Ekonomide yılın olayları/ Ocak

Ekonomide 2009 yılının Ocak ayındaki gelişmeler özetle şöyle:

YTL'den 'yeni' ibaresi kaldırıldı

1 Ocak:
- YTL'den ''Yeni'' ibaresi kaldırıldı. YTL'lerin 2009 sonuna kadar yürürlükte kalmasına karar verildi.
- Rusya doğal gaz firması Gazprom, Ukrayna'ya doğal gazı tamamen kestiğini bildirdi.
- AB üyesi 11 ülke tarafından 1 Ocak 1999'da kurulan Avro Bölgesi, Slovakya'nın katılımıyla, 16 üyeye ulaştı.
- Gelir vergisi tarifesi belirlendi. İlk dilim 7 bin 800 TL'den 8 bin 700 TL'ye, ikinci dilim 19 bin 800 TL'den 22 bin TL'ye, üçüncü dilim 44 bin 700 TL'den 50 bin TL'ye yükseltildi. Dördüncü dilim 50 bin TL üstü olarak belirlendi.

2 Ocak:
- TÜİK'e göre, 2008 yılında üretici fiyatları yüzde 8,11, tüketici fiyatları yüzde 10,06 arttı. 2008 yılı Aralık ayında ise üretici fiyatlarında yüzde 3,54, tüketici fiyatlarında yüzde 0,41 gerileme oldu.

5 Ocak:
- Merkez Bankası, talep koşullarındaki zayıflamaya paralel olarak ''önümüzdeki dönemde enflasyonun kademeli olarak düşüşünü sürdürmesinin beklendiğini'' bildirdi.

6 Ocak:
- Bulgaristan, Rusya'nın, Ukrayna üzerinden Bulgaristan, Türkiye, Yunanistan ve Makedonya'ya verdiği gazı kestiğini bildirdi.
- 1 Ocak 2009'da yürürlüğe giren 2009 yılı ithalat rejimiyle buğday, arpa, çavdar ve yulaf ithalatında yüzde 50 düzeyinde olan gümrük vergisi, yüzde 80'e çıkarıldı.
- İslam Kalkınma Bankası Başkan Yardımcılığı görevine getirilecek Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Müsteşarı Ahmet Tıktık, Müsteşarlık Müşavirliği görevine atandı. DPT Müsteşarlığına da Müsteşar Yardımcısı Halil İbrahim Akça'nın vekalet etmesi uygun görüldü.
 

Rusya, Avrupa'ya doğalgaz sevkiyatını tümüyle kesti

7 Ocak:
- Ukrayna, Rusya'nın Avrupa'ya doğal gaz sevkıyatını tümüyle kestiğini bildirdi.
- Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, 2009 yılında Eximbank'ın ihracatçılara 6,9 milyar dolar nakdi kredi ve 6 milyar dolar sigorta olmak üzere toplam 12,9 milyar dolar tutarında finansman desteği sağlayacağını bildirdi.
- Hazine nakit dengesi, 2008 sonu itibariyle 16,3 milyar TL açık verdi.
- Türkiye otomotiv pazarı, 2008 yılında, önceki yıla göre yüzde 17 oranında gerileyerek, 494 bin 23 adede düştü.
 

20. Stand By resmi görüşmeleri başladı

8 Ocak:
- Uluslararası Para Fonu (IMF), 20. stand by için resmi görüşmelerine başladı.
- İngiltere Merkez Bankası gösterge faiz oranını yüzde 2'den bankanın 315 yıllık tarihindeki en düşük seviye olan 1,5'e indirdi.
- Türkiye'nin sanayi üretimi Kasım ayında 2007 yılının aynı ayına kıyasla yüzde 13,9 oranında azaldı.
- Hazine Müsteşarlığı, 2017 vadeli global dolar tahvili ihracı ihalesinde, 1 milyar ABD Doları tutarında ihraç gerçekleştirdi.

