeri araştırmaları örnekleriyle önceki yıllarda da yaparak sonuçlarını kamuoyuna açıklamıştık. Ancak şimdiye kadar bir sonuç alamadık. Vatandaşın cebi adeta banka komisyonlarına havale edildi. Sadece para gönderme ücretleri değil, kredi kartından, çeklere, senetlerden para çekmeye, hesap açmaktan hesabındaki parayı kontrol etmeye, kredi kullanmaktan kredini erken kapatmaya kadar akla gelebilecek her türlü işlem bankalar tarafından ücretlendiriliyor. Banka, kapısından giren müşterisine 'ne koparırsam kardır' diye bakıyor."

"Bu sorun bir an önce çözüme kavuşturulmalı"

Aygün, BDDK'nın, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'ın gecen hafta yeniden gündeme getirdiği bu sorunu bir an önce çözüme kavuşturması ve vatandaşların bankacılık hizmetlerinden ucuz bir şekilde yararlanmalarının yolunun açılması gerektiğini bildirdi. Aygün, bu konuda vatandaşlara da görev düştüğünü belirterek, bankacılık hizmetlerini en düşük ücret ve komisyonu alan bankalardan almaya çağırdı.