‘Atatürk Döneminde Türk Dış Politikası’

TÜRKİYE’NİN DIŞ POLİTİKASININ KÖKLERİ

Türk dış politikasındaki yön kaybı; Mısır, İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri’yle ilişkilerdeki keskin değişim ve Afganistan’da yaşananlar, ülkemizin dış politikasına ilişkin yapılan tartışmalarda en çok öne çıkan konular.

Bu konular kaçınılmaz olarak Türkiye’nin dış politikasının köklerini, Atatürk’ün bu konudaki ilkelerini, Cumhuriyet diplomasisinin niteliklerini daha iyi bilmemizi gerektiriyor.

Bu konuda çokça yayın da var ancak Hüner Tuncer’in Atatürk Döneminde Türk Dış Politikası (Sia Kitap) adlı incelemesi özellikle dikkat çekenler arasında.

Hüner Tuncer dış politika meraklılarının, Cumhuriyet okurlarının iyi tanıdığı bir isim. Gazetemizin Olaylar ve Görüşler sayfasının yazarları arasında. Hem akademisyen hem diplomat. Mülkiye kökenli bir Hariciyeci.

En önemlisi Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün yolundan sapmayan bir Cumhuriyetçi, Cumhuriyet aydını, Cumhuriyet kadını. En çok çalıştığı konular, eser verdiği alanlar arasında Osmanlı diplomasisi, Türk dış politikası, siyasi tarih öne çıkıyor.

ATATÜRKÇÜ DIŞ POLİTİKANIN İLKELERİ

Tuncer’in 192 sayfalık kitabı Atatürk Döneminde Türk Dış Politikası, zengin içeriği, akıcı üslubu, geniş kaynakçasıyla kolay okunuyor.

Kitap ilk bölümünde; Atatürkçü dış politikanın ilkelerini, Milli Mücadele’de iç içe geçen savaş ve diplomasiyi, Kurtuluş Savaşı’nda izlenen dış politikayı, Türkiye’nin imzaladığı ikili antlaşmaları, SSCB, İngiltere, İtalya, Fransa ve ABD’yle kurulan ilişkileri içeriyor. Lozan diplomasisini anlatıyor.

Afganistan, İran ve Arap dünyasıyla, Balkan devletleriyle ilişkileri inceliyor.

Tuncer çalışmasında, günümüz dış politikası için önemli derslerle dolu Balkan Antantı ve Sadabad Paktı, Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Hatay Sorunu hakkında önemli bilgiler veriyor.

Genç Cumhuriyetin diplomasi anlayışını, açılan ilk sürekli büyükelçilikleri, ilk diplomatik temsilcilikleri, ülkemizdeki ilk yabancı elçilikleri, ilk büyükelçilerimizi ve hariciyecilerimizi sıralıyor.

MUCİZEVİ BİR DÖNEM!

Atatürk dönemini “mucizevi bir dönem” olarak niteleyen Hüner Tuncer, bizzat Atatürk’ün saptadığı dış politika ilkelerinin, genç cumhuriyetin tek başına ayakları üzerinde durmasını, onurla başını dimdik tutmasını sağladığını belirtiyor.

Lozan Antlaşması ile savaş alanından sonra diplomasi masasında da büyük bir zafer kazanıldığını vurgulayan Tuncer, şöyle diyor:

“Türkiye Cumhuriyeti bu utkuyla, diğer devletlerle olan sorunlarını güç kullanarak değil, hukuk ve diplomasi yoluyla çözmeye odaklanmıştır. Bu sayede dünya, Türkiye’yi hayranlıkla izlemiş, uluslararası toplum Atatürk’ün Türkiye’sine büyük saygı duymuştur”.

Kitabının son bölümünde, Atatürk’ün, “Diplomatlar, barışın kurmaylarıdır” sözünü anımsatarak, Cumhuriyet dönemi diplomatlarının özelliklerini, cesaretlerini, yurtseverliklerini, kararlılıklarını, bilgi, birikim, deneyim ve özverilerini anlatan Tuncer’in kitabı, alanında temel bir kaynak kitap olarak öne çıkıyor.