Yeni yıl, yeni umutlar ve yeni başlangıçlar demek...

Yeni yıla sayılı günler kala her yıl olduğu gibi bu yılda herkesi bir telaş aldı gidiyor. Gündem ne kadar farklı olsa da yeni yıl ile ilgili konuşmaktan kendimizi alıkoyamıyoruz. Hemen herkes kendine 2015 ile ilgili hedefler koydu bile. Daha önceki senelerde yapamadıklarımızı yapabilmek için listelerimizi hazırladık. Yeni yılda sigara bırakılacak, kilo verilecek, spora başlanacak, kendimize ve sevdiklerime daha çok zaman ayrılacak, iş değiştirilecek... Bu liste böylece uzayıp gidiyor.

Ama insan bir yandan da sormadan edemiyor yeni yıla bu kadar anlam yüklemek doğrumu diye...

Bu yüzden Humanovus Bilim Kurulu Başkanı Dr. Zafer Akıncı'nın söylediklerine kulak verip, not etmekte fayda var...

- Yeni yıl herkes için yeni bir başlangıç demek. Herkesin de yapılacaklar listesi var haliyle. Peki, bu liste ne kadar gerçekçi olmalı?

Gerçekçiliğin tanımını şöyle yapmak çok daha uygun. Gerçekçi listeyi, kişinin kendi hayat gerçeklerine uyumlu olan liste olarak tanımlamalıyız. Çünkü siz listenizde ne isterseniz isteyin hayatınızdaki dengelere uyumsuzsa ulaşmanız çok mümkün olmuyor. Ulaşsanız bile başka dengeler bozulduğundan eski durumu arar hale gelebiliyorsunuz. Uyumsuz listenin uygulanışı durumunda da, kişiler ya kendi değişim süreçlerini yarıda bırakıyorlar ya da eskisinden daha kötü bir hal alıyor. O zaman konuya şöyle yaklaşabiliriz. Benim yeni yıl listem öncelikli olarak nasıl olmalı? Bunun cevabı ise basit, anlaşılır, uygulanabilir, hayatınızdaki dinamiklere uyumlu, işlevsel ve tatmin edici olmalıdır.

- Yeni yıldan neler bekliyoruz? Daha çok hangi konular oluyor listede?

Genellikle insanlar, istek listeleri ve değişim listeleri olmak üzere iki farklı liste oluşturuyorlar. İstek listelerine o yıl ne istiyorlarsa onları yazıyorlar. Bu bazen bir materyal, bazen duygusal, bazen de düşünsel istekler olabiliyor. Mesela yeni bir sevgili, yeni bir araba, eşimle çok daha uyumlu ilişki, yeni bir ev veya daha fazla öz güven gibi. Diğer listemizde ise insanlar, kendilerinde değiştirmek istedikleri kişilik özelliklerini hazırlıyorlar. Ben bu yıl sigarayı bırakacağım, öfkemi yenmeyi başaracağım, bu yıl yabancı dil öğrenmeliyim gibi.

Mutluluk kişinin kendisine bağlı

- Kendimize birtakım hedefler koyuyoruz fakat durum her zaman istediğimiz doğrultuda gelişmiyor. Pek çok dış etkene maruz kalıyoruz. Ama temelde insan kendi huzuru ve mutluluğu için neler yapmalı, yoluna nasıl devam etmeli?

İnsanlar genelde mutluluğu veya huzuru kendileri dışındaki çeşitli şartlara bağlarlar. Aslında bu durum çok görülen ve normal diyebileceğimiz bir düşünce biçimidir. Çünkü bizi mutsuz eden şartlar ortadan kalkınca, herhalde mutlu oluruz diye düşünebiliyoruz. Fakat deneyimlediğim kadarıyla şu ana kadar istediği olduğu için mutluluğu devam kişi görmedim.

Sizde görmemişsinizdir. Bir düşünün. Çevrenizde bir şeyleri olmadığı için üzülen insanlara bakın, ama o şeylere sahip olmuş kişiler de başka şeylerin eksikliğinden mutsuz. Yani hayatımızda hep bir şeyler eksik değil mi? Çünkü bir problem bitiyor diğeri başlıyor. Ancak bu düşünce biçimi bizim hayatımızı yok eden ve kendimize olan saygımızı bitiren bir düşünce biçimidir. Bunu bilim tamamen reddediyor. Dr. Robert Holden BBC’de yayınlanan bir bilimsel deneyle mutluluğun kişinin kendine bağlı olduğunu kanıtlamıştır. Yani siz mutsuzsunuz veya mutlusunuz. Bu sizin beyinsel bir seçiminiz. Belki nasıl yapacağınızı bilmiyor olabilirsiniz. Ama isterseniz hemen öğrenmeye başlayabilirsiniz.

- Genellikle kararlarımızı yazarak alıyoruz, uzmanlarda bunun doğru bir yöntem olduğunu söylüyor. Bu düşünceden sonraki adım mı oluyor?

Kararlarımızı yazarak alıyoruz ön kabulümüz var ise biz bu konularda eğitimliyizdir. Ve tam da dediğiniz gibi düşüncenin hemen sonraki adımıdır. Yazmak yurt dışında terapistlerin sıklıkla kullandıkları James W. Pennebaker'in geliştirdiği çok etkili bir terapi yöntemidir. Yani kararlarımızı düşündük, aldık, verdik. İkinci adım ise bunu kağıda dökebilmek. Bu iyi bir yöntem.

Her kararın son kullanma tarihi var

- Peki bu kararları hayata geçirirken nelere dikkat etmeliyiz?

Kararlarımızı hayata geçirmemizde dört özelliğe dikkat edebilirsek iyi sonuç alabiliriz.

1- Etkililik: Yani bu kararı uyguladığımızda hayatımızın hangi biriminin nasıl etkileneceğini doğru tahmin edebilmemiz gerekir.

2- Verimlilik: Kararın öncesinde tahmin ettiğiniz sonuçlar ile gerçekleşen sonuçlar uyumlu ise verimlilik sağlanmıştır. Yani evdeki hesap çarşıya uydu ise verimli bir karardır.

3- Uygulanabilir: Uygulanacak karar gerçekçi, hayatınıza uyumlu ve uygulanabilir olmalıdır. Ne çok zor ne de çok kolay olmamalıdır.

4- Zamanlama: Her kararın son kullanma tarihi vardır. Aynı ilaçlar gibi kararın uygulandığında etkin olabildiği zamanda uygulamak çok önemlidir.