9 Ocak:
- Gelir İdaresi Başkanlığı, vergi ve diğer kamu alacakların erken tespiti için ''Borç Takip ve Değerlendirme Sistemi'', alacakların zamanında ödenmesi için de ''Cebri Tahsilat Sistemi'' kurmaya karar verdi.
- Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, AB'ye uyum amacıyla, tarımsal ilaç üretiminde kullanılan 74 aktif maddenin üretimini ve ithalatını yasakladı.
- Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, Merkez Bankası olarak sistemde likidite sıkıntısı çektirmeyeceklerini, sisteme ihtiyaç duyulan likiditeyi vermeye devam edeceklerini söyledi.

10 Ocak:
- Sözleşmeli personelin maaşları yüzde 4 artırıldı. Sözleşmeli personelin tavan ücreti 2 bin 491 TL'ye yükseltildi.
- Rusya ve Ukrayna doğal gaz gerginliğinde Ukrayna, Avrupa Birliği'nden gelen gözlemcileri kabul etti ve Rus doğal gazının Ukrayna üzerinden transit geçişine izin veren anlaşmayı imzaladı.

11 Ocak:
- Rusya ile Ukrayna arasındaki doğal krizi nedeniyle enerji dar boğazına giren Slovakya hükümeti, AB'nin iki yıl önce kapatma kararı aldığı Bohunice nükleer reaktörünü yeniden hizmete soktu.

12 Ocak:
- Ukrayna'nın transit Rus gazının izleme anlaşmasını imzaladığı ve önceki koşullarını geri çektiği bildirildi.
- İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı aralık ayında, geçen yılın aynı ayına göre 16,4 puan azaldı ve yüzde 64,7 seviyesinde gerçekleşti.
- Cari işlemler açığı geçen yıl kasım ayında, 2007 yılı aynı ayına göre yüzde 83,3 azalarak 559 milyon dolara geriledi. Ocak-kasım döneminde ise yüzde 17,6 artışla 38,8 milyar dolara yükseldi.
- Ankara Ticaret Borsası (ATB) Başkanlığına Faik Yavuz yeniden seçildi.
 

Gazprom Avrupa'ya gönderilen gaz vanalarını açtı

13 Ocak:
- Rusya doğal gaz firması Gazprom, Ukrayna üzerinden Avrupa'ya yeniden doğal gaz pompalanması için pompa istasyonlarına talimat verdi.
- ABD Başkanı George W. Bush, 700 milyar dolarlık kurtarma planının kalan 350 milyar dolarının serbest bırakılmasını istedi.
- Merkez Bankasının çeyrek yıl raporunda, Çin'in döviz rezervinin 31 Aralıkta biten 3 ayda 45 milyar dolar artarak 1,95 trilyon dolara çıktığı bildirildi.
- Uluslararası Para Fonu (IMF) küresel ekonomik krizin etkileriyle baş edebilmesi için Belarus'a vereceği 2,46 milyar dolarlık krediyi onayladı.
- Air France, 320 milyon avroyla Alitalia'nın ana sermayesine yüzde 25 oranında ortak oldu.
- 2008 yılında toplam taşıt aracı üretimi yüzde 4,3 oranında artarak, 1 milyon 147 adede ulaştı.
- Fındık Tarım Kooperatifi Birliği (FİSKOBİRLİK) Yönetim Kurulu Başkanlığına Lütfi Bayraktar getirildi.

14 Ocak:
- Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye'nin BB(-) olan uzun dönemli döviz cinsinden kredi notunu aynen teyit ederken, görünümünü ''durağan'' olarak açıkladı.
- Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Genel Sekreteri Angel Gurria, avro bölgesinde durgunluğun artacağı uyarısında bulundu ve ''Daha kötüsü yolda'' ifadesini kullandı.
- Avrupa Birliği dönem başkanı Çek Cumhuriyeti Başbakanı Mirek Topolanek, AB'nin enerji konusunda ''en önemli önceliğinin'' Nabucco projesi olması gerektiğini söyledi.
 

