Ve insanoğlu Ay’a konar

20 temmuz 1969 gecesi (benim de aralarında olduğum) yaklaşık 500 milyonu aşkın dünyalı, insanoğlunun Ay’a ayak basışını televizyon yayınından izlemişti sabaha dek. Böylece 1960’lar boyunca ABD ile Sovyetler Birliği arasında süregelen uzay yarışında Amerikalı astronot Neil Armstrong’un (kuşkusuz insanlık tarihinde bir dönüm noktası olan) bu tarihte Ay’a inişiyle ABD’nin öne geçtiği artık belli olmuştu. Peki kimdi bu Neil Armstrong? Onun belgesellere konu olan hayatı nicedir Hollywood’un ilgi alanındaydı zaten. İşte son dönemin konusu bakımından güncellikten kaynaklanan “Wikileaks”, “Spotlight”, “The Post” gibi önemli filmlerin senaristi olan Josh Singer’in, James R. Hansen’in “First Man: The Life of Neil Armstrong” adlı çok satmış kitabından uyarlayarak senaryosunu yazdığı, 4 yıl önceki “Whiplash” ve 2 yıl önceki “La La Land-Âşıklar Şehri” filmleriyle parlayan, Oscar’lı genç yönetmen Damien Chazelle’in yönetiminde IMAX tekniğiyle çekilmiş, bizde de geçen hafta gösterime girmiş “First Man- Ay’da İlk İnsan”, Armstrong’un fantastik Ay serüveniyle taçlandırılmış sıradışı yaşamını, aile ve iş çevresi ilişkileriyle harmanlayarak konu edinen, son derece gerçekçi bir belgesel yaklaşımına ve apolitik bir tavra sahip, 140 dakikalık, ilginç bir biyografik film.

Chazelle’e teşekkürler...

Donanma pilotu Armstrong’un (Ryan Gosling) 1961’de NASA’ya girişi, Gemini 8 projesinde komutan pilot olarak gösterdiği başarı nedeniyle 1966’da Apollo programına alınması, küçük kızının ölümüyle girdiği yas ve bunalım sürecinden kendini işine daha çok yoğunlaşarak çıkışı, birlikte tarihe geçeceği Buzz Aldrin (Corey Stoll), Mike Collins (Lukas Haas) gibi astronot arkadaşlarıyla ilişkileri, sonunda Ay’da adım attığı tarihi anlar, vb. gibi Armstrong’un 1960-70 arası yaşamından kesitler vererek gelişip bütünleniyor “First Man”. Armstrong’u ulusal kahramanlık mertebesine yükseltmekten ve alışıldık bir kahramanlık destanı yazmaktan kaçınıp genelde uzay yolculuğu üstüne çekilen, aksiyon ve macera ağırlıklı, beylik yapımlardan da çok farklı, nesnel ve mesafeli bir çizgide ilerlemeyi seçen yönetmen Chazelle’e ayrıca tebrikler, ABD bayrağının Ay’ın pudra gibi yüzeyine dikilmesi sahnesini muhafazakâr-milliyetçi Yanki’lerin istediği gibi çekmediği ve olayı çokça vurgulamadığı için, hem de o kesimin ve Trumpgillerin tepkisini çekmek pahasına. Dönemin politik atmosferine ilgisiz kalsa da, 60’ların özgürlükçü ruhunu pek yansıtmasa da, Apollo 11 uçuşunun başarıya eriştiği finalden önce hippilerin uzay araştırmalarına dünyanın parasının harcanmasını eleştiren protestolarını gösterdiği için ve 2.5 saat boyunca hız kesmeden süren, başarılı sinematografik zenaatkârlığı için de Chazelle’e şapka çıkarılır.

‘Sükunet Denizi’...

Dünya prömiyerini son Venedik festivalinin açılış filmi olarak yapan “Ay’da İlk İnsan”, Armstrong’un el becerisiyle, Buzz Aldrin’le birlikte içinde yer aldığı Ay modülü Kartal’ı Ay’ın engebeli yüzeyinde parçalanmaktan kurtarıp çarşaf gibi ‘Sükunet Denizi’ne indirmeyi başararak ‘dünya gezegeninden kalkıp buraya bütün insanlığın barışı adına geldik’ notunu bıraktığı finaliyle sona eriyor. Kuşkusuz katıldığı uzay filmleri kervanında çekimleri, görüntüleri, oyunculukları, montajı ve genel anlatı yapısıyla iz bırakacak nitelikte bir film olmasının ötesinde, görevi uğruna nice bedeller ödemiş, içe dönük bir karaktere sahip Armstrong’un on yıllık yaşamını aktaran “First Man-Ay’da İlk İnsan”, başroldeki Ryan Gosling’in üzgün ifadeli, mutsuz yorumu kadar sürekli endişeli, iki çocuklu karısı Janet’i oynayan, son yılların yükselen yıldızı Claire Foy’un performansıyla da akılda kalıyor. Önümüzdeki Oscar ödüllerine birçok dalda şimdiden aday diyebileceğimiz bu filme 140 dakikalarını ayıran sinemaseverleri sonuçta memnun edecektir sanırım “First Man”. (Hamiş: Ben yönetmenin yerinde olsam filmin soundtrack’ının bir yerlerine R.E.M.’in ‘Man on the Moon’ şarkısını da koyardım.)