"Halk bu seçimde AKP’ye ’dur’ diyecek, Erdoğan aklını başına almalı"

KONDA'nın kurucusu Tarhan Erdem: Erdoğan, hükümete vurdukça AKP’li seçmenin bir kısmını karşısına alıyor

 

AKP iktidarının yaklaşık 13 yıllık tarihinde ilk kez partinin hükümeti ile kurucu genel başkanı Tayyip Erdoğan karşı karşıya geldi. 

 

Partinin genel başkanı ve Başbakan Ahmet Davutoğlu adına konuşan Bülent Arınç, Erdoğan’ın çözüm sürecine ilişkin eleştirilerine karşı “Ülkeyi hükümet yönetiyor, sorumluluk bizde” dedikten sonra Erdoğan’dan gelen yanıt, ihtilafın süreceğini haber veriyordu:  “Ben konu mankeni değilim.”  

 

T24'ten Hazal Özvarış'a konuşan Tarhan Erdem, seçime yaklaşık 80 gün kala çıkan krize sandık tarafından da baktı ve yaşananları şöyle yorumladı:    

 

 

Malum, Tarhan Erdem, Türkiye’yi kamuoyu araştırmacılığıyla tanıştıran kişi. 

 

Erdem’in 1986’da kurduğu KONDA, seçimlerin ertesinde kimi zaman “Tam isabet” başlıkları, kimi zaman “Gün, Tarhan Erdem’den özür dileme günüdür” denilerek, kimi zaman da  özürünü dilemekten de kaçınmadığı tahmin hatalarıyla anılsa da seçim öncesinde her kesimin, kamuoyu araştırma sonuçlarını merakla beklediği kuruluşların başında geldi. 

 

KONDA’nın 7 Haziran 2015’te yapılacak genel seçim için yaptığı son araştırmada “HDP, barajı aştı.” Araştırma sonuçları kamuoyuna sızdıktan sonra hükümet tarafından en yüksek sesli itiraz Başbakan Başdanışmanı Etyen Mahçupyan’dan geldi. “Kararsızlar” grubu partiler arasında dağıtıldıktan sonra HDP’nin barajı aştığını söyleyen Mahçupyan’ın argümanına KONDA’nın cevabını, iktidar partisinin “kararsızlar” içindeki hacmini ve AKP’nin yeni anayasayı referanduma götürmek için gereken asgari 330 sandalyeyi kazanıp kazanamayacağını Erdem’e sorduk.        

 

Milliyet’in kısa bir dönem yayın yönetmenliğini de barındıran basındaki varlığını 2001’den itibaren Radikal’de kaleme aldığı yazılarla sürdüren Erdem, 20 yaşında üyesi olduğu CHP’deki 48 yılı boyunca genel sekreterlik dahil pek çok pozisyonda bulundu. Bu deneyimden de yola çıkarak sorularımızı “Araştırmacı kimliğimle değil, siyasi bilgimle konuşuyorum” diyerek yanıtlayan Erdem’e göre, “Erdoğan’ın aklını başına alması lazım.” 

 

“Göreceksiniz, bu seçimde halk ‘dur’ diyecek” ifadesini kullanan Tarhan Erdem, “Halkın AKP’nin 330 sandalye almasına tedbir olarak HDP’ye barajı aştıracağını” söylüyor.     

 

Siyasette 60 yılı aşkın bir tecrübeyle bugünü değerlendiren Tarhan Erdem’in, söyleşimizden sonraya denk gelen hükümet ile Erdoğan arasındaki krize dair e-mail aracılığıyla ilettiğimiz sorulara da verdiği yanıtları içeren analizleri için buyrun.  

 

 

- KONDA'nın medyaya yansıyan son araştırmasından yola çıkarak Etyen Mahçupyan’ın yaptığı şu yorum sizce doğru mu: “AKP, seçmeninin neredeyse beşte biri kararsız ve oy vermeme eğilimi taşıyor.” 

 

Biz araştırmalarda “Kime oy vereceksin” diye soruyoruz. Ya sıralanan partileri seçiyorlar ya da “Kararsızım”, “Oy vermeyeceğim” veya “Cevap yok” diyorlar. “Cevap yok” çok az olduğu için bunu siliyoruz ve geri kalanına 100 diyoruz. Bugüne kıyasla, daha önce seçimlere üç-dört ay kala kararsız ve oy vermezler daha az oluyordu. Bir nokta daha var; kararsızlar ile “AK Parti’ye oy vereceğim” diyenlerin toplamı yatay gibi gidiyor; yani aylar içinde biri artınca, diğeri azalıyor. 

