King’s College London tarafından Annual Review of Developmental Psychology dergisinde yayımlanan kapsamlı inceleme, 40 yaş üstü otistik bireylerin yüzde 89’unun resmi tanı almadığını ortaya koydu. Bu durum, sosyal izolasyon, sağlık sorunları ve destek hizmetlerine erişimde ciddi eşitsizlikler yaratıyor.
TANISIZLIK ORANI ÇARPICI BOYUTLARDA
Araştırmaya göre 60 yaş üstü otistik erkeklerin yüzde 96, kadınların ise yüzde 97’si hiçbir zaman tanı almamış. 40-59 yaş grubunda erkeklerin yüzde 91’i, kadınların ise yüzde 79’u tanısız. 20-39 yaş grubunda tanısızlık oranı yarıya inse de tablo halen düşündürücü. Çocukluk döneminde ise otizmli bireylerin yaklaşık dörtte biri tanısız kalıyor.
Çalışmanın başyazarı Dr. Gavin Stewart, “Bu kadar yüksek oranlar, birçok otistik yetişkinin hiç tanınmadığını ve doğru desteğe ulaşamadığını gösteriyor. Bu kişiler yaşlandıkça sosyal izolasyona ve kötü sağlık koşullarına daha açık hale geliyor” dedi.
SAĞLIK SORUNLARI VE YAŞAM KALİTESİNDE EŞİTSİZLİK
Araştırma, orta yaşlı ve yaşlı otistik bireylerde hem fiziksel hem de ruhsal sağlık sorunlarının yaygın olduğunu ortaya koyuyor. Bu grupta; bağışıklık sistemi hastalıkları, kalp-damar sorunları, nörolojik rahatsızlıklar, sindirim sistemi hastalıkları, kaygı ve depresyon sıkça görülüyor.
Yaşla birlikte Parkinson, bunama, osteoporoz ve artrit gibi hastalıklarda da risk artıyor. Çalışmaya göre, otistik yetişkinler intihar düşüncesi veya kendine zarar verme davranışlarını altı kat daha fazla yaşıyor. Ayrıca bu bireylerin erken başlangıçlı demans tanısı alma ihtimali de dört kat fazla.
SAĞLIK HİZMETLERİNE ERİŞİMDE ENGELLER
Otistik bireyler yalnızca hastalık risklerinde değil, sağlık hizmetlerine erişimde de ciddi engellerle karşılaşıyor. İletişim farklılıkları, duyusal hassasiyetler, hizmetlere nasıl ulaşacaklarına dair belirsizlikler ve sağlık profesyonellerinin yetişkinlikte otizm konusundaki bilgi eksiklikleri tanı ve tedavi süreçlerini zorlaştırıyor.
Araştırmanın yazarlarından Prof. Francesca Happé, “Otistik insanların yaşlanırken ihtiyaçlarını anlamak küresel bir halk sağlığı meselesi haline gelmiştir. Hayat boyu araştırmaların fonlanması, sağlık hizmetlerinin uyarlanması ve sosyal desteklerin artırılması gerekiyor” ifadelerini kullandı.
UZMANLARDAN ÖNERİ: YAŞAM BOYU YAKLAŞIM
Araştırmacılar, otistik bireylerin orta yaş ve yaşlılık deneyimlerini anlamaya dönük daha fazla çalışma yapılması gerektiğini vurguluyor. Erken tanı, uygun destek mekanizmaları ve sosyal politikalarla bu kişilerin yaşam kalitesinin artırılabileceğini belirtiyorlar.
