"Bol ve ucuz para bitti... Dolar seçime rekor kırarak girebilir"

"Bol ve ucuz para bitti zor kararlar bizi bekliyor" diyen Yıldırım, "Hafta sonuna doğru yeniden ivmelenen doları eğer bu hafta Merkez Bankası ve hükümet dizginlemeyi denemez veya başaramazsa seçime rekor kırarak da girebilir." uyarısında bulundu.

Habertürk yazarının çarpıcı yazısı şöyle:  

Bol ve ucuz para bitti zor kararlar bizi bekliyor

FED bir yandan bilançosunu küçültürken bir yandan faiz artırımını hızlandırdı. Bol ve ucuz para dönemi bitti. Türkiye’nin cari açığı da GSYH’nin yüzde 6.5’ine çıktı. Geçmişte FED’in her büyük faiz artırım süreci, cari açığı yüksekken Türkiye’de ciddi ekonomik zorluklara yol açmış. Bu nedenle seçim sonrası bizi zor kararlar bekliyor

Bayram tatili öncesinde ABD ve AB merkez bankalarının toplantıları yapıldı. AB Merkez Bankası parasal genişlemeyi azaltmaya eylülde başlayacak ve sene sonunda sonlandıracak. Faiz artırımının ise gelecek yılın ikinci yarısında gündeme gelmesi bekleniyor.

 - FED’in faiz kararı ise Türkiye açısından daha önemliydi. Çünkü hem politika faizini çeyrek puan artırdı ve yüzde 1.75-2.00 bandına çıkardı, hem de bu yıl faiz artırımlarına bir yenisini daha ekleyerek dörde çıkardı. FED 2005’ten bu yana ilk kez bir yılda 4 faiz artırımına gidecek.

 - Buna neden olan gelişmeler ise bu yıl büyümenin yüzde 2.8’e çıkması, işsizliğin iki basamak daha düşerek yüzde 3.6’yla 2001 düzeyine inmesi, enflasyonun iki basamak çıkarak yüzde 2.1 olarak beklenmesi. İşsizlik hedefi zaten tutturulmuş, enflasyon hedefi de 2 olduğuna göre faiz artırımlarında gaza dokunmanın önünde herhangi bir engel kalmamış.

- Diğer yandan FED’in bilanço küçültmesi her çeyrekte artan tutarda devam ediyor. Yılın ikinci yarısında aylık tutar önce 40’a, sonra 50 milyar dolara çıkacak ve öyle devam edecek. Bu yıl 430 milyar dolar, gelecek yıl 600 milyar dolar geri çekilecek. Böylece parasal sıkılaştırmanın dozu iyice artacak.

 - Bu gelişmelere paralel ABD doları değerleniyor ve uzun vadeli faizler artıyor. Geçen hafta Dolar Endeksi 95’in, ABD 10 yıllık faizleri de yüzde 3’ün üzerini gördü. FED’in efektif politika faizi, artırımın ardından 14 Haziran itibarıyla yüzde 1.90’a yükseldi. Faiz artırımlarının başladığı Aralık 2015’te Fed faizi yüzde 0.07 düzeyinde ve tarihi dipteydi. 2016’yı da tek faiz artırımıyla geçen FED, 2017’de üç çeyrek puanlık artırıma gitti. Bu yıl 4’e çıkarmasıyla faiz artırımları giderek hızlandı.

 - Fed faiz artırımlarının başlamasıyla TL’nin değer kaybının hızlandığı, faizlerin yükselişe geçtiği, Türkiye’nin riskinin sıçradığı dikkati çekiyor.

 - Elbette bu yükselişlere yurtiçinde enflasyondaki artış, yurtiçi talebin yükselmesi ve hızlı büyüme eşlik ediyor. Hatta son dönemdeki seçim paketleri bütçe açıklarını büyütürken, harcamaları da hızlandırıcı etki yapıyor. Büyümeyle ithalat artıyor ve cari açık da büyüyor. Türkiye’nin dış kaynak ihtiyacı hem dış borçlarının hem de cari açığının yükselmesiyle artıyor.

 - Böyle bir döneme seçimin denk gelmesi tansiyonu artırıcı etki yaptı. Faizlerin 5 puan artırılması ve yüzde 20 eşiğine dayanması bile dolar kurunu bastırmaya yetmedi. Hafta sonuna doğru yeniden ivmelenen doları eğer bu hafta Merkez Bankası ve hükümet dizginlemeyi denemez veya başaramazsa seçime rekor kırarak da girebilir.

 - Seçim öncesi doların tansiyonun yükselmesi, seçim sonrası otomatikman bu tansiyonunun düşeceği anlamına gelmiyor. Çünkü bu durum büyük ölçüde küresel gelişmelere bağlı ve bu gelişmeler doların sakinleşmesini önleyecek nitelikte değil. Çünkü küresel arka planda değişim hızlanıyor.

 - Bitişikte yer alan grafik geçmiş FED’in faiz artırım dönemlerinde Türkiye’nin yaşadığı zorlukları gösteriyor. FED’in her büyük faiz artırım süreci, Türkiye’de cari açık yüksekse devalüasyonla sonuçlanmış. 1958, 1971,1980, 1994, 2001 yıllarında yaşanılan zorluklar, devalüasyonlar, krizler bunun örneği.

 - 2004-2006 arasındaki FED faiz artırımı Türkiye’de 2006 dalgalanmasına yol açtı, ekonomi güçlüydü ve TCMB yüzde 4.25 puan faiz artırımıyla bu türbülansı geçti. 2015 sonunda başlayan faiz artırımı süreci ise çok ağır gidiyordu. Şimdi hızlandı ve FED’in bilanço küçültmesiyle de iş ciddileşti. Cari açık da GSYH’nin yüzde 6.5 düzeyine çıktı. Dışarıda konjonktür aleyhimize dönerken cari açığı yükselttik. Bu nedenle seçim sonrası ekonomiyi zor kararlar bekliyor.