Krizin ayak sesleri Fırtına
Fitch’in üç dikkate alınan kuruluştan sonuncusu olarak notu indirmesi, Merkez Bankası’nın sınırlı rezervi, yurtdışı fon ihtiyacı ve özel şirketlerin borcu gibi ciddi yumuşak karnı olan Türkiye ekonomisi için sonun başlangıcından daha fazlasına tekabül ediyor.
Yatırımcıların, bir ülkede yatırım yapmak için dikkate aldığı üç derecelendirme kuruluşundan üçüncüsü de önceki gece geç vakitlerler Türkiye’nin notunu yaptırım yapılabilir seviyesinin altına indirdi. Daha önce bu seviyenin altına indiren Moody’s ve S&P’nin ardından Fitch’in de ülkeyi izlemeye başladığı 1994’ten 18 yıl sonra 2012’de yatırım yapılabilir notu verdiği Türkiye’yi dün itibariyle yatırım yapılamaz statüsine çekti.
Konuyu değerlendirmesini rica ettiğimiz Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, bunun her ne kadar beklenen bir karar olduğunu söylese de etkileri açısından sessiz sedasız geçiştirilecek bir durum olmadığı görülüyor. Kozanoğlu’nun özetliği kadarıyla ülke artık bir dizi ekonomik sorunu görmezden gelemeyecek bir noktada. Tablo özetle şöyle; Türkiye artık üç rating kuruluşunun üçünde de yatırım yapılabilir statüsü dışına çıktı. Bu aslında beklenen bir karardı, ülkede sıcak para tabir edilen borsa ve borçlanma senetlerine yatırım yapanlar zaten büyük ölçüde ülkeyi terketmişlerdi. Bu kararla bu cephede önemli bir sarsıntı yaşanmaz. Ancak Türkiye ekonomisinin üç önemli yumuşaka karnı var ki bunlar neredeyse krizin habercileri gibi... Kozanoğlu’na göre ilk yumuşak karın; Fitch’in de raporunda belirttiği gibi Merkez Bankası’nın döviz rezervleri... Merkezin rezervleri böyle sıkıntılı bir dönemi atlatabilecek bir düzeyde değil. En son açıklanan verilere göre 107 milyar dolar civarındaki rezervlerin kullanıbilir net revzervi 30 milyar dolar civarında.
Borç hızla arttı
İkinci yumuşak karın ise yenilenmesi gereken yurt dışı fon ihtiyacı. Bu da bir yıl içerisinde vadesi dolacak olan boçrlarla 163 milyar dolar. Buna olası cari işlemler açığı 32 milyar dolar da eklenince toplam miktar 195 milyar dolara ulaşıyor. Üçüncü ve belki de en hassas noktayı da şirketlerin 312 milyar dolar seviyesine ulaşmış borçları oluşturuyor. Bu miktar, 2012’den bu yana, 87 milyar dolar artış durumda. Özellikle yurtiçi bankalara olan 172 milyar dolarlık döviz borçu çok ciddi bir risk nedeni...
Kamu yeterli değil
Kamu ekonomi politikası yetkililerinin, kamu borçlarının sırılı olduğunu öner sürerek önemli bir risk bulunmadığını iddia ettiklerini anlatan Kozanoğlu, “Oysa yakın dönemde yaşanan küresel kriz sırasında Avrupa’nın kamu borcu en az olan iki ülkesi İspanya ve İrlanda idi. Bu iki ülke özel sektör borçları nedeniyle ciddi bir bankacılık krizine sürüklenmeşlerdi” diye konuştu. Hem Fitch hem de S&P’un raporunda da Meclis’ten geçen Anasaya taslağının onaylanması halinde denge ve denetim mekanizmalarını ortadan kaladırdığını, demokrasi ve buna bağlı olarak ekonomi ekonomi için büyük bi risk oluştuduğuna dikkat çekildiğini vurgulayan Kozanoğlu, yurt dışı borçlanmalarının giderek zorlaşacağını, referandumda bu gidrişe dur denilmezse ekonominin daha ciddi bir krize sürükleneceğini dile getirdi.
Anayasa değişikliği onaylanırsa kontrol ve denge mekanizmalarının sarsıldığı sistem sağlamlaşmış olacak
Uluslararası derecelendirme kuruluşu Fitch’in daha önce Türkiye’yi “BBB- ” olarak değerlendirken önceki gece geç saatlerde yaptığı açıklama ile ülkenin notunun BB+ olarak revize edildiğini açıkladı. Görünüm ise durağan olarak değiştirdi. Kurum notu neden indirdğini de bir raporla açıkladı. Öne çıkan nedenler özetle şöyle;
*Siyaset ve güvenlikle ilgili endişeler ekonomik performansı ve kurumsal bağımsızlığı gölgeledi.
