Efes’te belirsizlik sürüyor

Antik Efes Kentine önemli zararlar verecek “turistik liman inşaatı ihalesinin” üzerinden bir aydan fazla süre geçtiği halde sonuç hâlâ açıklanmadı. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü’nün, Efes Antik Kentini denizle buluşturmak için hazırladığı ihalenin ilk aşaması için 53 firma teklif vermişti. 19 Ekim’de zarfları inceleyen ihale komisyonu, projenin maliyetini 30 milyon 876 bin 158 lira 85 kuruş olarak belirlemiş ve kazananın Kamu İhale Kurumu’nca açıklanacağı bildirilmişti. “Tek göğüslü kadın savaşçı Amazonların” kurduğuna inanılan, İzmir Selçuk’taki ünlü Efes kentine yapılacak “antik liman ve kanalın”, Başbakan Binali Yıldırım’ın İzmir için öngördüğü 35 projeden biri olduğu ve birinci aşama için “jeoteknik sondaj çalışmalarının” tamamlandığı duyurulmuştu.

AKP İzmir Milletvekili Mahmut Atilla Kaya Efes Antik Kenti’ne denizden ulaşımı sağlayacak, 6 bin 130 m uzunluğundaki kanal hakkında özetle şu bilgileri paylaşmıştı: “Pamucak sahilinde, yatların denizden girişini sağlamak amacıyla 600m uzunluğunda giriş kanalı, mendirek yapısı, kısa süreli yat demirleme alanı, kanal üzerinde araç ile yaya köprüsü yapılacak. Giriş kanalı, beton kazık temel üzerine, dikdörtgen kesme, yöresel taş bloklardan duvar oluşacak. Jeoteknik sondaj çalışmaları bitti. Amfibik deniz araçları ile 4m derinliğe kadar çamurlar temizlenecek... Böylece Efes’e gelecek turist sayısı artacak...” Liman düşüncesi, ilk kez 1993’te CHP’li Selçuk Belediyesi’nce ortaya atılmış, herhangi bir gelişme olmamıştı. Sonraki yıllarda yeniden gündeme gelince Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, öneriyi sınırlı desteklemiş, “ancak kulağa hoş gelen projenin önemli bir eksik yanına dikkati çekerek” şu kararı bildirmişti: “Burası, dünya miras listesinde yer alan önemli bir antik kenttir. Yörede her türlü kazı çalışması Avusturya Efes Kazı Heyeti Başkanlığı’nca yapılacağı için, ancak kazı çalışmaları tamamlanınca proje hayata geçebilir.” Avusturyalı arkeologlar yörede arkeolojik araştırmalara başlamışlar, hatta getirdikleri dalgıçlar balçık altında az daha boğulacaklardı. Bu alan, Efes’in “nekropol (antik mezarlık)” alanından başka, tıpkı İstanbul Yenikapı’daki gibi çeşitli batık tekneleri de barındırıyor. Ayrıca Pamucak, alüvyonlarla oluşmuş bir doğa SİT alanıdır. Liman ve kanal için Pamucak’ı derin kazmak yöredeki doğayı olumsuz etkileyecektir. Şimdi bile Efes’te, Liman Caddesinden başka, “Vedius Jimnasyumu” adlı spor salonunun önünde bahar aylarında su yükselmektedir. Yat limanının yabancı turist teknelerini Efes’e çekeceği söyleniyor! Oysa Efes’e 2011’de yaklaşık 4 milyon turist geldiği halde son yıllarda bu rakam, izlenen yanlış dış ve turizm siyasası ile 1 milyonlara düştü. Şimdi Efes’te kitlesel turizm yerine, yatlardaki ve küçük uçaklardaki sınırlı turistten medet umuluyor! Yat limanında; gümrük, pasaport binalarının temelleri, yatlara akaryakıt ikmali için yapılacak tesisler, antik kentte ne gibi olumsuz etkiler yapacağı, atık kirliliği düşünüldü mü?

***

UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren Efes’te arkeolojik kazıları, 120 yılı aşkın bir süredir Avusturya Arkeoloji Enstitüsü yürütüyor. Dışişleri Bakanlığı kazı mevsiminin bitmesine iki ay kala 31 Ağustos 2016’da Avusturyalı arkeologların çalışmalarını durdurdu. Dışişleri Bakanlığı, Avusturya hükümetinin Türkiye’de AKP hükümetine gösterdiği tepkilere karşılık olarak bu kararı almıştı. Bir anlamda Dışişleri Bakanlığı “pireye kızıp yorganı yakmıştı”! Oysa Efes’te, korunacak yer ve ayağa kaldırılıp onarılacak, daha pek çok kazılacak tarihsel kalıntı var. Avusturyalılara yasak getirilmesinin yarattığı denetim boşluğundan yararlanılarak Efes’te düğün kutlamalarına bile izin verildi, şimdi de liman ve havaalanın yapımlarına başlandı!