Basit ama çok güçlü... Barış sembolü 60 yaşında

Dünyanın her yerinde barış yanlıları ve nükleer karşıtlarının kullandığı ünlü barış sembolü 60 yaşında. Peki, bu basit ama güçlü sembol nasıl doğdu?

Britanya’da “Nükleer Silahlanmaya Son” kampanyasını düzenleyenler, büyük ve etkili bir yürüyüş planlıyordu. Amaçları, barış ve çevre için tarihin ilk Paskalya Yürüyüşü’nü yapmaktı. Binlerce nükleer karşıtı Londra’nın Trafalgar Meydanı’na 80 kilometre mesafede yer alan Aldermaston’daki nükleer silah fabrikasına doğru yola koyulacaktı.

Britanya, bu protestolardan 6 yıl önce ABD ve eski Sovyetler Birliği’nin ardından dünyanın üçüncü nükleer gücü konumuna gelmiş ve başarılı geçmiş bir hidrojen bombası testi yapmıştı. Ülkedeki nükleer silahlanma karşıtı hareket de büyümüş ve sloganlarını duyurmaya başlamıştı: Bombayı yasaklayın. Nükleer karşıtlarının artık tek eksiği, tüm dünyaya mesajlarını ulaştıracak, akılda kalıcı ve güçlü bir semboldü. “Nükleer Silahlanmaya Son” kampanyasının başkanlığını yapan Nobel Edebiyat Ödülü sahibi ve filozof Bertrand Russel da bu eksiği gidermeye karar verdi. Russel, bir sembol tasarlaması için Londra Kraliyet Sanat Akademisi mezunu grafiker Gerald Holtom’u (1914-1985) görevlendirdi. Holtom’un çalışması 21 Şubat 1958’de sunuma hazırdı. Ortasında düz bir çizginin olduğu bir yuvarlak. Ortadaki çizginin yanlarından aşağı doğru iki çizgi daha iniyordu. Çalışma beğenildi ve o yıl düzenlenen Paskalya yürüyüşlerinde bu sembol ilk kez pankartların üzerinde belirdi. Gösteriye katılanlar, o dönem henüz tanınmayan bu sembolün bulunduğu yaklaşık 500 pankart taşıdı. Gelecek on yıllarda bu sembolün dünyanın dört bir yanındaki çevreciler, barış yanlıları ve nükleer karşıtları tarafından kullanılacağı henüz bilinmiyordu.

DÜNYAYA YAYILDI

Doğum yeri Londra olan barış sembolü kısa sürede dünyaya yayıldı. İngiltere’deki Paskalya Yürüyüşü’ne katılan bir Martin Luther King sempatizanı da barış işaretini ABD’ye taşıdı. Barış işareti orada ABD’de yurttaşlık hakları hareketinin sembolü haline dönüştü. Birkaç yıl sonra da hippiler tarafından Vietnam Savaşı karşıtı protesto gösterilerinde kullanıldı. Öyle ki, sembol bazı Amerikan askerlerinin kasklarında da yerini aldı.

HALKA DÜNYAYI TEMSİL EDİYOR

Barış işaretinin tarihi anlamını ise çok az kişi biliyor. İkinci Dünya Savaşı döneminde savaş karşıtı olan grafiker Gerald Holtom, Norfolk kıyısındaki bir çiftlikte çalışmış ve orada denizcilikte kullanılan flamaların ve işaretlerin anlamlarını öğrenmişti. Bu denizcilik dilini öğrenmiş olmak, barış işaretini tasarlarken çok işine yaramıştı. Holtom’un barış işaretinde, N harfi için işaret veren kişi kollarını iki yana doğru sarkıttığı için iki çizgi bulunuyor. İşaret veren kişinin kollarını bir çizgi şeklinde havaya kaldırması nedeniyle de D harfi için yuvarlağın ortasında düz bir çizgi kullandı. N ve D harfleri (nuclear disarmament) nükleer silahsızlanma anlamına geliyor ve etrafındaki halka da dünyayı temsil ediyor. Bu nedenle İngiliz grafiker Holtom’un tasarladığı barış işareti, tesadüfen tasarlanmış geometrik bir şekil değil. Aksine net bir mesaj içeriyor. Nükleer karşıtları da askeri geçmişine rağmen barış işaretini büyük bir memnuniyetle benimsediler.