Rekor cari açık borçlanmayı patlattı

Yılın ilk sekiz ayında verilen rekor cari işlemler açığının finansman ihtiyacı, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının hız kesmesi nedeniyle, dış borç kullanımını patlattı. Geçen yıla göre yüzde 34 gerileyen yabancıların doğrudan yatırımlarının cari açığı karşılama oranı yüzde 58’den yüzde 26’ya indi.

Büyük bölümü şirketler ve bankalarca yapılan net dış borç kullanımı ise yüzde 153’lük bir artışla 31.5 milyar dolara ulaştı. ANKA’nın Merkez Bankası verilerinden yaptığı hesaplamaya göre, Türkiye’nin 34 milyar 838 milyon dolarlık cari işlemler açığı verdiği Ocak-Ağustos döneminde, yabancıların doğrudan ve portföy yatırımları ile kamu ve özel sektörün dış borçlanması ve rezerv kullanımı yoluyla toplam net sermaye girişi 39 milyar 310 milyon dolara ulaştı. Net hata ve noksan 4 milyar 472 milyon dolar olarak belirlendi.
 

Yabancı yatırımlarında hızlı düşüş

Anılan dönemde net 9 milyar 197 milyon dolarlık doğrudan yabancı sermaye yatırımı kaydedildi. Söz konusu yatırımlar geçen yılın eş dönemine göre yüzde 30.5 oranında 4 milyar 38 milyon dolar azaldı. Aynı dönemde yabancı sermayeli şirketlerin yabancı ortaklarından kullandığı krediler yüzde 93 gerileyerek 43 milyon dolara gerilerken, yabancıların Türkiye’de taşınmaz alımlarının tutarı ise yüzde 10.6’lık bir artışla 1 milyar 995 milyon dolar oldu. Böylece toplam net doğrudan yabancı yatırımı 11 milyar 235 milyon dolara ulaştı.

Aynı dönemde yurt içi yerleşiklerin yurt dışındaki yatırımları dolayısıyla gerçekleştirdikleri net sermaye çıkışı yüzde 19.4’lük artışla 2 milyar 188 milyon dolara yükseldi. Böylece sekiz aylık dönemde doğrudan yatırımlarda net olarak 9 milyar 47 milyon dolarlık bir giriş kaydedildi. Söz konusu tutar geçen yılın aynı döneminde 13 milyar 791 milyon dolar olmuştu. Doğrudan yatırımlar kapsamında net sermaye girişi geçen yıla göre yüzde 34.4 azaldı. Yabancıların portföy yatırımları için getirdikleri sermaye tutarı da yüzde 67.4 azalarak 1 milyar 408 milyon dolara geriledi. Böylece yabancıların kredi kullanımı ve taşınmaz alımı da dahil doğrudan yatırımları ile portföy yatırımları yoluyla getirdiği toplam net sermaye tutarı geçen yıla göre yüzde 42.3 azalarak 10 milyar 455 milyon dolara geriledi. Söz konusu tutar geçen yılın eş dönemindekinin 7 milyar 658 milyon dolar altında kaldı.
 

Dış kredi kullanımında rekor artış

Anılan dönemde başta şirketler kesimi olmak üzere Türkiye’nin dış borç kullanımında rekor düzeyde artışlar yaşandı. Sekiz aylık dönemde net kredi kullanımı yüzde 60.8 artarak 29 milyar 427 milyon dolara ulaştı. Bunun 20 milyar 952 milyonunu şirketler, 6 milyar 587 milyonunu bankalar, 1 milyar 888 milyonunu da genel hükümet kullandı. Anılan dönemde ticari kredilerdeki kullanım da yüzde 76.1 artışla 5 milyar 977 milyon dolara ulaştı.

Merkez Bankası ve bankaların yükümlülükleri kapsamındaki mevduatlarda ise 4 milyar 354 milyon dolarlık artış oldu. 357 milyon dolar artan diğer yükümlülüklerle birlikte kamu ve özel sektörün toplam yükümlülüğü yüzde 159.1 oranında 24 milyar 632 milyon dolar artarak 40 milyar 115 milyon dolar oldu. Varlıklar kapsamında yer alan bankaların döviz varlıklarında sekiz ayda net 8 milyar 99 milyon dolarlık azalma yaşandı. Dışarıya açılan kredilerdeki ile birlikte toplam varlıklar 8 milyar 592 milyon dolar azaldı. Varlıklardaki küçülme geçen yıla göre yüzde 185 daha yüksek düzeyde gerçekleşti. Böylece varlıklar ve yükümlülüklerin netinden oluşan ve net dış borç kullanımını ifade eden “diğer yatırımlar” kaleminde 31 milyar 523 milyon dolarlık bir giriş yaşandı. Söz konusu tutar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 153 büyüdü. Anılan sekiz aylık dönemde cari açığın finansmanı kapsamında resmi rezervlerde de 2 milyar 668 milyon dolarlık erime yaşandı.