 

 

Önemli bir kısmı öyle gibi görünüyor çünkü diğer partilerdeki oy değişmeden dururken, burada bir miktar eğilme oldu. Bu, spekülasyon yapılacak kadar olmamakla beraber, AK Parti’nin oyunda azalma olduğuna işaret. Eğer Mahçupyan bunu söylemek istiyorsa, doğru. AK Parti’ye oy vereceklerin bir kısmı kararsız ve oy vermeyeceğim diyor. Bu da önemli bir miktar. 

 

 

Spekülasyon yapılmayacak bir oran. Ama evvelden beri ikisinin toplamının sabit olması keyfiyeti ve bunun seçime üç ay kala olması gerekenin üstünde olması, kararsızlarda gizli olan AK Partilileri düşündürüyor. 

 

 

AK Parti ve Cumhurbaşkanı’nın siyasetini. Artık konuşurken sadece AK Parti demek yetmiyor çünkü AK Parti’nin iki tane temsil odağı var: 1- Cumhurbaşkanı, 2- Genel Başkanlık. Bu yerlerin siyasi hareketleri demin söylediğimiz ortamı yaratıyor. 

 

 

 

Onlar geride kaldı artık. 

 

 

Yanıtı 2010’dan başlatmak lazım. 2011 seçimi öncesinde, Sayın Erdoğan ne olacak diye düşündü. Zannediyorum ki, Cumhurbaşkanı bunu kendi kendine veya arkadaşlarıyla düşündü ve üç dönem kuralının kaldırılmamasına karar verdi. Ama sade bir vatandaş olarak politikanın içinde 3-5 sene kalmayı da uygun görmedi. o tarihten sonra çıkarılan kanunlarda ve alınan siyasi kararlarda ben bu kararın izini gördüm. Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanunu bunlardan başlıcasıdır ve bu kanun hazırlanırken Erdoğan'ın adaylığı ve bunun biçimsel kuralları düşünülmüştür. 

 

Anayasa değişikliği kanununda 1- Cumhurbaşkanlığı dönemi yedi yıldan beşe, 2- Meclis dönemi beş yıldan dörde yıla indirilmişti. 2011’de seçim yapılması, Meclis süresinin 4 yıl olarak belirleyen Anayasa değişikliğinin kabulüdür. Aynı Meclis, Cumhurbaşkanlığı süresinin de 5 yıla indirilmesini uygulamadı, onun süresini 7 yıl kabul etti ve Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanunu’na “7 yıldır” diye madde koydu. Aynı Anayasa değişikliği Kanunu’nun bir maddesi (milletvekilliği seçimlerini 5 yıldan 4 yıla indiren hüküm) uygulandı, bir maddesi (cumhurbaşkanının görev süresini 7 yıldan 5 yıla indiren hüküm) uygulanmadı! Niçin? Çünkü Erdoğan iktidarı elinde tutmak istedi. 

 

Bu kadar uzun lafı, şunun için söyledim: Erdoğan, 2010 sonbaharında “Cumhurbaşkanı olmalıyım” dedi. Bu nedenle 2010 öncesi ve sonrasında demokrasiye karşı tutumu değişti. 2011 seçimlerinde halk, bunu farklı algıladı ve bir anlamda avans verdi, “Dur bakalım” dedi. 2012’de bence bu tablo açıktı. 2012 yazındaki bir yazımda, “Türkiye siyasi tıkanıklığa girmiştir. Bu tıkanıklığın sonunda da ne olacağını herkes biliyor” dedim ve kapattım. 

 

 

Halk yavaş yavaş gördü bunu; ama, gördü de ne yapacak, onu bilemiyorum. 

 

 

Otoriterlik, kişisel yönetim, kanun dışına çıkmak, Anayasa’yı ihlal etmek ve diğer davranışları. 

 

 

İlki “Aday olmaması lazım” manasında söylenmiş bir şeydir. İkincisini de, halka çok fazla güvendiğim, halkın bu durumu anlayacağını ve en azından ilk turda yüzde 50 oy vermeyeceğini varsaydığım için söylemiştim. O günlere gitsek yine aynı cevabı veririm çünkü halkın bunu görmesi lazımdı. Ekmeleddin İhsanoğlu ile şahsiyet olarak değil ama teknik olarak hata yaptı muhalefet. İttifakı oluşturan irili ufaklı beş grubun tabanlarının yarısı dışarıda kaldı.