Merkez Bankası'ndan 2 puanlık faiz indirimi

15 Ocak:
- Merkez Bankası 2005'ten bu yana en yüksek faiz indirimini gerçekleştirerek, faiz oranlarını 2 puan düşürdü. Borçlanma faiz oranı yüzde 15'den yüzde 13'e, borç verme faiz oranı ise yüzde 17,50'den yüzde 15,50'ye indirildi.
- Avrupa Merkez Bankası faiz oranını yarım puan indirerek, yüzde 2'ye çekildi.
- Türkiye'de Ekim 2008 dönemi itibariyle işsizlik oranı geçen yılın aynı dönemine göre 1,2 puan artışla yüzde 10,9'ye yükseldi.
- Avrupa'da otomobil satışları 2008 Aralık ayında yüzde 17,8, yılın tamamında yüzde 7,8 gerileyerek, son 15 yılın en sert düşüşünü gerçekleştirdi.
- Eximbank Genel Müdürü Ahmet Kılıçoğlu, kısa vadeli TL kredilerinin faiz oranlarında 1 puan indirim yapıldığını bildirdi.
- Kredi faizlerinde sübvansiyon oranı, koyun-keçi ve arıcılık kredilerinde yüzde 40'tan yüzde 50'ye, tarımsal mekanizasyon kredilerinde yüzde 30'dan yüzde 40'a yükseltildi.

16 Ocak:
- KEY'de yeni ödeme listesi... 140 bin SSK'lı vatandaşa KEY paralarının ödenmesini sağlayacak liste, dağıtımı yapılmayan mükerrer Resmi Gazete'de yayımlandı.
- Krize karşı önlemler çerçevesinde belli bir süre içinde birleşecek olan küçük ve orta boy şirketlere 1 ya da 2 yıl vergi muafiyeti geliyor. Lisanslı depoculuk işletmeleri de 5 yıl süreyle vergiden muaf olacak.
- ABD hükümeti Bank of America'ya 20 milyar dolar sermaye yardımında bulunma kararı aldı.
- Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yapılacak program kapsamında, Türkiye'de bulunan IMF heyeti ile görüşmelerin öngörüldüğü gibi bir süre daha süreceği belirtildi.
- Ekonomik kriz ve hiperenflasyonla boğuşan Zimbabve'de, üzerinde 100 trilyon Zimbabve doları (yaklaşık 30 ABD Doları) kupürlü banknot piyasaya sürülecek.

18 Ocak:
- Maaşları katsayıya göre belirlenen memur emekli aylıkları da yılın ilk yarısında yüzde 4 zamlandı.
- Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, ihracatçılara 2009 yılında 350 milyon dolar devlet desteği verileceğini bildirdi.
 

Nükleer santral yarışmasında tek firma teklif verdi

19 Ocak:
- Nükleer santral yarışmasında, teklif veren JSC Atomstroyexport-JSC Inter Raoues-Park Teknik ortak girişim grubunun üçüncü (fiyat) zarfı açıldı. Buna göre Ortak Girişim Grubu, birim fiyat ağırlıklı ortalama olarak kilovatsaat başına 20,79 cent, değerlendirmeye esas indirgenmiş birim fiyat olarak ise 21,16 cent fiyat teklifinde bulundu.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, söz konusu konsorsiyumun önceki fiyat teklifi dışında yeni bir revize mektubu TETAŞ Genel Müdürlüğüne verdiğini bildirdi.
- İngiltere hükümeti, bankacılık sistemini desteklemek için 50 milyar sterlinlik ikinci önlem paketini açıkladı.
- Danimarka, bankalar ve tutsat (mortgage) kuruluşları için 18 milyar dolarlık kurtarma planı hazırladı.
- Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, az gelişmiş ülkeler için acil destek fonu oluşturulmasını istedi.
- Rusya ile Ukrayna arasında 10 yıl süreli doğal gaz anlaşması imzalandı.
- Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca bu yıl kırsal kalkınma yatırım destekleme projeleri için 249 milyon lira kaynak ayrıldığı bildirildi.

