Rantsal dönüşüm

İstanbul’da, deprem riskine karşı dönüşümün, 1999 Gölcük depreminin ardından başlatılması gerekiyordu. Yıllar sonra gündeme gelen dönüşüm ise rantı yüksek ancak deprem riski az bölgelerde yoğunlaştı. Fikirtepe de o bölgelerden biri. Fikirtepe’de 5 Şubat’ta yapılan tören atma töreninde, devlet yetkilileri, depremin kapıda olduğunu belirterek, konut yıkım ve yapımını 5 misline çıkaracaklarını söylediler. 2007’den beri süren dönüşümden derinden etkilenen Fikirtepeliler, tedirgin. Rantsal dönüşümün kurbanı olmak istemiyorlar.

Rezidanslar, oteller

Hükümet, 2011 yılında 10 yılda 10 milyon konutun yapılması amacıyla başlatmıştı dönüşümü. Birinci derece deprem kuşağında bulunan bölgeler es geçilirken, riski az, rantı çok 2’inci derece riskli bölgelerde çalışma yürütüldü. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın sitesinde bulunan riskli alan haritasında da 2. derece deprem kuşağında yer alan Esenler, Gaziosmanpaşa, Bağcılar ile 3. derece deprem kuşağında yer alan Sarıyer’de riskli alanlar belirleyip ilan ederken; 1. derece deprem kuşağında yer alan, Beylikdüzü, Bakırköy, Bahçelievler, Zeytinburnu, Fatih, Ümraniye, Ataşehir, Maltepe, Sancaktepe, Tuzla, Pendik gibi ilçelerde riskli alan çalışması yok denecek kadar az olması dikkat çekiyor. Şehrin merkezindeki değeri yüksek, Derbent ve Armutlu, Okmeydanı, Fikirtepe, Kanarya gibi mahallelerde insanlar evlerini kaybetmemek için yıllardır mücadele veriyor. Davayı kazansalar da sermaye peşlerini bırakmıyor. Deprem riskiyle dönüşüme sokulan alanların çoğunda çok katlı ve milyarlarca lira maliyetli rezidanslar ve oteller yükseldi, yükseliyor.

Sorun yumağı

Fikirtepe’de birçok firmanın dahil olduğu dönüşüm sürecinde, çoğu kişi anlaşmışsa da direnenler de var. Birçok şirket dönüşüm sürecinde iflas etti. 10 yılın ardından Fikirtepe’ye en son bakanlık el attı. Bölgeye Kiptaş ve İller Bankası ortaklığı da girdi. Fikirtepe’de geriye kalan harabe evlerde ise hâlâ Suriyeliler yaşıyor. Mahallede inşaat, tüm hızıyla sürüyor. Yaklaşık 12 yıl önce kentsel dönüşüm alanı ilan edileceği açıklanan Tarlabaşı’nda dönüşüm çilesi hâlâ sürüyor. 2006 yılında bakanlar kurulu kararıyla yenileme alanı ilan edilen mahalle 2008 yılında boşaltılmaya başlandı. Yurttaşlar tarafından birçok dava açıldı. 2011 yılında yıkımlar başladı. Beyoğlu Belediyesi’nin büyük dönüşüm diye lanse ettiği “Tarlabaşı” projesinde birçok yurttaş evlerini ve bölgeyi terk etmek durumunda kaldı. Açılana davalar ve inşaat sürüyor.

Romanları sürdüler

Sulukule, 2005’te kentsel yenileme alanı ilan edildi. Proje, Romanların evlerinden çıkarılıp kent dışına sürülmesiyle sonuçlandı. Sulukule’de 5 bin 500 Roman yaşıyordu. 337 aile Kayabaşı’na gönderildi ama çoğu tutunamayıp yine mahallenin çevresine yerleşmek zorunda kaldı. Sulukule projesinin hukuksuzluğu Danıştay kararıyla kesinleşti. Fatih Belediyesi tarafından hazırlanan teklifle proje içinde belediyenin olan 26 dairenin belediye memur ve mensuplarına lojman olarak kiralanmasına karar verilmişti. Projeyle yapılan 620 haneden sadece 20’si, semt sakinine verildi.