Edhem Eldem’den ‘İskender Destanı’na Osmanlı yorumu’

İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Elyazması Koleksiyonu’ndan zengin bir seçkinin yer aldığı “Hafıza-i Beşer: Osmanlı Yazmalarından Hikâyeler” sergisi kapsamında düzenlediği konuşmalara, Osmanlı yazma kültürünün farklı izdüşümlerine odaklanan söyleşilerle devam ediyor. Enstitü’nün salgın nedeniyle ziyarete kapalı olduğu bu dönemde, Hafıza-i Beşer Konuşmaları tarih ve edebiyat meraklıları ile çevirimiçi olarak buluşuyor.

Osmanlı tarihi profesörü Edhem Eldem, yakın zamanda yayımlanacak “Alexandre et Candace dans la tradition Turque et Ottomane, ou la réécriture du Roman d’Alexandre” (Türk ve Osmanlı geleneğinde İskender ile Kaydafe ya da İskender Destanı’nın yeniden yazımı) başlıklı makalesini temel alan ilginç bir konuşmayla etkinlik dizisine katkıda bulunacak.

AHMEDİ’DEN FELAKETLE BİTEN BİR YORUM

Ahmedi’nin, 14. yüzyılın sonunda kaleme aldığı İskendername adlı eserinde, Firdevsi’nin Şehname’si ile Nizami’nin İskendername’si ve dolaylı olarak MS 3. yüzyıla kadar çeşitli dillerde örneklerine rastlanan İskender Destanı’ndan (Alexander Romance) esinlendiği biliniyor. 

Eserin öncüllerinde rastlanmayan ve Ahmedi’ye özgün bir yaratıcılığın eseri olduğu anlaşılan unsurlar ise bu destanı daha farklı bir gözle incelemeye değer kılıyor. Konuşmasında bu noktaları detaylıca inceleyecek olan Edhem Eldem, Ahmedi’nin eserindeki en belirgin farkın, Kraliçe Kandake/Kaydafe ile İskender’in hikâyesi olduğuna dikkat çekiyor. Bütün İskender destanlarında mutlu bir sonu olan bu hikâye, ilk defa Ahmedi’nin eserinde Kaydafe’nin yok olduğu bir felaketle bitiyor. 

Konuşmada, hikâyenin Ahmedi’den önce ve sonraki halleri incelenerek bu değişik versiyonun nasıl ortaya çıktığı paylaşılacak ve ardından, Osmanlı kültüründe nasıl yer edinip 20. yüzyıla kadar korunduğu aktarılacak.

Edhem Eldem’in “İskendername’ye Özgün Bir Osmanlı Katkısı: Ahmedi’nin İskender ve Kaydafe Hikâyesi” başlıklı konuşması, 8 Mayıs Cuma günü saat 18.00’de İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Youtube kanalında canlı olarak izlenebilir.