Zihnin duraklama anları

Jean Echenoz'nun ve Pascal Quignard'ın, Fransız edebiyatında açtığı yoldan yürüyen yeni romancılar kitaplarıyla öne çıkmaya başladı. Ülkenin tanınmış eleştirmenlerinden Julia Deck, bunlardan biri ve Viviane Elisabeth Fauville, yazarın ilk romanı. Fransa'da 2012'de yayımlanan kitap, Deniz Yetkin çevirisiyle Türkçeye kazandırıldı.

VIVIANE’IN İÇ SESİ

Dışarıdan bakıldığında mutlu gibi görünen, daha doğrusu huzurlu olması beklenen Viviane, hayatında tam bir sorun yumağıyla karşı karşıya. Deck, bunu bayağı biçimde anlatmak yerine, hızlı ve akıcı bir dil kullanarak Viviane'ı dörde bölüp anlatıyor. Karşımıza da kendisiyle bol bol konuşan ve uzun uzun düşünen bir kadın çıkıyor.

Viviane, kocası, iki yaşındaki kızı, dolgun maaşlı işi ve varlıklı ailesiyle tam “ideal” bir tip gibi duruyor. Oysa kocasından ayrılan, kendi yüzünü görmekte zorlanan, üstelik bir de psikanalistine kafayı takan Viviane, patlamaya hazır bir bombayı andırıyor. Ruh hali bulanık ve ne zaman ne yaptığını hatırlamakta güçlük çektiği anların sayısı git gide artarken hikâyeler uydurduğunu düşündüğü psikanalistini de kendisini kandıran kocasıyla aynı kefeye koymaya başlıyor. Tel burada kopuyor diyebiliriz: Çantasına ne ara yerleştirdiğini bilmediği bıçak, bitip tükenmeyen ve Viviane için bir azaba dönüşen terapinin son dakikalarında geri dönülmez biçimde ortaya çıkıveriyor. Dağ taş kan ve kanıt...

Deck, bizi bu andan itibaren Viviane'la beraber müthiş bir bilinç akışının, hatta bir ara berraklaşan ve sonra yitip giden anılar silsilesinin içine atıveriyor. Örneğin Viviane, kendisinin cinayet saatinde nerede olduğunu, yıllar önce ölmüş annesinin bildiğini söylüyor. Mesele bu derece ciddi yani. Dahası, hayatındaki bütün anlamsız rutinleri düşünmeye koyuluyor; evvelden fark etmediği insanları gözlüyor ve hem kendisini hem de dünyayı neredeyse her gün tekrar kuruyor. “Ayaklarım ilerliyor, ben de onları takip ediyorum” lafı, Viviane'ın halini özetliyor aslında. Bir de sık sık tekrarladığı “olabilirim”li cümleler...

Kendisini gölge gibi hisseden Viviane, âdeta bir üçüncü sayfa haberi ve emin olduğu tek şey, bu durumdaki herkesin bir başkasıyla konuşup içini dökmek istediği. O da zaten öyle yapıyor ancak olup biteni veya henüz olmamışları kendisine anlatıyor. Bunu yapmasının nedeni, yaşananları sürekli kendi mantığına uydurma beklentisi olabilir mi? Anlıyoruz ki Viviane'da böyle bir eğilim var. Deck'in, Viviane'ın neredeyse her ân'ını aktardığı kısa ve etkili satırlarda bu yaklaşımdan izleri satır aralarına serpiştiriyor. Karşılaştığı bütün insanlar, o özelliği hemen fark ediyor; Viviane'ın iç sesi de hayata karışıyor.

BELİRSİZLİKLERLE SÜRÜKLENMEK

Geçmişle gününün bazen birbirine karıştığı romanda Viviane, çoğunlukla huzursuzluğa kapılıp kimsenin yanıtlayamadığı soruların peşinden gidiyor. Polisler soruyor, Viviane cevap veremiyor; kendisi soruyor ve ardından kafası daha çok karışıyor. Polis aracının aynasında görünen yüzüne yabancılaşıyor. Daha doğrusu o suret, Viviane'ı tanımıyor.

Zihni dünya kadar kalabalık olan kahramanımızın bu vaziyeti, kendisine “bir nedenin yokluğunun, tatmin etmeyen çok sayıda değişkenin varlığından iyi olduğunu” düşündürüyor. Doktor randevusunda yaşananlardan sonra sanki Viviane'a başkasının hatıraları yükleniyor. Zaten olayın kilit noktası da bu ve Deck, okuru allak bullak eden gelişmeleri tam da o andan itibaren kaleme alıyor.

Her şeyi alt alta sıraladığımızda, yazarın en başta psikanalizin gırla gittiği bir roman yazdığını görüyoruz. Daha sonra korku, polisiye, ara sıra komedi ve büyük oranda kişilik bölünmesinden kaynaklanan bir gerilim yer alıyor kitapta. Fakat çok açık bir şey var ki belirsizliklerle sürüklenen Viviane'ın benliği, zihnin kopukluklarla nasıl duraksayabileceğini gösteriyor.

Viviane Elisabeth Fauville/ Julia Deck/ Çeviren: Deniz Yetkin/ Norgunk Yayınları/ 132 s.

[email protected]