Seçim geçti hükümet kefen parasına sarıldı

Bütçede oluşan kara deliği kapatmak için hükümet kaynak yaratma peşine düştü. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda (TCMB) TL olarak tutulan “yedek akçe”nin bütçeye aktarılmasıyla ilgili düzenleme TBMM’ye geliyor.

İhtiyat akçesinin aktarımı “zor zaman parasının” harcanacak olması nedeniyle eleştirilirken, bütçenin bir defalık gelirlere daha fazla bağlı hale gelmesi, benzer uygulamaların sürmesine neden olacağı endişelerini artırıyor. Uzmanlara göre bütçedeki kara delik panik havasıyla atılan adımlarla kapatılmaz. Eski Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz’a göre de, bu adım mali disiplini bozar, piyasaya yanlış sinyal veriliyor. Her yıl nisan ayında yapılan TCMB’den Hazine’ye kâr transferi, bu yıl ocakta yapılmış ve bütçe fazla vermişti.

İhtiyat akçesi öngörülemeyen durumlara karşılık kârdan ayrılan para niteliği taşıyor. İlk olarak 13 Mayıs’ta gündeme gelen düzenlemeden 31 Mart yerel seçimleri öncesi “kefen parası” başta olmak üzere eleştiriler nedeniyle o gün için vazgeçilmişti.

Fevkalade çıkarılacak
TCMB, kârının yüzde 20’sini Türk Lirası olarak yedek akçe hesabında tutuyordu. Yeni düzenlemeye göre bu oran yüzde 10’a inecek ve buna karşılık gelen tutar her yıl Hazine’ye aktarılacak. Düzenlemeye göre, Merkez Bankası’nın kârının dağıtılmasında ihtiyat akçesi için ayrılan yüzde 20 uygulaması kaldırılacak ancak uygulamadaki yüzde 10’luk fevkalade ihtiyat akçesindeki “fevkalade” ifadesi kaldırılarak, uygulama bu şekilde devam edecek.
Bloomberg HT’ye göre, bu seneye mahsus olmak üzere sadece birikmiş olan yedek akçe Hazine’ye alınacak. Söz konusu düzenlemede TCMB Kanunu 60. maddenin yeniden düzenlenmesi öngörülüyor. İlgili maddeye “Son yıl kârından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kâra katılarak dağıtılabilir” ibaresinin eklenmesi öngörülüyor.

Erdoğan onaylayacak
Reuters’a bilgi veren konu hakkında bilgi sahibi kaynaklar, ekonomi ile ilgili düzenlemelerin yer alacağı teklifin birkaç hafta içinde TBMM’ye verileceğini ve Meclis tatile girmeden önce yasalaşmasının öngörüldüğünü belirtti. Konu hakkında bilgi sahibi bir yetkili, ihtiyat akçesine dair düzenlemeden zaten tamamen vazgeçilmemişti. O dönem için bekletilmeye alındı. Hazırlanan bir yasa teklifinin içinde yer alması konusunda bir irade var” dedi.
Merkezi yönetim bütçesinde öngörülene paralel gelişmeler olmadığını kaydeden bir başka yetkili, “Bütçeye destek verilmesi ihtiyacı bir gerçek. İhtiyat akçesinden gelmesi beklenen 46 milyar liralık tutar, bütçedeki görünümü en azından biraz düzeltecek. Son kararı verecek olan Cumhurbaşkanı 

Yeni vergiler yolda

TCMB’nin ihtiyat akçesinin aktarımı bile başına bütçe açığının Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya (GSYH) oranını yüzde 1 azaltıyor. Yıl sonunda hedeflenen bütçe açığı 80.6 milyar TL yani GSYH’nin yüzde 1.8 seviyesinde. Ancak ekonomistler gelir artırıcı hiçbir adım atılmaması halinde bu yıl açığın GSYH’ye oranının yüzde 3’ü aşabileceğini öngörüyor.

Konu hakkında bilgi sahibi kaynaklar halen üzerinde çalışılan düzenlemeye göre şirketlere destek sağlanması için kurumlar vergisinin iki puan düşürülmesini, bunun yanı sıra özellikle gelir vergisinde üst dilimde artışın değerlendirildiğini kaydetti. Hükümetin kurumlar vergisine ilişkin herhangi bir adım atmaması halinde bu vergi 2020 sonuna kadar yüzde 22, 2021’de ise yüzde 20 olarak uygulanacak.
Reuters’e bilgi veren bir yetkili, “Vergi dilimleri halen değerlendiriliyor ama bunun yanı sıra özellikle geliri yıllık 1 milyon liranın üzerinde olanların vergisinin yüzde 50’ye yakın bir oran olması gündemde” dedi. Halen gelir vergisi yüzde 15, 20, 27 ve 35 olarak dört dilim halinde uygulanıyor. Yetkililerin verdiği bilgiye göre gelir vergisinde planlanan değişiklikler alt gelir grubuna yönelik “ek bir vergi yükü” getirmeyecek biçimde şekillendirilecek.

Teklif metninde ultra lüks olarak tanımlanan konutların satışında vergi oranları artırılacak. Diğer konut alışlarında herhangi bir vergi düzenlemesi gündemde olmayacak.
Aynı yetkili, ekonomi yönetiminin bazı makro ihtiyati tedbirler üzerinde de çalıştığını belirterek, “Başka bazı vergi adımları olabilir. Gelir artırıcı adımlar görebiliriz, bazı sektörler desteklenebilir de ancak bütçedeki bozulmanın daha fazla olmaması için yılın kalanında giderlerin ciddi şekilde kısılması söz konusu olabilir” dedi.

İlk 5 aylık verilere göre bütçede vergi gelirlerinin yüzde 23.9’unu artırım değerlendirilen gelir vergisi, yüzde 13.8’ini ise indirim değerlendirilen kurumlar vergisi oluşturuyor. ÖTV yüzde 20, ithalde alınan KDV ise yüzde 18.7 düzeyinde bulunuyor.