20 Ocak:
- 2008 bütçesiyle 222,5 milyar TL harcama yapılırken, bütçe gelirleri de 204,5 milyar TL oldu. 2008 bütçesi, yılı 17 milyar 69 milyon TL açıkla kapattı.
- Merkezi yönetim brüt borç stoku 2008 sonu itibarıyla 380,1 milyar lira oldu.
- Fransa Başbakanı Francois Fillon, ulusal otomobil sanayisine 5 veya 6 milyar avro tutarında yardım yapılacağını açıkladı.
- İtalyan otomotiv devi FIAT, ABD'nin otomotiv üretim şirketlerinden Chrysler ile stratejik ortaklık anlaşması imzaladı.

21 Ocak:
- Rusya'nın Ukrayna üzerinden Avrupa ülkelerine gaz sevkıyatına yeniden başlamasının ardından, batı hattından gelen doğal gaz Türkiye'ye ulaştı.
- İzmit Gaz Dağıtım San. ve Tic'in (İZGAZ) yüzde 90 hissesi, 232 milyon dolara Fransız GDF Suez firmasına devredildi.

22 Ocak:
- Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) 39. Genel Kurulu toplantısında, Arzuhan Doğan Yalçındağ, yeniden başkanlığa seçildi.
- Singapur, 13,6 milyar dolarlık teşvik paketi açıkladı.
- Ulusal Süt Konseyi kuruldu. Geçici Başkan Murat Yörük oldu.

26 Ocak:
- Enerji sektöründe faaliyet gösteren TKİ, TTK, BOTAŞ, EÜAŞ, TEİAŞ,TETAŞ ve TEDAŞ 31 Aralık 2008 itibariyle birbirlerine olan borç ve alacakları, her hangi bir faiz ve gecikme zammı uygulanmaksızın takas ve mahsup suretiyle tasfiye edilmesine karar verildi.
- Türkiye nüfusu 2008 yılı sonu itibariyle geçen yıla oranla binde 13,1 artarak 70 milyon 586 bin 256 kişiden 71 milyon 517 bin 100 kişiye yükseldi.
- Merkez Bankasının hükümete açık mektubunda, özellikle, mali disiplinin kalitesini artırmaya ve verimlilik artışlarının devamlılığını sağlamaya yönelik yapısal reformlar konusundaki gelişmelerin, gerek makroekonomik istikrar gerekse fiyat istikrarı açısından yakından izlendiği vurgulandı.
- Merkez Bankası Durmuş Yılmaz, enflasyonun yüzde 70 olasılıkla, 2009 yılı sonunda orta noktası yüzde 6,8 olmak üzere, yüzde 5,4 ile yüzde 8,2 aralığında gerçekleşmesinin beklendiğini bildirdi.
- Eczacılık devi Pfizer, rakibi ilaç üreticisi Wyeth'i 68 milyar dolara satın alma konusunda anlaştı.
- Hollandalı bankacılık devi Ing Group, Hollanda hükümetinin, 27,7 milyar avroluk (35,8 milyar dolar) ABD tutsat (mortgage) kaynaklı sorunlu varlıkların büyük çoğunluğunu satın alacağını bildirdi.
- İzlanda Başbakanı Geir Haarde, derinleşen mali kriz sırasında koalisyon hükümetinin çöktüğünü söyledi.
- Uluslararası Para Fonu (IMF), 2009 yılında küresel büyüme tahminini yüzde 0,5'e çekti.

27 Ocak:
- TÜFE sepetinde var olan ürün sayısı 454'den 449'a indirilirken, ÜFE sepetindeki ürün sayısı 756'dan 768'e çıkarıldı.
- Japonya parlamentosu 54 milyar dolarlık ikinci teşvik paketini onayladı.
- Rusya'da ekonomik krizden en fazla etkilenen bankacılık sektörünü desteklemek için 900 milyar ruble (27,4 milyar dolar) ayrıldığı bildirildi.
- Nabucco zirve toplantısı, Budapeşte'de başladı.
- Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, ''Tapu Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'', orman sınırları dışına çıkarılan alanların, kadastro işlemleri yapılarak, Hazine adına tescil edilmesine olanak sağladı.
 