*Siyaset dengelenebilir, ancak güvenlikle ilgili önemli sıkıntılar devam edecektir.
*Anayasa değişikliği süreci devam ediyor ve Fitch’in düşüncesine göre, değişiklik paketinin Mart veya Nisan aylarında yapılması beklenen referadumda onaylanması durumunda, kontrol ve denge mekanizmalarının sarsıldığı bir sistem sağlamlaşmış olacak.
*Kamuda olağanüst hal durumu sürüyor.
*Büyük terör olaylarının devam etmesi tüketici güveni ve turizm sektörü üzerinde olumsuz etki yarattı.
*Uzun soluklu dış kırılganlıkların giderilmemesi kendini kurda yaşanan sert düşüşle gösterdi.
*Fitch finansal istikrarı zor sokacak veya bir ödemeler dengesi krizi yaratacak sistemik sorunlar beklemese de özel sektör üzerinde hasar yaratıcı etkisi olacağını düşünüyor.
*Kısıtlı uluslararası likidite pozisyonu, ülkeyi yatırımcı algısındaki değişimlere karşı kırılgan yapıyor.
*Ekonomik büyüme 2016’nın ikinci yarısında keskin şekilde düştü.
*Ekonomik büyümenin son yıllardaki perfonmansın oldukça altında bir hızla toparlanması bekleniyor.
*Devam eden güvenlik endişeleri, turizm gelirlerinin tahmin döneminde 2013-2015 döneminin oldukça altında olacağı anlamına geliyor.
*Enflasyon benzer ülkelerdeki seviyeyi aştı ve 2017’nin ilk yarısında geçici olarak çift haneli rakamlara geri dönecek.
*Yapısal reformlar daha hızlı devreye sokulmazsa yatırımların toparlanması beklenmiyor. 4 Bankalar ekonomideki yavaşlamadan zarar görüyor.
*Takipteki kredi oranları düşük ve dengeli; ancak turizm ve enerji sektörleri de dahil olmak üzere yeniden yapılandırılan riskli kredilerin hacmi arttı ve yeniden yapılandırmaların daha da devam etmesi bekleniyor, muhtemelen artan döviz maliyetlerinin de etkisiyle.
*Zayıflayan büyüme varlık kalitesi üzerinde de baskı yaratabilir.
Hafta içi stres olur
Fitch’in kararı öncesinde de 20 Temmuz’da Türkiye’nin ‘BB+’ seviyesindeki notunu ‘BB’ye düşüren ve not görünümünü negatif yapan ve kasımda görünümü durağana çeviren diğer bir kredi derecelendir- me kuruluşu Standard&Poor’s’un kararı geldi. S&P Türkiye’nin görünümünü yeniden negatife indirdi. KapitalFX Araştırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan karar sonrasında Cumhuriyet’e yaptığı değerlendirmede, “Bu not indirimi baz senaryo olarak belirlenmişti, piyasanın önemli bir kısmı tarafından bekleniyordu. Not indiriminin para piyasalarının kapanmasına çok yakın bir zaman diliminde gelmesi itibariyle çok net hareketler görülmemekte. Ancak Pazar akşamı Asya kotasyonlarıyla beraber daha belirgin bir fiyatlama görebiliriz. Geçen haftanın ortasından itibaren kurdaki yükselişin bir kısmı not indirimi endişesini de içermekteydi. Ancak geniş resimde hafta içinde bir stres durumu yaşanacak ve Türk finansal varlıkları üzerinde negatif etki yaşanacaktır” dedi.
Bankalar etkilenecek
Işık FX Başanalisti Gizmen Nalbantlı da, söz konusu değerlendirme ile Türkiye’nin son yatırım yapılabilir notu da kaybettiğini hatırlatarak, “Fitch’den önce sürpriz bir şekilde görünümü düşüren S&P ise zayıf büyüme ve para politikası adımlarının enflasyon ve kur baskıları karşı yetersiz olduğunu savundu. Karar piyasadan çok bankalar üzerinde etkili olabilir. Not indirimi sonrası bankaların sermaye yeterlilik rasyoları düşecek. Kredi maliyetleri bir miktar yükselebilir.
En Çok Okunan Haberler
- Suriyeliler memleketine gidiyor
- İlber Ortaylı canlı yayını terk etti!
- Yaş sınırlaması Meclis’te
- İBB, Bilal Erdoğan dönemindeki taşınmazları geri aldı
- Erdoğan'dan flaş 'Suriyeliler' açıklaması
- ATM'lerde 20 gün sonra yeni dönem başlıyor
- Lütfü Savaş CHP'den ihraç edildi
- Suriye’de şeriatın sesleri!
- 'Onun ne olduğunu iyi biliyoruz'
- Hamaney 'Suriye' sessizliğini bozdu!