'Eve parasız gitmenin ne olduğunu bilmiyorlar'

Aylardır evine ekmek götüremeyen müzisyenler, kahveciler, kantinciler ve seyyar satıcıların artık dayanacak gücü kalmadı. Faturalarını, kirasını ödemek için araçlarını, müzik aletlerini, kahvedeki masa ve sandalyelerini sattılar. İş bulamayınca hamallık, kuryelik yaparak inşaatlarda çalışmak zorunda kaldılar. Dayanacak gücümüz kalmadı, “artık bıçak kemiğe dayandı” diyen pandemi mağduru kantin, kahveci esnafı ile seyyar satıcı ve müzisyen derneklerinin temsilcileri 14 aylık süreçte nasıl ayakta kalmaya çalıştıklarını Cumhuriyet’e anlattı.

İzmir Seyyar Satıcılar Derneği Başkanı Evren Laçin: Pandemi sürecinde mağdur olanların başında seyyar satıcılar geliyor. İzmir’de aileleri ile birlikte mağdur olan bir milyona yakın seyyar satıcı var. Bizler, kuru ekmeğe muhtaç olduk. Arkadaşlarımız birbirlerinden 10 TL, 30 TL borç alarak günü geçiriyorlar. Devletin verdiği desteklerin hiçbirini alamadık çünkü biz kayıtlı değiliz. Çocuğunun doğum günü gelmesin, ona nasıl hediye alacağım diye düşünen arkadaşlarımız var. Hastaneye giderse SGK’si olmadığı için rehin kalmaktan korkan seyyar satıcılar var. Yasaklara rağmen sokağa çıkıp para kazanmak isteyen arkadaşlar ya polisten ya zabıtadan kaçtı. Günübirlik geçinen seyyar satıcılar ne yapacağını bilmiyor. Dilenciden daha kötü duruma düştük.

İzmir Kantinci Esnaf Odası Başkanı Rasim Topçu: 14 aydır kasasına tek kuruş girmeyen çalışanlarının da hiçbir şekilde destek alamadığı bir meslek grubuyuz. İzmir’de 983, Türkiye genelinde 20 bine yakın kantinci var. Devlet haftada üç gün kantin açılmasına izin verdi ama biz günlük 10 TL ile kantin kapattık. Çünkü 300 kişilik okula 15 öğrenci geldi. Para kazanamadığımız gibi işyerinin kirasını ödeme zorunluluğumuz var. Yani para kazanmadan açılmayan kantinin kirasını ödüyoruz. Devletten kısa çalışma ödeneği alamadık. 5 bin TL göz boyamak için hibe verdiler. Bu rakam bizim giderlerimizi, ev kiramızı nasıl karşılayacak? 2021-2022 döneminde okullar açılmayacak. Yani 24 ay evine para girmeyen bir sektörüz biz. Kazanamadığımız, çalışmadığımız halde Bağ-Kur primi ve vergi ödemek zorundayız. Uykularımız kaçıyor. Herkes altınlarını bozdurdu, eşinden dostundan borç aldı. Artık borç verecek kimse kalmadı. Esnaf intiharın eşiğine geldi. Dayanacak güç ve psikoloji kalmadı.

İzmir Kahveciler Esnaf Odası Başkanı İsmail Hakkı Kırdı: Bizim hakkımızda karar verenler rahat. Çünkü onlar her ay bankamatikten para çekebiliyor. Eve parasız gitmenin ne olduğunu bilmiyorlar. Bize sormadan bizim durumumuzu görmeden karar alıyorlar. 14 aydır kapalı olan, çay satmaktan başka işi olmayan kahveci arkadaşım artık çaresiz. İşyerlerini devretmeye, borcunu ödemek için masa, sandalye ve televizyonunu satıyor. Bankalar kredi vermiyor. Kredi kartları doldu. Örneğin ben borcumu ödemek için otomobilimi sattım. Benim gibi yüzlerce arkadaşım var. Çare bulamayan ise intihar ediyor. İki meslektaşım ekonomik sıkıntıdan intihar etti. Korkumuz intiharların devamının gelmesi. Devlet, uzun vadeli düşük faizli kredi vermeli. Vergiler ve borçlar ertelenmeli. Yoksa intihar rakamları artacak.

İzmir Müzisyenler Derneği Başkanı Oktay Çaparoğlu: Aylardır evine ekmek götüremeyen müzisyenlerin artık dayanacak gücü kalmadı. Faturalarını, kirasını ödemek için müzik aletlerini satmak zorunda kaldılar. Satacak bir şeyleri kalmadı ve şimdi ise hamallık, kuryelik yapıyorlar. Evlerini boşaltıp köylerine ailelerinin yanına gitti. İş bulamadılar, inşaatlarda çalışmaya başladılar. Sonu gelmeyecek gibi görünen pandeminin psikolojik sorunlar yaratmasından korkuyoruz. 4 meslektaşımız intihar etti. Başka insanların canına kıymaması için yardım kampanyaları başlattık. Bizim ve yurttaşın gücü nereye kadar yetecek. Devlet sahip çıkmalı.