Sicil affı yürürlükte

28 Ocak:
- Kamuoyunda ''sicil affı'' olarak bilinen 5834 sayılı ''Karşılıksız Çek ve Protestolu Senetler ile Kredi ve Kredi Kartları Borçlarına İlişkin Kayıtların Dikkate Alınmaması Hakkında Kanun'' Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.
- İspanya ekonomisi, 2008'in 3. ve 4. çeyreklerinde daralarak teknik olarak durgunluğa girdi.
- Markaların Korunması Kanunu, Resmi Gazete'de yayımlandı.
- ILO'nun yayımlandığı ''Küresel İstihdam Trendleri Raporu''nda yer alan en iyimser senaryoya göre, bu yıl, küresel bazda 18 milyon iş kaybı yaşanacak, küresel işsizlik oranı yüzde 6,1'e çıkacak.
- İran, Türk araçlarından fiyat farkı tahsilatında yüzde 25 indirime gitti.
- Hazine, bankalara doğrudan satış yöntemiyle 420,7 milyon TL ile 49,1 milyon dolar tutarında Gelire Endeksli Senet (GES) ihracı yaptı.
- AB Komisyonu, Avrupa'nın doğal gazda Rusya'ya bağımlılığını azaltacak Nabucco projesinin finansmanı için 250 milyon avro katkıda bulunacağını duyurdu.
- Başkent Elektrik Dağıtım A.Ş'de (Başkent Edaş) yüzde 100 oranındaki hissenin 1 milyar 225 milyon dolar bedelle Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş'ye devri gerçekleşti.

29 Ocak:
- Türkiye'nin turizm gelirleri 2008 yılında, 2007 yılına oranla yüzde 18,5 artarak, 21 milyar 910 milyon 964 bin 131 dolar olarak gerçekleşti.
- İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), Tahran Borsası dışında tüm borsaların kayıpla kapattığı 2008 yılında, en çok kaybettiren 17. borsa oldu.
- Petrolün varilinin 42 doların altına inmesinin ardından Rus rublesi de dolar karşısında 34,8 rubleye inerek, rekor seviyede değer yitirdi.
- ASO Yönetim Kurulu Başkanlığı'na Nurettin Özdebir seçildi.

30 Ocak:
- 2008 yılında hem ihracatta hem de ithalatta rekor kırdı. İhracat, 2007'ye göre yüzde 23,1 artarak 132 milyar 3 milyon dolar, ithalat ise yüzde 18,7 artarak 201 milyar 823 milyon dolar oldu. İhracat bu yılın Aralık ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 21 azalarak 7 milyar 685 milyon dolar oldu. İthalat da Aralık'ta yüzde 30,1 oranında azaldı ve 11 milyar 271 milyon dolar olarak gerçekleşti.
- ABD ekonomisi, geçen yılın son çeyreğinde, çeyrek yıl sonuçları açısından son 25 yıldır gösterdiği en kötü performansı sergileyerek yüzde 3,8 daraldı.
- Japonya'da geçen yıl Aralık ayında bir önceki aya göre sanayi üretimi yüzde 9,6 ile 1953 yılından bu yana en büyük düşüşünü gösterdi.
- Belçika hükümetinin de katılımıyla yeniden müzakereye açılan Fortis'in Fransız BNP Paribas'ya devrinde anlaşma sağlandı.
- Dünyanın en büyük petrol şirketi Exxon Mobil, 2008 yılı için 45,2 milyar dolarlık rekor kar açıkladı.

31 Ocak:
- BOTAŞ Genel Müdürlüğü, doğalgaz satış fiyatlarında konutlarda yüzde 17 ve sanayide yüzde 18 oranında indirim yaptı.
 

Ekonomide yılın önemli gelişmeleri giriş sayfası