Mardinli gözüyle Mardin

17 çift göz... Çoğu doğma büyüme, bir kısmı sonradan, ama hepsi de Mardinli... Biri göğe çevirmiş bakışlarını, biri kırık bir aynanın içine, biri uçup giden hayallerine, biri terk edilmiş kapılara... Yıkılıp giden bir sinemaya, bir türlü toprağa kavuşamayan bir tabuta, ya da nereye vardığı bilinmez basamaklara... En genci 12, en büyüğü 40 yaşındaki 17 fotoğrafçı yaşadıkları coğrafyaya kendi pencerelerinden baktıklarında ortaya öyle etkileyici bir bütün çıkmış ki, anlatmak yetmez, gidip görmek, bir daha görmek, sonra kente bir de öyle bakmak, Mardin’i bir de öyle hissetmek lazım diye düşünüyor insan.

Müzenin 10. yılı

Sakıp Sabancı Kent Müzesi ve Dilek Sabancı Sanat Galerisi 10 yıldır Mardin’in zenginliğine zenginlik katıyor ama herhalde bu son sergi kadar ilgi göreni, bu son sergi kadar önem taşıyanı olmamıştı diye düşünüyorum. Nedeni ise hemen serginin girişinde de yer alan yazıda vurgulandığı gibi, bu serginin Mardinlilerin üretimlerinin bir sonucu olması, Mardin’e Mardin içinden yapılmış bir katkının söz konusu olması... Belki de bu özel mekânın en saf gayesi bu ve buna ulaşmak o denli değerli ki... Açılış akşamı da gördük, hem sergide işleri yer alan sanatçılar hem de sergiyi gezmeye gelen Mardinliler için başka bir heyecan var yaşanan, hepsinin gözlerinden okunan. Serginin küratörlerinden Murat Germen’in de yaptığımız sohbetlerden birinde vurguladığı gibi, kutuplaşmanın böylesine yaygınlaştığı bir dönemde sanatın en büyük işlevi de bizleri bir araya getirmek, hepimizi ortak bir üretimde buluşturup barıştırmak değil mi?

Çağdaş fotoğraf sanatçıları Murat Germen ve Ahmet Elhan’ın Mardinli fotoğrafçılara yapılan bir çağrı sonrasında düzenledikleri atölyeye katılan 17 genç yeteneğin ürettiği fotoğraflardan bir seçkinin yer aldığı ve açılışına Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk’ün de katıldığı sergi ilk gününde büyük bir ilgiye sahne oldu. Her sanatçının farklı bir sunumla yer aldığı galeriyi gezenler için muhakkak ki farklı duygular, farklı beğeniler söz konusuydu ama şüphesiz her biri o büyük ilgiden kendilerine düşen payı aldı. Kendi adıma her birine ayrı ayrı vakit ayırdığımı ve her birini dikkatle incelemeye çalıştığım bu sanatçıların bazılarıyla bire bir görüşme imkânı da buldum ve onların dünyalarını daha yakından tanımaya çalıştım. Örneğin aslen bir belgesel yönetmeni olan Haydar Demirtaş’ın “rtadoğu’da gömülemeyen o kadar çok cenaze var ki, onlara dikkatn çekmek istedim” dediği “Yıkanmamış Bedenler” serisi ilk gezişte serginin hemen öne çıkan bölümlerinden. Daha önce hiç photoshop kullanmayan ve bu tip müdahalelere karşı olduğunu söyleyen Haydar’ın atölye sürecinde farklı bir bakış açısı kazandığını hemen anlamak da zor değil doğrusu.

Mardin sokaklarında...

Mardin sokaklarında gezerken bir dükkânda gördüğü kırık bir aynayı çektiği fotoğrafların içine yerleştirerek işler üreten Rojin Aslan Vesek ise “Hem hayat hem de Mardin’de yaşadığımız hayat öyle mükemmel bir hayat değil, aynadan yansıyan da öyle olmamalıydı. Kırık bir ayna kullanınca onun verdiği yorum daha bir oturdu sanki buradaki hayata” diyor işlerini anlatırken. İlk mesleği ebelik olan Rojin’in fotoğraf tutkusuyla ebeliği birleştiren bir profesyonel işkolunda çalıştığını ve doğum fotoğrafları çektiğini duymak da ayrıca ilgi çekici doğrusu.

Yıkımdan hemen önce

Nurullah Değer’in “Şehrin Hafızası” bir dönem sinema olarak da kullanılan ve Mardin’de herkesin az çok aşina olduğu Melek Kıraathanesi’nin yıkılmadan hemen önceki günlerdeki halini gösteren bir seçki. “Bende anısı çok fazlaydı buranın” diyor Nurullah ve ekliyor: “Bizde tarih bilinci yok, kültür bilinci yok... Burayı sadece yıkıyor ve yerine yeni modern bir bina yapıyoruz. Ama bir zaman sonra insanlar çocuklarına bir şeyler anlatmayı ister, somut bir şeyler göstermeyi ister. İşte bu fotoğraflar kafalarda bir şeylerin oluşması için çekildi biraz da.”
Serginin en soyut işlerinden bazıları mimarlık bölümü öğrencisi Sidar Alışık’a ait. Mimarlıkta röleve alınırken kullanılan bir fotoğraf programından yola çıkan ve “Elimdeki aygıtın yetersizliğinden ne üretebilirim diye düşünüyordum. Aklıma mekânı yeniden üretmek fikri geldi ve atölyedeki sunumların da etkisiyle biraz kendiliğinden çıktı” diyor mütevazı bir üslupla ama biliyorum ki bu sıradışı denemesi Murat Germen’i de bir hayli etkilemiş ve “Ben de bir şey öğrenmiş oldum” dedirtecek denli ufkunu açmış.

Sabancı Vakfı Genel Müdürü Navgül Bilsel Safkan, Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi Müdürü Nazan Ölçer’in, Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi Müdürü Necdet İnal’ın yanı sıra fotoğraf tarihçisi Engin Özendes ile sergi koseptinin mimarları ve atölye yürütücüleri Murat Germen ve Ahmet Elhan’ın da açılışında bulunduğu sergi sadece Mardinliler için değil, yolu bu coğrafyadan geçen herkesin gidip görmesi gereken bir seçki, benden söylemesi.

“Belgeden Kurguya, Atölyeden Müzeye – Mardin’den Fotoğraflar” sergisi, 15 Eylül 2019 tarihine kadar Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi, Dilek Sabancı Sanat Galerisi’nde ziyaretçilerini bekliyor.